Η «αριστερά», έχοντας μετατραπεί σε ουραγό ή σε σφογγοκωλάριο του αμερικανισμού, δεν αντλεί πλέον από ότι ζωντανότερο είχε η μαρξιστική παράδοση, δηλαδή την ανελέητη απομυθοποίηση των φιλελεύθερων ιδεολογημάτων, αλλά τρέφεται από μια κοινωνική θεωρία που εν μέρει αντικατοπτρίζει και εν μέρει συγκαλύπτει εξιδανικευτικά τις πραγματικές σχέσεις ισχύος μέσα στη δυτική μαζική δημοκρατία.
Καθώς η τελευταία έχει ποικίλες επόψεις και διάφορες ιδεολογικές ανάγκες, η επικρατούσα στη Δύση κοινωνική θεωρία εμφανίζεται κι αυτή σε διάφορες τάσεις: θεωρίες περί «δικαιοσύνης» ή περί «επικοινωνιακής πράξεως» ικανοποιούν τις γενικότερες ηθικολογικές απαιτήσεις της νομιμοποίησης των δυτικών καθεστώτων, θεωρίες περί «συστήματος», προερχόμενες από τον πνευματικό κόσμο της κυβερνητικής και στηριζόμενες στην εννοιολογία της, συνάπτονται με την διοικητική και τεχνική πλευρά της μαζικής δημοκρατίας, ενώ οι πραγματικότητες, αλλά και οι ονειροφαντασίες, της «ελεύθερης αγοράς» απηχούνται σε θεωρίες οικονομίστικης εμπνεύσεως, όπου το σύνολο της κοινωνίας συγκροτείται σύμφωνα με το ιδεατό μοντέλο της αγοράς. Παρά τις μεταξύ τους αντιθέσεις, που κινούνται σε επίπεδο πρακτικά δευτερεύον… όλες αυτές οι θεωρίες, ως προϊόντα νομιμοποίησης της ίδιας κοινωνίας, συμμερίζονται ρητά ή άρρητα βασικές αντιλήψεις… Συνοψίζουν θεωρητικά την ιδεατή του αυτοκατανόηση από δυτική σκοπιά και μονολόνοτι ενίοτε διαπιστώνουν ότι ανάμεσα στην αυτοκατανόηση αυτή και στη σημερινή πραγματικότητα υπάρχει κάποια απόσταση, ωστόσο διατείνονται ότι ο πυρήνας και μεγάλα τμήματα της σημερινής πραγματικότητας εμπεριέχουν σαφείς ροπές ικανές να μας οδηγήσουν αργά ή γρήγορα στο σημείο που δείχνει η ιδεατή αυτοκατανόηση (της Δύσης).
Σε κάθε εποχή η ιδεολογία του νικητή καθίσταται για τους νικημένους ερμηνεία της πραγματικότητας, δηλαδή η ήττα τους επισφραγίζεται με την αποδοχή της οπτικής του νικητή.
Έτσι π.χ. όσοι χθες ακόμα παραληρούσαν για τον «εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του λαού του Βιετνάμ», άναβαν καντήλια στο εικόνισμα του Τσε Γκουεβάρα και δεν ήθελαν ν’ ακούνε κουβέντα για «τυφλό αντικομμουνισμό», σήμερα, αντί να καταγγέλλουν τον ιμπεριαλισμό, κεραυνοβολούν «κάθε εθνικισμό» και ενστερνίζονται ως ερμηνεία της πραγματικότητας τα συνθήματα του νικητή: τον οικουμενισμό μέσω της ενιαίας παγκόσμιας αγοράς και των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Δεν αναρωτιούνται ούτε ποιος θα ερμηνεύει κάθε φορά τι σημαίνουν αυτά τα «δικαιώματα» στον συγκεκριμένο τόπο και χρόνο, ούτε αν και κατά πόσο δικαιολογείται ο «εθνικισμός» όποτε ένα μικρός θέλει να αντισταθεί στις αδηφάγες διαθέσεις ενός μεγάλου.
Με τον τρόπο αυτό, ενώ ηθικολογούν αδιάκοπα, στην πραγματικότητα συμπαρατάσσονται με το δίκαιο του ισχυρότερου. Αλλά αν ο ηττημένος, αποδεχόμενος όψιμα την ιδεολογία του νικητή, γίνεται συχνά ο γελοιωδέστερος και γλοιωδέστερος φορέας της, δεν είναι βέβαια ο πρωταρχικός εμπνευστής και θεμελιωτής της…
Όσα ωφελούν τους ιδιοτελείς τα προπαγανδίζουν οι αφελείς. Όμως οι ιδιοτελείς δεν έχουν μόνο νομιμοποιητικές ανάγκες, που ικανοποιούν οι αφελείς’ έχουν και ανάγκες πρακτικές, πρέπει δηλαδή, σε αντίθεση με τους διανοούμενους τους, να δρουν συνεχώς μέσα σε συγκεκριμένες καταστάσεις, όπου διακυβεύονται τεράστια οικονομικά και στρατηγικά συμφέροντα. Όταν π.χ. το αμερικανικό Πεντάγωνο καταρτίζει τους σχεδιασμούς του, που φθάνουν ήδη βαθιά μέσα στον 21ο αιώνα, δεν καλεί βέβαια τον Rawls, ούτε τον Habermas ούτε άλλους ηθικοφιλόσοφους προκειμένου να ακούσει και να ακολουθήσει τις συμβουλές τους. Κατά τη χάραξη και την άσκηση της πολιτικής τα νεφελώματα διαλύονται και τα αστεία τελειώνουν, και σταθμίζονται χειροπιαστά δεδομένα και ορατές τάσεις. Οι οικουμενιστικές ιδεολογίες διόλου δεν προοιωνίζουν την πραγματική μετάβαση προς έναν οικουμενισμό ισότιμων ομάδων και ατόμων. Γιατί θεωρητικά ισχύουν μεν για όλους, πρακτικά όμως ερμηνεύονται δεσμευτικά από τους ισχυρούς και ανοίγουν τις θύρες για οποιεσδήποτε επεμβάσεις κρίνουν σκόπιμες οπουδήποτε. Ότι ήταν για τους Ρώσσους κομμουνιστές χθες ο «προλεταριακός διεθνισμός» είναι σήμερα για τους Αμερικανούς τα «ανθρώπινα δικαιώματα». Και στον 21ο αιώνα, όπως πάντοτε στο παρελθόν, την Ιστορία θα την καθορίσει όποια Δύναμη θα είναι σε θέση να προσδιορίζει δεσμευτικά για τους υπόλοιπους το περιεχόμενο και την πρακτική εφαρμογή των κυρίαρχων εννοιών (διάβαζε: ιδεολογημάτων)…
Όποιος δεν θέλει να είναι φερέφωνο του ισχυρού δεν πρέπει και να αποδέχεται την εικόνα που προβάλλει και επιβάλλει ο ισχυρός για τον εαυτό του. Πολλοί, ιδίως «αριστεροί», έχουν την εντύπωση ότι (εξακολουθούν να) απορρίπτουν το «σύστημα» μόνο και μόνο επειδή επικαλούνται την ιδεολογία του «συστήματος» προκειμένου να επικρίνουν σε ορισμένα σημεία την πραγματικότητα του. Όμως με τον τρόπο αυτό απλώς καταφάσκεται αντικειμενικά ό,τι απορρίπτεται υποκειμενικά…
Ένα οφθαλμοφανές, και ασφαλώς όχι τυχαίο, γνώρισμα των κοινωνικών θεωριών που προαναφέραμε είναι ο εξοβελισμός της ιστορικής διάστασης και της ιστορικής θεώρησης. Η άλλοτε υποκρυπτόμενη και άλλοτε επιδεικνυόμενη πρόθεση εξοβελισμού της ιστορικής διάστασης και ιστορικής θεώρησης είναι να δώσει τροφή στην εντύπωση, και στην ελπίδα, ότι η σημερινή κοινωνικοπολιτική κατάσταση στη Δύση αποτελεί εδραία κατάκτηση της ανθρωπότητας, η οποία όχι μόνο δεν είναι δυνατόν να ανατραπεί στο χώρο της διαμόρφωσής της, αλλά και σε προβλεπτό χρονικό διάστημα θα εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Όμως μέσα στην ιστορία δεν υπάρχουν ούτε μόνιμες κατακτήσεις ούτε ευθύγραμμες εξελίξεις ως απλές προεκτάσεις σημερινών συγκυριών. Η διάδοση της μαζικής δημοκρατίας σε παγκόσμια κλίμακα όχι μόνο δεν θα γεννήσει παντού πιστά αντίγραφα, αλλά θα αλλάξει και αυτήν την ίδια στις μητροπολιτικές χώρες, πυροδοτώντας παράλληλα οξύτατους αγώνες κατανομής.
Αν ο 20ος αιώνας σήμανε τη διάψευση της κομμουνιστικής ουτοπίας, ο 21ος αιώνας θα χαρακτηρισθεί από την κατάρρευση της φιλελεύθερης. Ποιά συγκεκριμένα γεγονότα θα συγκροτήσουν τις μεγάλες ροπές κατά τον 21ο αιώνα, που θα είναι ο συγκλονιστικότερος και τραγικότερος της ανθρώπινης Ιστορίας, δεν μπορούμε να ξέρουμε. Ένα ωστόσο είναι βέβαιο: η Ιστορία δεν τέλειωσε, κανείς απ’ όσους ζουν σήμερα δεν πρόκειται να πεθάνει γνωρίζοντας πως θα τελειώσει…
