Η ιδέα να ψυχρανθεί η υψηλή θερμοκρασία της ατμόσφαιρας με ειδικές στρατοσφαιρικές ομπρέλες που θα προστατεύσουν τον πλανήτη από τις ηλιακές ακτίνες συζητείται στη διεθνή περιβαλλοντική ατζέντα αυτήν την εβδομάδα, με ανάμικτες αντιδράσεις.
Από τη μια υπάρχει νέα έρευνα που προτείνει ότι είναι θεωρητικά δυνατό να τελειοποιηθεί παρόμοια ασπίδα προστασίας, χωρίς να προκληθούν κάποιες πιθανές επιζήμιες συνέπειες.
Η δημοσίευση αυτής της μελέτης συνέπεσε με συγκεκριμένη πρόταση στη Συνέλευση Περιβάλλοντος του ΟΗΕ (UNEA), η οποία πραγματοποιήθηκε στο Ναϊρόμπι της Κένυας. Αυτή η πρόταση προβλέπει επανεξέταση από εμπειρογνώμονες των μεθόδων που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει η γεωμηχανική.
Από την άλλη όμως, τα περισσότερα από 170 εμπλεκόμενα κράτη στη συνδιάσκεψη δεν μπόρεσαν να καταλήξουν σε κοινή απόφαση.
Έπειτα από κατάλληλη απεικόνιση - προσομοίωση του μοντέλου θερμότητας που περιβάλλει τον πλανήτη , η πρόταση τελικά αποσύρθηκε την ενδέκατη ώρα.
Όπως προβλέπει η Συμφωνία των Παρισίων, οι κυβερνήσεις δεσμεύτηκαν να διατηρήσουν τη μέση αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη σε «πολύ χαμηλότερα» από 2 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα και να προσπαθήσουν να περιορίσουν τη μέγιστη υπερθέρμανση θέρμανση στον 1,5 ° C.
Πολλοί βλέπουν αυτούς τους στόχους ως ευσεβείς πόθους: Ο πλανήτης είναι ήδη θερμότερος κατά 1 ° C περισσότερο από ό,τι στην εποχή της προ-βιομηχανικής εποχής. Οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου εξακολουθούν να αυξάνονται και οι εθνικές δεσμεύσεις να τους μειώσουν δεν επαρκούν για να αγγίξουν τον στόχο των 2 ° C, πόσω δε μάλλον του 1,5 ° C.
Αντιμέτωποι με αυτές τις επιπτώσεις, μερικοί πιστεύουν ότι υπάρχει ανάγκη να μειωθεί ο παγκόσμιος θερμοστάτης χρησιμοποιώντας τη γεωμηχανική: Η μέθοδος αυτή παρέχει σειρά δυνατοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογιών που απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα κι άλλων που εμποδίζουν την εισερχόμενη ηλιακή ενέργεια.
Η ανησυχία, ωστόσο, που δημιουργείται συνιστάται στο ότι αυτές οι μέθοδοι δεν ασχολούνται με την αιτία του προβλήματος: δηλαδή, τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Παρά τις προσκλήσεις για καταγραφή των κινδύνων και των ωφελειών από τη γεωμηχανική, η αποδοχή της στη διεθνή σκηνή ήταν περιορισμένη, εν μέρει επειδή θεωρήθηκε πως θα μπορούσε να μειώσει τις προσπάθειες για τη μείωση των εκπομπών ρύπων.
Κάτι φάνηκε, ωστόσο, να αλλάζει αυτήν την εβδομάδα, αφού οι εκπρόσωποι στο Φόρουμ του Ναϊρόμπι συζήτησαν να θέσουν την πρόταση περί γεωμηχανικής παρέμβασης σε διεθνή αξιολόγηση. Είναι η πρώτη φορά που η γεωμηχανική ως μέσον συζητείται σε τέτοιο επίπεδο και σε φόρουμ που περιλαμβάνει και τη συμμετοχή των ΗΠΑ.
Το ψήφισμα στην UNEA του ΟΗΕ κατατέθηκε από την Ελβετία και από την αρχή της συζήτησης είχε την υποστήριξη από τις περισσότερες κυβερνήσεις.
Καλούσε για την επισκόπηση από εμπειρογνώμονες της επιστήμης της γεωμηχανικής, συμπεριλαμβανομένων των μελετών σχετικά με τη συνέργεια διαθέσιμων τεχνολογιών, τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να αναπτυχθεί η καθεμία τους και πόσο καλά θα λειτουργούσε ή δεν θα λειτουργούσε, καθώς και τις τυχόν αρνητικές συνέπειες που ενδεχομένως να προκαλούνταν.
Μεταξύ των πιο αμφιλεγόμενων αλλά και αποτελεσματικών και προσιτών επιλογών γεωμηχανικής λύσης είναι οι πλανητικές ομπρέλες.
Με τη χρήση αεροσκάφους υψηλής πτήσης, για παράδειγμα, θα γίνεται ψεκασμός από λεπτή ομίχλη ορυκτών ή άλλων σωματιδίων στην ανώτερη στρατόσφαιρα. Μέρος της εισερχόμενης ενέργειας του ήλιου θα μπορούσε να αναπηδήσει πίσω στο διάστημα πριν ζεστάνει τον πλανήτη.
Η ιδέα έχει διατυπωθεί εδώ και αρκετές δεκαετίες και είναι εμπνευσμένη από μεγάλες ηφαιστειακές εκρήξεις, όπως αυτές του όρους Pinatubo στις Φιλιππίνες το 1991, οι οποίες προκάλεσαν ψύξη στις παγκόσμιες θερμοκρασίες έως και 0,5 ° C επί τέσσερα χρόνια.
Το γεγονός αυτό έδειξε ότι σχετικά απλές «ομπρέλες» θα μπορούσαν να έχουν σημαντική επίδραση στις παγκόσμιες θερμοκρασίες.
Υπάρχουν όμως αντιρρήσεις. Τα στρωματοσφαιρικά σωματίδια πέφτουν τελικά στη γη με τη βροχή, επομένως το αποτέλεσμα θα ήταν βραχύβιο.
Η ομπρέλα που θα σκιάζει θα πρέπει να ανανεώνεται συνεχώς, γεγονός που αποτελεί έναν από τους λόγους για να δημιουργηθεί ένα διεθνές πλαίσιο διαχείρισης.
Εάν μια ομπρέλα αφήνεται να διαλυθεί ενώ οι ατμοσφαιρικές συγκεντρώσεις CO2 παραμένουν υψηλές, οι παγκόσμιες θερμοκρασίες θα εκτοξευθούν πιο γρήγορα, με καταστροφικές συνέπειες για ορισμένες περιοχές του κόσμου.
Άλλο πρόβλημα θα είναι η επίδραση της ηλιακής γεωμηχανικής στον κύκλο του νερού.
Στην τελευταία δεκαετία αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι οι ομπρέλες μπορούν να επηρεάσουν δυσανάλογα τις βροχοπτώσεις, προκαλώντας ξηρασία σε ορισμένες περιοχές.
Αλλά αυτό το επιχείρημα μπορεί να είναι υπερβολικά απλοποιημένο, σύμφωνα με τη νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο «Nature Climate Change».
Μέχρι στιγμής οι περισσότερες μελέτες έχουν διαμορφώσει έναν «πλήρως» γεω-μηχανικό κόσμο στον οποίο οι συγκεντρώσεις CO2 διπλασιάζονται σε σύγκριση με τα σημερινά ή τα προβιομηχανικά επίπεδα και η όλη υπερθέρμανση που προκύπτει αντισταθμίζεται από τη στρατοσφαιρική ομπρέλα.
Αντ' αυτού, ο Peter Irvine του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και οι συνάδελφοί του αντιπροτείνουν τη βελτίωση με τη «μερική αντηλιακή κούνια». Με αυτήν τη μέθοδο μπόρεσαν να εξαλείψουν στο ήμισυ το θερμαντικό αποτέλεσμα των διπλασιαζόμενων συγκεντρώσεων CO2, ενώ σταθεροποιούσαν τον κύκλο του νερού.
Σε έναν θερμότερο κόσμο, εξαιτίας των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ο κύκλος του νερού επηρεάζεται καθιστώντας τις ξηρές περιοχές ξηρότερες και τις πιο υγρές υγρότερες. Στον διαμορφωμένο «ημι-ζεστό» κόσμο τους, ο δρ Irvine και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν ότι τόσο οι θερμοκρασίες όσο και οι ακραίες βροχοπτώσεις ήταν συγκρατημένες, γεγονός που θα οδηγούσε σε λιγότερες ξηρασίες και πλημμύρες.
Ο μόνος λόγος για τον οποίο ο κόσμος μπορεί να χρειαστεί τη γεωμηχανική είναι ότι οι συνομιλίες για την περικοπή των εκπομπών έχουν διαρκέσει μεν τόσο καιρό, αλλά πέτυχαν τόσο λίγα.
Εντούτοις, στο Ναϊρόμπι, οι εκπρόσωποι δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν σε κάποια συνολική και κοινή πρόταση.
Η γεωμηχανική, η εργαλειοθήκη την οποία πριν από μία δεκαετία ουδείς ήθελε, θα μπορούσε να βαλτώσει όπως κι άλλες πρωτοβουλίες, στις ατέρμονες συζητήσεις για την αντιμετώπιση της αιτίας της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
*Πληροφορίες από τον Economist
Σύνταξη: Κώστας Μπετινάκης
zougla.gr
