Ο διάβολος, λένε, κρύβεται στις λεπτομέρειες και ο Γάλλος συγγραφέας Ερίκ ΒυϊγιάρΟ Ερίκ Βυϊγιάρ γεννήθηκε το 1968 στη Λυών. Σπούδασε νομικά, πολιτικές επιστήμες και φιλοσοφία (με τον Ζακ Ντεριντά). Έχει δημοσιεύσει ποιήματα και μυθιστορήματα και έχει σκηνοθετήσει δύο ταινίες. Έχει τιμηθεί, μεταξύ άλλων, με τα βραβεία Franz Hessel και Alexandre-Vialatte, καθώς και με το βραβείο Goncourt 2017 για την "Ημερήσια διάταξη". κυνηγάει μικρές στιγμές της Ιστορίας, υποσημειώσεις που μένουν συνήθως στο ημίφως και «πάνε κόντρα», όπως μας είπε, στις προσωπικές του πεποιθήσεις ή αλλάζουν την οπτική του πάνω στην κυρίαρχη αφήγηση ενός ιστορικού γεγονότος.
Για την «Ημερήσια Διάταξη» (εκδ. Πόλις), που του χάρισε το βραβείο των γαλλικών γραμμάτων Goncourt το 2017, παρατήρησε στα απομνημονεύματα του Τσώρτσιλ την αμήχανη σκηνή κατά την οποία ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Νέβιλ Τσάμπερλεν μαθαίνει για τη γερμανική εισβολή στην Αυστρία, ενώ παραθέτει επίσημο γεύμα στον πρέσβη και μετέπειτα υπουργό Εξωτερικών του Γ΄ Ράιχ, Γιοάχιμ φον Ρίμπεντροπ και αντί να αντιδράσει παραμένει προσκολλημένος στο διπλωματικό τυπικό. «Είναι σαν να σε προκαλεί να γράψεις μια σάτιρα γιατί είναι κάτι πολύ κωμικό, μια τέλεια λογοτεχνική σκηνή. Οταν την έγραψα μαζί με άλλες λεπτομέρειες μοιάζει να δείχνει το ταμπεραμέντο των ευρωπαϊκών ελίτ της εποχής και το πνεύμα συμβιβασμού», μας λέει ο Ερίκ Βυϊγιάρ όταν τον συναντάμε στη Θεσσαλονίκη, στο περιθώριο της Εκθεσης Βιβλίου.
Ο συγγραφέας έλκει τα θέματά του από την Ιστορία και χρησιμοποιεί τη λογοτεχνία με τον τρόπο, λέει, που ο Παπαδιαμάντης έγραψε τη «Φόνισσα» ή ο Γκόγκολ τις «Νεκρές Ψυχές» που θαύμαζε ο Πούσκιν. «Αυτό που θαύμαζε ο Πούσκιν δεν είναι αυτό που φανταζόμαστε ότι είναι κανονικά η λογοτεχνία: δεν είναι η φαντασία, δεν είναι μια επινόηση, είναι ο ρεαλισμός, η αληθινή Ρωσία μας, όπως λέει. Ο Παπαδιαμάντης μέσα από την πρόζα του προσπαθεί να κάνει την ελληνική κοινωνία να “ομολογήσει”. Και πιστεύω ότι η πιο βαθιά επιθυμία του συγγραφέα είναι να κάνει την κοινωνία μέσα στην οποία ζει να προβεί σε ομολογίες».
Για τη «14η Ιουλίου» (εκδ. Πόλις) ο χώρος που αφιερώνει ο Γάλλος ιστορικός και συγγραφέας της «Ιστορίας της Γαλλικής Επανάστασης», Ζιλ Μισελέ, στην περιγραφή της διαπραγμάτευσης που λαμβάνει χώρα από αντιπροσώπους σε έναν πύργο και στο εξεγερμένο «πλήθος» που θα αλώσει τη Βαστίλλη, του φάνηκε «ασύμμετρος» διαβάζοντας το περιστατικό υπό το πρίσμα των κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών του 2008. «Διαβάζοντας το κεφάλαιο σε περίοδο ταραχών και αντιδράσεων σε χώρες όπως η Ελλάδα και η Ισπανία, μου φάνηκε ότι υπήρχε μια ασυμμετρία στην περιγραφή. Κατάλαβα ότι η αφήγηση του Μισελέ υποκρύπτει μια ιδεολογική θέση, σαν σκηνοθέτης που στήνει μια σκηνή. Αυτό που μου έδωσε την ιδέα για το βιβλίο ήταν ότι η 14η Ιουλίου δεν συντελέστηκε ψηλά στον πύργο της διαπραγμάτευσης αλλά κάτω στον δρόμο», μας λέει ο 51χρονος συγγραφέας.
Πολιτική οντότητα
Ο Βυϊγιάρ παρουσιάζει το «πλήθος» ως πολιτική οντότητα, κάτι που συζητήθηκε εκτενώς στο κεντρικό αφιέρωμα της 16ης Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης από ιστορικούς και τον συγγραφέα. Εκτιμά ότι οι μεγάλοι αριθμοί του πλήθους προκαλούν την καχυποψία των πολιτικών, στην εποχή του Μισελέ και σήμερα, που τείνουν να ξεχνούν όπως λέει, ότι «το πλήθος είναι ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων, είναι η Δημοκρατία».
Τι συμβαίνει, όμως, με τα πλήθη που χειραγωγούνται από δημαγωγούς και εκλέγουν ακραίους ηγέτες, ρωτάμε τον Ερίκ Βυϊγιάρ, ο οποίος σπεύδει να διακρίνει το «φασιστικό» από το «δημοκρατικό» πλήθος. «Δεν είναι το πλήθος που ψηφίζει τα ακραία κόμματα, υπάρχει ήδη αντιπροσώπευση. Μεσολαβεί ένα πολιτικό μέσο, εκχωρείται η εξουσία. Πρόκειται για μεμονωμένα άτομα και όχι πλήθη, είναι δύο διαφορετικές πολιτικές οντότητες. Τα φασιστικά πλήθη δεν είναι εξεγέρσεις ή επαναστάσεις, είναι άνθρωποι που καλούνται να δοξάσουν έναν ηγέτη, υπακούουν σε εντολές. Σήμερα στα “Κίτρινα Γιλέκα” μπορεί να πάει όποιος θέλει και να διαδηλώσει, είναι μια ατομική απόφαση, όχι εξαναγκασμός και αυτό είναι που ορίζει ένα πολιτικό πλήθος».
«Μήπως, όμως, είμαστε σε μια εποχή που τα πλήθη μόνο διαμαρτύρονται και αφορίζουν την πολιτική;», επιμένουμε. «Αν πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να διαμορφώσουν από πριν τις ιδέες τους είναι σαν να αρνούμαστε ότι πρέπει να υπάρχει μια δημοκρατική διαδικασία, αυτό είναι λάθος. Ολο αυτό το πλήθος που είδαμε στην Ισπανία, στην Ελλάδα, στις πλατείες, δεν έχει ένα πρόγραμμα, δεν έχει μια πολιτική κατεύθυνση, αλλά θέλει μια συλλογική συζήτηση για να βγει αυτό το πρόγραμμα. Αυτά τα πλήθη είναι βαθιά δημοκρατικά», τονίζει.
kathimerini.gr
