Ομολογώ ότι με παραξένεψε ο ξαφνικός μπουχός που σηκώθηκε αυτές τις ημέρες χάρη σε κάποιο έγγραφο της CIA, σύμφωνα με το οποίο ο "εθνάρχης" Καραμανλής ήταν συνεργάτης των ναζί κατά την διάρκεια της κατοχής. Παραξενεύτηκα γιατί όσα αναφέρονται στο εν λόγω έγγραφο (και πολύ περισσότερα ακόμη) είναι γνωστά εδώ και δεκαετίες. Πού ήσαν τόσον καιρό όλοι αυτοί που σήμερα έπεσαν από τα σύννεφα; Πώς και δεν είχαν ακούσει ποτέ για την πολύκροτη υπόθεση Μαξιμίλιαν Μέρτεν; Έλα ντε!
Επειδή, λοιπόν, κάθε ιστολόγιο που σέβεται τον εαυτό του πρέπει να βρίσκεται συντονισμένο με την επικαιρότητα, ας προσπαθήσουμε να βάλουμε τα πράγματα στην σειρά, προκειμένου να σχηματίσουμε μια σωστή και ολοκληρωμένη άποψη για τα πραγματικά γεγονότα. Και σ' αυτή την προσπάθεια δεν μπορώ να φανταστώ καλύτερη εισαγωγή από το παρακάτω απόσπασμα (παρά τις ανακρίβειες που περιέχει), το οποίο προέρχεται από το βιβλίο "Ιστορία (κωμικοτραγική) του νεοελληνικού κράτους" του Βασίλη Ραφαηλίδη:
Ο Μαξ Μέρτεν, ανώτερος Γερμανός αξιωματικός, ήταν αυτός που εξόντωσε τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης στη διάρκεια της κατοχής. Μετά τον πόλεμο τον βρίσκουμε ανώτερο υπάλληλο του Υπουργείου Δικαιοσύνης (!) στην κυβέρνηση της Βόννης. Καλυμμένος, λοιπόν, με την ιδιότητα του κρατικού λειτουργού ξεθαρρεύει και λέει να επισκεφτεί τον τόπο του εγκλήματος, τη Θεσσαλονίκη. Κι έτσι, τον Σεπτέμβρη του 1960 έρχεται στη συμπρωτεύουσα για διακοπές, γνωρίζοντας πως έχει δικαστεί και καταδικαστεί ερήμην από ελληνικό δικαστήριο ως εγκληματίας πολέμου.
Ένα χρόνο πριν, το 1959, ο Καραμανλής διά νόμου έχει αποφανθεί πως οι Γερμανοί εγκληματίες πολέμου που έδρασαν εγκληματικά στην Ελλάδα δεν πρέπει να δικάζονται στην Ελλάδα αλλά στη Γερμανία. Που έχει σταματήσει προ πολλού να δικάζει τα άξια της γερμανικής πατρίδας τέκνα με το επιχείρημα ότι δεν υπηρέτησαν τον Χίτλερ τότε αλλά την πατρίδα.
Σου λέει, λοιπόν, ο Μέρτεν, αφού είμαστε πλέον φίλοι με τους Έλληνες, θα επιστρέψω στον τόπο του εγκλήματος ως φίλος. Ναι, αλλά είχε δικαστεί και καταδικαστεί από την ελληνική δικαιοσύνη πριν απ' τον κατ' ουσίαν αμνηστεύοντα τους Γερμανούς εγκληματίες πολέμου νόμο του 1959. Κι έτσι, βάσει του δεδικασμένου, ο πανέντιμος αντιεισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ανδρέας Τούσης διατάσσει την συλληψή του τουρίστα Μέρτεν, αδιαφορώντας για την ιδιότητα του ως ανωτέρου υπαλλήλου του γερμανικού κράτους. Του Καραμανλή, του κόβονται τα ποδάρια. Και λέει υποθέτω μέσα του: να γιατί η ελληνική δικαιοσύνη δεν πρέπει να είναι ανεξάρτητη. Ανεξάρτητη δικαιοσύνη σ' ενα κράτος εξαρτημένο από χίλιες μεριές δεν νοείται.
Η βασίλισσα Φρειδερίκη, εγγονή του τελευταιου Γερμανού Κάϊζερ και μέλος της νεολαίας του Χίτλερ στα νιάτα της, τρώει τα σίδερα και τελικά πείθει τον Καραμανλή να εκδώσει νομοθετικό διάταγμα δια του οποίου ο Μέρτεν, στις αρχές του 1960 στέλνεται στη Γερμανία να δικαστεί εκεί. Για να σωθούν τα προσχήματα, οι Γερμανοί στήνουν ένα δικαστήριο-οπερέτα, αλλά ο Μέρτεν δεν είναι απ' αυτούς που θα μπορούσε να ανεχτεί την διαπόμπευση, να δικάζεται όψιμα, το 1960, σαν εγκληματίας πολέμου, όντας ανώτερος υπάλληλος της γερμανικής κυβέρνησης.
Κι έτσι, εκεί που ο Καραμανλής νόμιζε πως ξέμπλεξε με τον Μέρτεν, μπλέκει χειρότερα. Γιατί ο Μέρτεν κατονομάζει σα συνεργάτες του στην κατεχόμενη Ελλάδα τον πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή, τον υπουργό Εσωτερικών Δημήτρη Μακρή, τη συζυγό του Δοξούλα Λεοντίδου και τον υπουργό Εθνικής Αμύνης Γεώργιο Θέμελη. Ο Μέρτεν λέει πως έχει φωτογραφίες που αποδεικνύουν τους ισχυρισμούς του. Αλλά ύστερα από ταχύτατες ενέργειες της ελληνικής διπλωματίας, οι φωτογραφίες εξαφανίζονται και ο Μέρτεν απαλλάσσεται των κατηγοριών, χάρη στον θρασύτατο εκβιασμό. Ποτέ κανείς δεν είδε τις φωτογραφίες του Μέρτεν...
 |
| 1957: Ο Άλφρεντ Κρουπ, από τους βασικώτερους στυλοβάτες τού ναζιστικού κόμματος επισκέπτεται την Ελλάδα. Εδώ συνομιλεί "για δουλειές" με τον Κ. Καραμανλή υπό το βλέμμα τού Πρόδρομου Αθανασιάδη-Μποδοσάκη. |
Όμως, η γερμανική πλευρά ζητάει ανταλλάγματα. Η κύρια απαίτησή της είναι να σταματήσει κάθε δίωξη εναντίον των ναζί εγκληματιών πολέμου, καθώς δεκάδες τέτοιοι εγκληματίες έχουν πλέον ενταχθεί στο σύστημα και στελεχώνουν την κρατική μηχανή τής Ομοσπονδιακής Γερμανίας. Έτσι, το 1959 η κυβέρνηση Καραμανλή αναστέλλει την λειτουργία του Ελληνικού Γραφείου Εγκληματιών Πολέμου (με προϊστάμενο τον εισαγγελέα Τούσση) και στέλνει τους 800 (!) φακέλλους στην "δικαιοσύνη" τής Ομοσπονδιακής Γερμανίας.
Παρένθεση. Προκειμένου να πάρουν τους φακέλλους, οι γερμανοί υπόσχονται ότι θα ασκήσουν οι ίδιοι τις απαραίτητες διώξεις. Όμως, στην συνέχεια, απαλλάσσουν όλους τους διωκόμενους (κι όταν λέμε "όλους", ακριβολογούμε) με το νομικό επιχείρημα ότι όλα τα εξεταζόμενα εγκλήματα συνιστούσαν "νόμιμα αντίποινα" για την δράση των ανταρτών. Προφανώς, η γερμανική δικαιοσύνη θεώρησε ως "νόμιμα αντίποινα" και τις -συνηθισμένες- εκτελέσεις 50 ή 100 αθώων για κάθε γερμανό στρατιώτη που σκότωναν οι αντάρτες στην μάχη. Κλείνει η παρένθεση.
Για να καταλάβουμε το τι σημαίνει να κλείνει από το 1959 το Ελληνικό Γραφείο Εγκληματιών Πολέμου και να σταματά η δίωξη εγκληματιών πολέμου στην Ελλάδα, θα πρέπει να το συγκρίνουμε με το γεγονός ότι μέχρι σήμερα, 70 χρόνια μετά την λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, λειτουργούν ακόμα τα αντίστοιχα γραφεία στις ΗΠΑ, Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία, Αυστραλία κλπ και, όποτε εντοπίζουν κάποιον τότε ναζί, τον δικάζουν έστω και αν είναι σήμερα ένα χούφταλο 90-100 ετών, διότι, σύμφωνα με τις διακηρύξεις του ΟΗΕ, τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας δεν παραγράφονται. Εκείνοι 70 χρόνια και συνεχίζουν αλλά ο Καραμανλής έκλεισε το ελληνικό γραφείο μόλις 14 χρόνια μετά την λήξη τού πολέμου. Τα σχόλια περιττεύουν.
 |
| Ντοκουμέντο: Θεσσαλονίκη, πλατεία Ελευθερίας, 11/7/1942. Με εντολή Μέρτεν, μαζεύονται οι εβραίοι 18-45 ετών. Μέχρι το βράδυ, σχεδόν 5.000 άτομα θα έχουν καταγραφεί και θα έχουν αναχωρήσει σιδηροδρομικώς για Γερμανία. |
(*)(*) Την πληροφορία παραθέτει ο Μαρκ Μαζάουερ στο βιβλίο του "Θεσσαλονίκη: πόλη των φαντασμάτων - χριστιανοί, μουσουλμάνοι και εβραίοι, 1430-1950", εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2006. Στην κατοχή, ο Μάισνερ ήταν ο διερμηνέας τού Μέρτεν. Αξίζει να σημειώσουμε ότι, βοηθούντος του τύπου της εποχής, είχε διαδοθεί η φήμη ότι ο Μέρτεν ήρθε στην Ελλάδα προκειμένου να πάρει τον θησαυρό που είχε φτιάξει ληστεύοντας τους εβραίους και είχε κρύψει (σε άγνωστο, φυσικά, μέρος) πριν φύγει από την Ελλάδα στο τέλος τής κατοχής.
Για κακή του τύχη, κάποιος δικαστικός ήξερε τι σήμαινε το όνομα Μέρτεν και έσπευσε να ειδοποιήσει τον αντεισαγγελέα Τούση. Ο Τούσης διέταξε την σύλληψη του Μέρτεν, την προφυλάκισή του και την παραπομπή του σε δίκη. Τελικά, ύστερα από δικαστικές έρευνες 20 μηνών και καταθεσεις διακοσίων και πλέον μαρτύρων, η δίκη τού Μέρτεν άρχισε στις 11 Φεβρουαρίου 1959. Λίγες μέρες νωρίτερα, η κυβέρνηση Καραμανλή έφερνε στην βουλή για ψήφιση το νομοσχέδιο "περί αναστολής διώξεων εγκληματιών πολέμου".Στο σημείο αυτό θα κάνουμε μια στάση γιατί αξίζει τον κόπο να δούμε το παρασκήνιο της ψήφισης αυτού του νόμου. Όπως αξίζει τον κόπο να δούμε και το παρασκήνιο της δίκης τού Μέρτεν, ειδικά δε το ποιους πρότεινε ως μάρτυρες υπεράσπισης.
________
Αμφότεροι οι υπουργοί-μάρτυρες ήσαν στενοί φίλοι τού πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή. Ο Γεώργιος Θεμελής είχε διατελέσει επί κατοχής νομάρχης Πέλλας, άρα ex officio συνεργαζόταν με τις κατοχικές κυβερνήσεις-μαριονέττες και με τους κατακτητές. Ο Δημήτριος (Τάκος) Μακρής ήταν δικηγόρος Θεσσαλονίκης, όπου διέμενε από τότε που πήρε πτυχίο νομικής, συνεργαζόμενος άψογα με τους γερμανούς επί κατοχής. Όταν ο Καραμανλής έγινε πρωθυπουργός, έπεισε τον Μακρή να κατεβεί στις εκλογές τού 1956 ως υποψήφιος βουλευτής Φλωρίνης. Η φιλία τους ήταν τόσο ισχυρή ώστε ο Καραμανλής τον έκανε αμέσως υπουργό, τον προώθησε στην θέση τού γραμματέα τού κόμματος και τον κατέστησε δεξί του χέρι. Απ' όλα αυτά βγαίνει αβίαστα το λογικό συμπέρασμα ότι η φιλική σχέση των δυο ανδρών είχε αρχίσει πολύ πριν το 1956 και, βέβαια, είχε ξεκινήσει στην Θεσσαλονίκη, απ' όπου ο Μακρής δεν είχε φύγει ποτέ μέχρι που μπήκε στην πολιτική. Κρατήστε αυτό το στοιχείο γιατί θα μας χρειαστεί αργότερα.
 |
| Όλη η δημοκρατία μαζεμένη. Στο κέντρο ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, εκ δεξιών του ο Παναγιώτης Πιπινέλης(κατοπινός υπουργός εξωτερικών τής χούντας) και εξ ευωνύμων του ο Δημήτρης (Τάκος) Μακρής. |
Παρένθεση. Ο Μέρτεν συνελήφθη παρουσία τού εισαγγελέα Θεσσαλονίκης Ταρασουλέα, ο οποίος τον έστειλε στον εισαγγελέα Τούση, που είχε δώσει την εντολή σύλληψης. Πριν ακόμη ο δέσμιος Μέρτεν φτάσει στην Αθήνα, ο σταθμάρχης τής CIA Λώφλιν Ώστιν Κάμπελ επικοινώνησε με τον Καραμανλή και του διεμήνυσε την απαίτηση της Ουάσινγκτον να δικαστεί ο Μέρτεν για εγκλήματα πολέμου. Προφανώς, η CIA μάντεψε από την πρώτη στιγμή τις πιέσεις που θα ασκούσαν οι γερμανοί. Παρά την "απαίτηση" των ΗΠΑ, ο Καραμανλής προτίμησε να κάνει το χατήρι τής Βόννης. Κλείνει η παρένθεση.
Κατά την συζήτηση του νομοσχεδίου, το οποίο είναι σαφές ότι συντάχθηκε λόγω Μέρτεν, στην βουλή γίνεται το σώσαι. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης (βουλευτής τότε των Φιλελευθέρων, την ηγεσία των οποίων είχε διεκδικήσει στις εσωκομματικές εκλογές τής προηγούμενης χρονιάς αλλά απέτυχε παρά την απροκάλυπτη στήριξη του Γεωργίου Παπανδρέου) επιτίθεται κατά του Ευάγγελου Αβέρωφ, κατηγορώντας τον ότι υπέκυψε στις πιέσεις της Γερμανίας. Ο Αβέρωφ εξανίσταται και απαντά ότι "αι συνομιλίαι της Βόννης και οι οικονομικαί τοιαύται κατ' ουδένα τρόπον συνεδυάσθησαν με τους Γερμανούς εγκληματίας πολέμου". Ο υπουργός δικαιοσύνης Κωνσταντίνος Καλλίας προσπαθεί να κατευνάσει τα πνεύματα αλλά, τελικά, ρίχνει λάδι στην φωτιά με την αποστροφή "πρέπει να παραμερισθούν τα εμπόδια διά την ανάπτυξιν των σχέσεών μας με την Δυτικήν Γερμανίαν".
Τα κάστανα από την φωτιά θα επιχειρήσει να βγάλει και ο εισηγητής τής πλειοψηφίας Βασίλειος Παπαρρηγόπουλος (υπουργός Βορείου Ελλάδος στην προηγούμενη κυβέρνηση Καραμανλή 1956-1958), δηλώνοντας ότι ο Μέρτεν θα εξαιρεθεί από τις διατάξεις τού νόμου και θα δικαστεί από την ελληνική δικαιοσύνη. Όμως, η αντιπολίτευση, με προεξάρχουσα την ΕΔΑ, δεν ικανοποιείται και εκφράζει την δυσπιστία της προς την ειλικρίνεια των κυβερνητικών προθέσεων. Και πώς θα μπορούσε να μη δυσπιστεί η ΕΔΑ, σε μια εποχή όπου οι κομμουνιστές και οι "συμπαθούντες τον κομμουνισμόν" εξορίζονταν καθημερινά κατά δεκάδες ενώ ο Μάνώλης Γλέζος ήταν καταδικασμένος σε θάνατο;
Ο Ηλίας Τσιριμώκος (πρόεδρος της Δημοκρατικής Ένωσης, εκλεγμένος ως βουλευτής με την ΕΔΑ) επιτίθεται στην κυβέρνηση, υπογραμμίζοντας ότι είναι απαράδεκτο να αμνηστεύονται γερμανοί εγκληματίες πολέμου την στιγμή που έλληνες βρίσκονται φυλακισμένοι λόγω των πολιτικών τους πεποιθήσεων. Απάντηση στον Τσιριμώκο ανέλαβε να δώσει ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης (αργότερα αρχηγός τής ΕΡΕ και πρωθυπουργός, διαδεχόμενος τον Καραμανλή) Παναγιώτης Κανελλόπουλος, αποδεικνύοντας ότι έχουν απόλυτο δίκιο όσοι τον χαρακτηρίζουν ως πολιτικό νάνο: "τα αδικήματα των ελλήνων δεν αμνηστεύονται διότι δεν επραγματοποιήθησαν εν περιόδω ανωμαλίας αλλά κατόπιν εντολής κόμματος εις βάρος τής πατρίδος των και όχι ως των γερμανών κατά ξένης χώρας"(!).
Όμως, η μεγαλύτερη χοντράδα τού Κανελλόπουλου ήρθε λίγο αργότερα, όταν επιχείρησε να απαντήσει στην τοποθέτηση του Βασίλη Εφραιμίδη, επίσης βουλευτή τής ΕΔΑ. Ο Εφραιμίδης αναφέρθηκε στις έντονες διαμαρτυρίες τού Συλλόγου Θυμάτων Καλαβρύτων για το νομοσχέδιο και ο πάλαι ποτέ φέρελπις πατρινός πολιτικός αντέτεινε: "Κατέχομαι υπό βαθείας ευλαβείας έναντι των θυμάτων των Καλαβρύτων αλλ' ας μη λησμονώμεν ότι αι σφαγαί εκεί προεκλήθησαν ως αντίποινα διά φόνους γερμανών και μάλιστα αιχμαλώτων"(!). Οι τελευταίες λέξεις τού Κανελλόπουλου προκάλεσαν πανδαιμόνιο. Ήταν η πρώτη φορά που έλληνας πολιτικός μέσα στην βουλή αποκαλούσε ευθέως "φονιάδες" όσους σκότωσαν στρατιώτες των κατακτητών κατά την διάρκεια της κατοχής ενώ έλεγε και ψέμματα αναφερόμενος σε αιχμαλώτους.
Παρά τον πανζουρλισμό, ο Κανελλόπουλος συνέχισε το παραλήρημά του. Αντιτέθηκε στην πρόταση Παπαρρηγόπουλου για εξαίρεση του Μέρτεν και υποστήριξε ότι δεν πρέπει να υπάρξει καμμιά εξαίρεση στον νόμο. Νέο πανδαιμόνιο.
 |
| Εφημερίδα Ελευθερία, 12 Φεβρουαρίου 1959. "Φιλομειδέστατος" ο "χασάπης της Θεσσαλονίκης". |
Η ψήφιση του νόμου προκάλεσε παγκόσμια λοιδορία κατά της Ελλάδας. Είναι χαρακτηριστικό το δημοσίευμα των Times με τίτλο "Η Ελλάδα αμνηστεύει τους σφαγείς της". Ο νέος νόμος δημοσιεύεται στο ΦΕΚ την 13η Φεβρουαρίου 1959. Δυο μέρες νωρίτερα, στο Ειδικό Στρατοδικείο Εγκλημάτων Πολέμου, είχε αρχίσει η δίκη τού Μέρτεν. Μια δίκη που έμελλε να κρατήσει 23 ημέρες, προκαλώντας διεθνές ενδιαφέρον.
______
Ο Μέρτεν αντιμετώπιζε κατηγορίες για 13 εγκλήματα πολέμου, τα δέκα εκ των οποίων σχετίζονταν με τους εβραίους τής Θεσσαλονίκης (διά της βίας μεταφορά 45.000 εβραίων στο Άουσβιτς για καταναγκαστικά έργα, δημεύσεις εβραϊκών περιουσιών αποτιμώμενων σε 125 εκατ. χρυσά φράγκα, καταστροφή τού εβραϊκού νεκροταφείου, βασανιστήρια, εκτελέσεις κλπ). Παρά ταύτα, παρέμεινε ψύχραιμος και χαμογελαστός καθ' όλη την διάρκεια της δίκης, δηλώνοντας αθώος σε όλες τις κατηγορίες και τονίζοντας ότι "αγάπησα την Ελλάδα από την πρώτη στιγμή που ήρθα και εβοήθησα τους Έλληνες όσον καιρό υπηρετούσα εδώ".
Το δικαστήριο δεν επείσθη. Στις 5 Μαρτίου 1959, ο πρόεδρος του δικαστηρίου συνταγματάρχης Κοκορέτσας ανακοίνωσε την απόφαση: ένοχος για όλες τις κατηγορίες. Η συνολική ποινή που επιβλήθηκε στον Μέρτεν ήταν κάθειρξη 162 ετών και κατά συγχώνευση 25. Ο "χασάπης της Θεσσαλονίκης" οδηγήθηκε στην φυλακή δίχως να χάσει το ολύμπιο χαμόγελό του. Ήταν σίγουρος πως δεν θα έμενε μέσα για πολύ...
 |
| Ο Γκύντερ Κόλβες ήταν γνωστός οδηγός αγώνων ακόμη και πριν από τον πόλεμο. Η παραπάνω -σπάνια- φωτογραφία είναι από το ολλανδικό "Ράλλυ των Τουλιπών" του 1958, το οποίο κέρδισε οδηγώντας ένα Volvo PV444. |
Κατά την διάρκεια του πολέμου, ο Χανς Γκύντερ Κόλβες είχε υπηρετήσει ως αξιωματικός τής Βέρμαχτ στην Κρήτη, όπου διέπραξε σωρεία εγκλημάτων. Για παράδειγμα, στις 4 Ιανουαρίου 1944, στην τοποθεσία Προφήτης Ηλίας του Ακρωτηρίου Χανίων, εκτέλεσε επτά Έλληνες ομήρους. Το Ελληνικό Γραφείο Εγκληματιών Πολέμου, έπειτα από σχετική έρευνα που πραγματοποίησε, περιέλαβε τον Κόλβες από τον Φεβρουάριο του 1956 στον κατάλογο των διωκομένων στην Ελλάδα εγκληματιών πολέμου (με αύξοντα αριθμό 157) και στις 10 Απριλίου 1958 εξέδωσε το υπ’ αριθ. 771 ένταλμα σύλληψής του. Μετά την ψήφιση του Ν.3933/1959, ο Κόλβες θεώρησε ότι δεν κινδύνευε πλέον από τους έλληνες και έτσι αποφάσισε το καλοκαίρι τού 1959 να έρθει στην Ελλάδα για να συμμετάσχει στο... Ράλλυ Ακρόπολις! Πράγματι, στις 10 το πρωί της Πέμπτης 28 Μαΐου 1959, όταν κάτω από τον βράχο τής Ακρόπολης δινόταν η εκκίνηση του 7ου Ράλλυ, ο Κόλβες ήταν εκεί.
Η λεπτομέρεια που είχε διαφύγει του Κόλβες, ήταν ότι για να ανασταλούν οι διώξεις κατά των εγκληματιών πολέμου, έπρεπε να υπάρχει βεβαίωση της γερμανικής πολιτείας ότι έχουν ασκηθεί τέτοιες διώξεις εις βάρος τους στην Γερμανία. Κι αφού τέτοια βεβαίωση για τον Κόλβες δεν υπήρχε, όταν μετά τον αγώνα, στις 3 Ιουνίου, ο γερμανός κατέβηκε στον Πειραιά προκειμένου να πάρει το πλοίο για Ιταλία, συνελήφθη στο τελωνείο από τον υπαστυνόμο Σπύρο Βασιλάκη, κατόπιν εντολής τού Γραφείου Εγκληματιών Πολέμου και του -γνωστού μας- αντεισαγγελέα Ανδρέα Τούση.
Ο τακτικός ανακριτής εγκληματιών πολέμου ειδοποιείται και σπεύδει στο γραφείο του περιμένοντας τον Κόλβες. Περιμένει... περιμένει... περιμένει... Περνούν δυόμισυ ολόκληρες ώρες ώσπου ειδοποιείται να αποχωρήσει: ο Κόλβες δεν θα εμφανιστεί διότι τώρα ταξιδεύει για Ιταλία με το πλοίο "Αγαμέμνων".
Ξεσπάει σκάνδαλο, το οποίο γίνεται πρωτοσέλιδο σε όλες τις εφημερίδες. Ο υπουργός δικαιοσύνης Κωνσταντίνος Καλλίας σπεύδει να διευκρινίσει ότι την διαταγή απελευθέρωσης του Κόλβες εξέδωσε η Κεντρική Διεύθυνση Αλλοδαπών και ότι, κατόπιν εντολής του, ο αντεισαγγελέας τού Αρείου Πάγου ζήτησε να διεξαχθούν ανακρίσεις. Οι ανακρίσεις τραβούν σε μάκρος, ώσπου δυόμισυ μήνες αργότερα, στις 12 Αυγούστου, η κυβέρνηση αποφασίζει να αναλάβει την ευθύνη, διά στόματος του υπουργού προεδρίας Κωνσταντίνου Τσάτσου. "Η πολιτική αυτή της κυβερνήσεως περί τερματισμού τής διώξεως των εγκληματιών πολέμου είναι σύμφωνος προς τα γενικώτερα συμφέροντα της χώρας", δηλώνει θρασύτατα ο Τσάτσος.
Η αριστερά αντιδρά, κατηγορώντας την κυβέρνηση "για προπηλακισμό και βάναυσο παραμερισμό τής ελληνικής δικαιοσύνης". Ο μεν "προπηλακισμός" στοιχειοθετείται από την περιφρόνηση προς το Γραφείο Εγκληματιών Πολέμου, προκειμένου να αφεθεί ελεύθερος ένας εγκληματίας, ο δε "βάναυσος παραμερισμός" εκδηλώνεται με την υιοθέτηση διαδικασιών που στέλνουν τον Μανώλη Γλέζο να δικαστεί από στρατοδικείο και όχι από τακτικό δικαστήριο. Άρα, η πολιτική τής κυβέρνησης μπορεί να συνοψιστεί ως "λήθη στους χιτλερικούς σφαγείς των ελλήνων, διωγμός τής εθνικής αντιστάσεως, προσπάθεια αναμοχλεύσεως του παρελθόντος και αναρριπίσεως των εμφυλίων παθών στην Ελλάδα". (Αυγή, 14/8/1959).
 |
| Ο αντεισαγγελέας Ανδρέας Τούσης στην έδρα τού Αρείου Πάγου. Στιγμιότυπο από την εκπομπή "Κουτί της Πανδώρας" της 17/2/2011, αφιερωμένης στην "υπόθεση Μέρτεν". |
Το 1946 και ενώ η περίφημη "δίκη της Νυρεμβέργης" βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη, οι σύμμαχοι έψαχναν τρόπο να ξεμπερδεύουν με τις εκατοντάδες χαμηλόβαθμους ναζί-εγκληματίες που είχαν μαζευτεί στις λίστες τους και στις φυλακές τους. Τότε, λοιπόν, πρότειναν στην Ελλάδα να της παραδώσουν τον Μέρτεν για να δικαστεί από ελληνικό δικαστήριο. Η συγκεκριμμένη πρόταση ήταν βασισμένη στην συμφωνία που είχαν υπογράψει οι σύμμαχοι το 1943, βάσει της οποίας οι εγκληματίες πολέμου θα παραδίδονταν μετά τον πόλεμο στις χώρες όπου είχαν διαπράξει τα εγκλήματά τους ώστε να δικαστούν απ' αυτές.
Μη προσπαθείτε να μαντέψετε την συνέχεια γιατί είναι αδιανόητη:
Η ελληνική κυβέρνηση, διά στόματος του στρατιωτικού της ακολούθου στο Βερολίνο, του στρατηγού Ανδρέα Υψηλάντη, απάντησε ότι όχι απλώς δεν επιθυμεί την έκδοση του Μέρτεν αλλά προτείνει την απελευθέρωσή του λόγω της άμεμπτης συμπεριφοράς του και των ανεκτίμητων υπηρεσιών του προς την Ελλάδα!!! Απίστευτο κι όμως αληθινό. Τα σχετικά έγγραφα εμφάνισε στο δικαστήριο προς υπεράσπισή του ο ίδιος ο Μέρτεν.
Πριν συνεχίσουμε, ας αποτίσουμε φόρο τιμής σε έναν πραγματικό υπηρέτη τής δικαιοσύνης σημειώνοντας ότι ο Ανδρέας Τούσης πλήρωσε την επιμονή του να δικάσει τον Μέρτεν και τον Κόλβες. Όταν ήρθε η ώρα των προαγωγών, έμεινε στάσιμος. Η κυβέρνηση Καραμανλή διέψευσε όλες τις προβλέψεις που ήθελαν τον Τούση να προάγεται σε εισαγγελέα τού Αρείου Πάγου και προώθησε στο αξίωμα αυτό τον Κωνσταντίνο Κόλλια. Τον μετέπειτα πρώτο πρωθυπουργό τής χούντας.
______
Όπως είπαμε στα προηγούμενα, ο Ν.3933/1959 προέβλεπε την αναστολή τής δίωξης στην Ελλάδα των γερμανών πολιτών που κατηγορούνταν για εγκλήματα πολέμου, υπό την ρητή προϋπόθεση ότι είχε ήδη αρχίσει αντίστοιχη ποινική δίωξη εις βάρος τους από τις αρχές τής χώρας τους. Η συγκεκριμένη προϋπόθεση δημιουργούσε πολλά προβλήματα στους ναζί εγκληματίες, μιας και για ελάχιστους εξ αυτών είχε ασκηθεί δίωξη από την γερμανική δικαιοσύνη. Είδαμε ήδη ότι αυτή η "τρύπα" επέτρεψε στον αντεισαγγελέα Τούση να κυνηγήσει τον Μέρτεν και τον Κάλβες. Βέβαια, ο Κάλβες την γλίτωσε, χάρη σε μια πραξικοπηματική, αντιδημοκρατική και αντισυνταγματική άνωθεν παρέμβαση στο έργο τής δικαιοσύνης αλλά ο Μέρτεν ήταν ήδη στην φυλακή.
Ο Καραμανλής έπρεπε να κάνει κατι γι' αυτό. Έτσι, τον Οκτώβριο του 1959, η κυβέρνηση φέρνει στην βουλή για ψήφιση νομοθετικό διάταγμα, σύμφωνα με το οποίο η προβλεπόμενη από τον Ν.3933/1959 αναστολή δίωξης εγκληματιών πολέμου ισχύει δίχως προϋποθέσεις και, μάλιστα, αναδρομικά. Με δεδομένο ότι ουδείς εγκληματίας πολέμου κρατείται στις ελληνικές φυλακές πλην του Μέρτεν, είναι προφανές ότι η προτεινόμενη προς ψήφιση διάταξη είναι φωτογραφική και αφορά μόνον αυτόν. Φυσικά, κατά την συζήτηση της επίμαχης διάταξης στην βουλή, γίνεται της κακομοίρας.
 |
| Βόννη, 13/11/1958: Αντενάουερ και Καραμανλής (υπό το βλέμμα του Αβέρωφ) υπογράφουν την συμφωνία.δανεισμού. |
Για να ολοκληρώσω την επανόρθωση, πρέπει να συμπληρώσω ότι η ετεροχρονισμένη αναφορά μου στον Κανελλόπουλο "έφαγε" ένα άλλο λίαν ενδιαφέρον στιγμιότυπο, το οποίο έλαβε χώρα κατά τις συνεδριάσεις τού Ιανουαρίου. Για να μη χαθεί, ας το παραθέσω εδώ, ετεροχρονισμένο κι αυτό:
Στο βήμα βρίσκεται ο βουλευτής τής ΕΔΑ Σταύρος Ηλιόπουλος, ο οποίος κατακεραυνώνει την κυβέρνηση, παρατηρώντας, μεταξύ άλλων, ότι "εκ μέρους της Γερμανίας και της Ιταλίας ουδείς παρεδόθη εις την Ελλάδα, παρά τας υποχρεώσεις των, πλην ενός, τον οποίον παρέδωσεν η Γαλλία, του σφαγέως τού Διστόμου
(*) (*) Επί κεφαλής τού γερμανικού λόχου που προέβη στην σφαγή τού Διστόμου, ήταν ο λοχαγός των Ες-Ες Φριτς Λάουτενμπαχ. Εδώ, ο Ηλιόπουλος αναφέρεται σε κάποιον από τους υπολοχαγούς τού Λάουτενμπαχ, τον Χανς Τσάμπελ. Ο Τσάμπελ συνελήφθη στην Γαλλία μετά τον πόλεμο και οι γάλλοι τον εξέδωσαν στην Ελλάδα τον Αύγουστο του 1949. Παρ' ότι ομολόγησε την σφαγή (υποστηρίζοντας, φυσικά, ότι εκείνος απλώς εκτελούσε διαταγές), η ελληνική κυβέρνηση, αντί να τον δικάσει, τον παρέδωσε στην γερμανική δικαιοσύνη, η οποία τον άφησε ελεύθερο.
[Μιας και μιλήσαμε για τον Σταύρο Ηλιόπουλο, ας προσθέσουμε μια πικάντικη λεπτομέρεια. Στις 16/8/1945, ο ειδικός επίτροπος Αθηνών εξέδωσε το υπ' αριθ. 140/422 ένταλμα σύλληψης κατά του Ηλιόπουλου ως "κατηγορουμένου δια συνεργασίαν μετά των γερμανικών αρχών κατοχής"! Ωραίο;]
, ο οποίος περιήλθεν εις χείρας τής κυβερνήσεως Παπάγου, διά να απελαθή, όμως, νύκτωρ και παραδοθή εις την Γερμανίαν, όπου κυκλοφορεί ελεύθερος".Απάντηση στον Ηλιόπουλο αναλαμβάνει να δώσει ο υπουργός εξωτερικών Ευάγγελος Αβέρωφ. Όπως είδαμε και στην περίπτωση Κανελλόπουλου, φαίνεται πως η όλη ιστορία με τους εγκληματίες πολέμου δημιουργεί τρικυμία εν κρανίω στην κυβέρνηση, τα μέλη της οποίας περιπίπτουν από γκάφα σε γκάφα προκειμένου να υπερασπιστούν την επιλογή τους για συχωροχάρτι στους χιτλερικούς. Από την γκάφα δεν ξεφεύγει ούτε ο πολύπειρος Αβέρωφ, ο οποίος, αφού κατ' αρχήν ψεύδεται ισχυριζόμενος ότι το θέμα τής δίωξης των εγκληματιών πολέμου έχει ήδη κλείσει στις περισσότερες χώρες της δύσης (είπαμε ήδη ότι τα σχετικά γραφεία παραμένουν ανοιχτά στις ΗΠΑ, στην Γαλλία, στην Βρεττανία, στην Αυστραλία κλπ), προσθέτει το εξής αμίμητο:
"Ημείς, κατ' αντίθεσιν προς τας χώρας αυτάς, διατηρούμεν ανοικτόν το θέμα. Επειδή, όμως, κατά το παρελθόν συνελήφθη γερμανός τουρίστας λόγω συνωνυμίας και εδημιουργήθη θόρυβος εις τον γερμανικόν τύπον, ανεκόπη δε το ρεύμα τού τουρισμού και τούτο έχει οικονομικήν σημασίαν αλλά και πολιτικήν, η κυβέρνησις απεφάσισεν να ρυθμίση διά του νομοσχεδίου το ζήτημα, δεδομένου μάλιστα ότι η Δυτική Γερμανία ανέδειξεν εις την εξουσίαν άνδρας αγωνισθέντας κατά του ναζισμού και, εκτός τούτου, είναι συμπαραστάτης τής Ελλάδος εις όλα τα πολιτικά θέματα"(!) Καί για όσους δεν κατάλαβαν, αφήνουμε τους εγκληματίες ατιμώρητους για να μη πληγεί ο τουρισμός! Όντως, είναι σπανιώτατο να βρεθεί λόγος πολιτικού με τόσο πολλές μπούρδες σε μια πρόταση, ειδικά δε πολιτικού με την εμπειρία τού Αβέρωφ.
Παρά την σθεναρή αντίσταση της ΕΔΑ και παρά τις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας συλλόγων και πολιτών σε ολόκληρη την χώρα, ο Καραμανλής τα καταφέρνει. Το Ν.Δ.4016/1959 δημοσιεύεται στο ΦΕΚ τής 24/10/1959 και στις 5 Νοεμβρίου ο Μαξ Μέρτεν αποφυλακίζεται και παραδίδεται στην γερμανική δικαιοσύνη για τα περαιτέρω. Οι γερμανοί, στηριζόμενοι στην ελληνική πρόταση του 1946, περί απελευθέρωσης του Μέρτεν "λόγω της άμεμπτης συμπεριφοράς του και των ανεκτίμητων υπηρεσιών του προς την Ελλάδα", τον αφήνουν ελεύθερο και, μετά από δυόμισυ χρόνια "ταλαιπωρίας", ο εγκληματίας επιστρέφει κανονικά στην δουλειά του.
Η ιστορία με τα νομικά ανουσιουργήματα Ν.3933/1959 και ΝΔ4016/1959 έχει και συνέχεια. Σϋμφωνα με τον ισχύοντα το 1959 Ποινικό Κώδικα (άρθρο 113, παρ.1), εφ' όσον ανεστάλη η δίωξη των εγκλημάτων πολέμου, επήλθε και αναστολή τής παραγραφής αυτών των εγκλημάτων! Αυτό σημαίνει ότι ανά πάσα στιγμή αρκούσε μια απλή κατάργηση των επίμαχων διατάξεων για να αρχίσει πάλι το κυνηγητό των εγκληματιών.
Το 1996, η κυβέρνηση Σημίτη έβαλε οριστικά ταφόπλακα στην όποια ρομαντική ελπίδα πως κάποτε οι εγκληματίες θα τιμωρούνταν. Με τον Ν.2408/1996 τροποποίησε το άρθρο 113 του Ποινικού Κώδικα, θεσμοθετώντας ότι "η αναστολή της παραγραφής τόσο λόγω αδυναμίας άσκησης ή εξακολούθησης της ποινικής δίωξης δια ρητής διάταξης νόμου όσο και λόγω επιδικίας δεν μπορεί να διαρκέσει περισσότερο από πέντε χρόνια για τα κακουργήματα, τρία χρόνια για τα πλημμελήματα και ένα χρόνο για τα πταίσματα". Έτσι, τα δυο νομικά εκτρώματα έμειναν άνευ ενδιαφέροντος, μόνο για να θυμίζουν δυο από τις πιο μαύρες στιγμές τού Καραμανλή, ώσπου καταργήθηκαν οριστικά με τον Ν.3849/2010, όταν υπουργός δικαιοσύνης ήταν ο Χάρης Καστανίδης.
Και όμως! Στις 12/6/2013, απαντώντας σε σχετική ερώτηση του βουλευτή Πάρι Μουτσινά (ΔημΑρ), ο υπουργός δικαιοσύνης Αντώνης Ρουπακιώτης ισχυρίζεται ότι με την ψήφιση του Ν.3849/2010, η ελληνική πολιτεία "έκανε ένα αποφασιστικό βήμα προς την κατεύθυνση της μη παραιτήσεως από το δικαίωμα της διώξεως εγκληματιών πολέμου και της άρσης της οποιασδήποτε αμφιβολίας σχετικά με την διατήρηση του δικαιώματός της να διώκει και εκδίδει τους εγκληματίες πολέμου"! Άλλα λόγια ν' αγαπιόμαστε, δηλαδή, με την κοροϊδία να συνεχίζεται.
 |
| Αριστερά: Ο Μαξ Μέρτεν στο δικαστήριο. Δεξιά: Ο υπουργός δικαιοσύνης της Γερμανίας Γκούσταβ Χάιννεμαν
(**) (**) Ο Γκούσταβ Χάινεμαν, τότε υπουργός δικαιοσύνης και αργότερα πρόεδρος της Γερμανίας, δεν δίστασε να δηλώσει πως κάθε οικονομική συμφωνία με την Ελλάδα θα αντιμετωπιζόταν με εχθρότητα από την γερμανική κοινή γνώμη για όσο θα εκκρεμούσε η υπόθεση του Μέρτεν. Η δήλωση του Χάινεμαν είναι απόλυτα φυσιολογική, αν σκεφτεί κανείς πως Χάινεμαν και Μέρτεν ήσαν συνιδρυτές τής Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας. Η δημοκρατία στα καλύτερά της.
|
_______
Κι ενώ φαινόταν ότι το κεφάλαιο Μέρτεν είχε κλείσει οριστικά, μόλις μπαίνει το φθινόπωρο του 1960 ο γερμανός εγκληματίας βάζει μπρος την εκδίκησή του, παραχωρώντας συνέντευξη στην εφημερίδα τού Αμβούργου Hamburger Echo (Ηχώ του Αμβούργου). Η συνέντευξη δημοσιεύεται σε δυο συνέχειες (17 και 19 Σεπτεμβρίου) και συγκλονίζει την ελληνική πολιτική σκηνή, χωρίς να αφήνει αμέτοχα τα μέσα ενημέρωσης πολλών άλλων χωρών, μη εξαιρουμένων των ΗΠΑ.
Σ' αυτή την συνέντευξη, ούτε λίγο ούτε πολύ, ο Μέρτεν κατονομάζει ευθέως ως συνεργάτες των γερμανικών κατοχικών δυνάμεων στην Ελλάδα τον Τάκο Μακρή, τον Γεώργιο Θεμελή αλλά και τον ίδιο τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Για την σύζυγο του Μακρή, Δοξούλα Λεοντίδου, αναφέρει ότι επί κατοχής εργαζόταν στην γερμανική διοίκηση Θεσσαλονίκης ως γραμματέας. Ένα από τα καινούργια δεδομένα που προκύπτουν από την εν λόγω συνέντευξη είναι το ότι η Δοξούλα Μακρή είναι ανηψιά τού Καραμανλή.
 |
| Der Spiegel, Νο 40, 28/09/1960 |
Ο Μέρτεν έκανε λόγο για πολλές φωτογραφίες που αποδείκνυαν την γνωριμία του με τον Καραμανλή και τον Μακρή (η γνωριμία του με την Δοξούλα δεν αμφισβητείται αφού ήταν γραμματέας του). Οι φωτογραφίες περιέχονταν σε ένα λεύκωμα που, όπως είπε, του είχε χαρίσει η Δοξούλα. Για μία απ' αυτές τις φωτογραφίες, η οποία δείχνει τους τέσσερίς τους μπροστά σε μια Λάντσια, κάνει λόγο και ένα από τα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα της CIA
(*) (*) Αν προσπαθήσετε να ελέγξετε την πηγή ακολουθώντας τον διασύνδεσμο, μπορεί να βρεθείτε ενώπιον ενός κενού εγγράφου. Μη ξεχνάτε, όμως, ότι μιλάμε για CIA! Επιλέξτε όλο το έγγραφο με Ctrl+A, αντιγράψτε το σε ένα κενό φύλλο κειμενογράφου και... voilà!
, με την παρατήρηση όμως ότι ο Μέρτεν δεν θέλησε να την δείξει (προφανώς, την φύλαγε για αργότερα). Σημειωτέον ότι η Δοξούλα δεν αρνήθηκε ποτέ ότι είχε χαρίσει ένα λεύκωμα με φωτογραφίες στον Μέρτεν, χωρίς όμως να επιβεβαιώσει ότι σε κάποιες απ' αυτές εικονιζόταν και ο Καραμανλής μαζί με τους Μακρή και Μέρτεν.Πικάντικη λεπτομέρεια. Εκείνη την εποχή, ο Μποστ κυκλοφόρησε ένα άλμπουμ με σκίτσα του, στο οποίο έδωσε τον τίτλο "Το λέφκομά μου". Για εξώφυλλο διάλεξε την φωτογραφία μιας Λάντσια, παρκαρισμένης έξω από το εστιατόριο "Costi" στην οδό Κοραή, με την λεζάντα "Λάντσια μετά Κoστί". Το "λέφκομα" κυκλοφόρησε κανονικά, γιατί τα σαΐνια τής επιτροπής λογοκρισίας δεν κατάλαβαν τον πεντακάθαρο υπαινιγμό.
Σε άλλο έγγραφο της CIA, με ημερομηνία 5 Οκτωβρίου 1960, αναφέρεται ότι ο Spiegel είχε από το 1958 στα συρτάρια του τα στοιχεία που ανέφερε ο Μέρτεν αλλά οι εκδότες, σε συνεννόηση με την γερμανική κυβέρνηση, αποφάσισαν να μη δημοσιεύσουν τίποτε ώστε να αποφευχθεί οποιαδήποτε πιθανή ζημιά στην υπόθεση. Όταν, όμως, η Ηχώ τού Αμβούργου έβγαλε το θέμα, ο Spiegel αποφάσισε να ακολουθήσει.
Στην Ελλάδα ξεσπάει σάλος. Η πρώτη αντίδραση της κυβέρνησης ήταν να μιλήσει για εκβιασμό αλλά αυτό δημιούργησε ακόμη μεγαλύτερη αναταραχή: τί έχει στα χέρια του ο Μέρτεν και εκβιάζει ολόκληρη κυβέρνηση; Κι ενώ ο Παπανδρέου εξαπολύει μύδρους από τα έδρανα της αντιπολίτευσης, το υπουργείο εξωτερικών κάνει έντονο διάβημα διαμαρτυρίας στην Βόννη, υποχρεώνοντας την δυτικογερμανική κυβέρνηση να εκφράσει την λύπη της για τα δημοσιεύματα. Ο έλληνας πρέσβυς Θωμάς Υψηλάντης βγάζει ανακοίνωση στην οποία χαρακτηρίζει τα δημοσιεύματα ως "τερατουργήματα, τα οποία εάν δεν εξυπηρετούν συγκεκριμένον δόλιον σκοπόν, αποτελούν αποκυήματα νοσηρού εγκεφάλου". Στην ίδια ανακοίνωση, ο Υψηλάντης παραθέτει τέσσερα στοιχεία, τα οποία (κατά την γνώμη του) αποδεικνύουν "το μέγεθος του ψεύδους των πληροφοριών αυτών":
- 1) Ο έλλην πρωθυπουργός, αντιθέτως προς τους ισχυρισμούς των ανωτέρω εντύπων, καθ' όλον το διάστημα της κατοχής ουδέποτε ευρέθη εις Θεσσαλονίκην.
- 2) Τον υπουργόν των εσωτερικών κ. Μακρήν, τον οποίον εμφανίζουν ως συναντώμενον μετά του κ. πρωθυπουργού κατά την διάρκειαν της κατοχής, εγνώρισεν ούτος το 1956, ήτοι 11 έτη μετά την λήξιν του πολέμου.
- 3) Ουδεμίαν, ουδέ απωτάτην συγγένειαν έχει με την εμφανιζομένην υπό των ανωτέρω εντύπων ως ανεψιάν του σύζυγον του κ. Μακρή, την οποίαν διά πρώτην φοράν συνήντησε όταν εγνώρισε τον σύζυγόν της.
- 4) Ο υπουργός των εσωτερικών κ. Μακρής, όστις εμφανίζεται εν έτει 1942-1943 ως μνηστήρ της νυν συζύγου του, αγούσης τότε το 17ον έτος της ηλικίας της ούτε μνηστήρ αυτής ήτο ούτε εγνώριζεν ταύτην κατά την εποχήν εκείνην, συζευχθείς αυτήν το 1949.
 |
| Δοξούλα Λεοντίδου-Μακρή |
(**) (**) Σημειωτέον ότι 45 μέρες νωρίτερα, στις 4 Ιανουαρίου 1956, ο Καραμανλής είχε ιδρύσει την ΕΡΕ και είναι λογικό να ήθελε να προωθήσει στο δικό του κόμμα στελέχη δικής του επιλογής και απολύτου εμπιστοσύνης.
. Το "αργότερα" είναι τώρα: πόσο πιθανό είναι να ζήτησε κάτι τέτοιο από κάποιον που είχε μόλις γνωρίσει; Και, μάλιστα, όταν μετά τις εκλογές καθιστά αυτόν τον μέχρι χτες άγνωστο δεξί του χέρι;Σίγουρα, λοιπόν, η γνωριμία των δυο ανδρών όχι μόνο έγινε πολύ πριν το 1956 αλλά πρέπει να ήταν και μακροχρόνια, ώστε να μπορέσει ο Καραμανλής να εκτιμήσει τόσο πολύ τον Μακρή. Και πού μπορεί να είχαν γνωριστεί και να έκαναν παρέα, εφ' όσον ο Μακρής διέμενε μόνιμα στην Θεσσαλονίκη από τότε που πήρε το πτυχίο του;
Επίσης, με δεδομένο ότι ο Μακρής επί κατοχής συμμετείχε σε δίκες των γερμανικών στρατοδικείων ως συνήγορος υπεράσπισης των ελλήνων κατηγορουμένων (το πώς πληρωνόταν δεν είναι της παρούσης αλλά κι αυτό θέλει συζήτηση), είναι σίγουρο ότι ο νεαρός δικηγόρος μπαινόβγαινε συχνά-πυκνά στο γερμανικό διοικητήριο, όπου βρίσκονταν και ο Μέρτεν και η Δοξούλα. Συνεπώς, είναι μάλλον απίθανο να μην επρόσεξε την όμορφη γραμματέα τού αρχιναζί. Το ότι παντρεύτηκαν το 1949 δεν σημαίνει κατ' ανάγκην ότι δεν είχαν γνωριστεί 6-7 χρόνια νωρίτερα.
Ας σημειώσουμε και μια μικρή λεπτομέρεια, η οποία μπορεί να είναι και σύμπτωση. Είναι γνωστές οι άριστες σχέσεις που είχε ο Καραμανλής με τον υπερσυντηρητικών πολιτικών πεποιθήσεων αυστριακό πρώην Γ.Γ. του ΟΗΕ (1971-1986) και πρόεδρο της Αυστρίας (1986-1992) Κουρτ Βαλντχάιμ. Κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Βαλντχάιμ υπηρέτησε στην Βέρμαχτ και το 1942 μετατέθηκε στην Θεσσαλονίκη υπό τον Μέρτεν, ως αξιωματικός-σύνδεσμος για την Ε' ομάδα στρατιών. Το Διεθνές Ιουδαϊκό Συνέδριο τον θεωρεί εγκληματία πολέμου. Το αν και κατά πόσον ο Βαλντχάιμ γνωρίστηκε τότε στην Θεσσαλονίκη με τον Μακρή ή τον Καραμανλή μάλλον δεν θα το μάθουμε ποτέ.
Όσο για τον από πλευράς Μέρτεν χαρακτηρισμό τής Δοξούλας ως "ανεψιάς" του Καραμανλή, είναι γνωστές πλείστες όσες περιπτώσεις νεαρών κοριτσιών που εκείνα τα χρόνια αποκαλούσαν "θείους" μεγαλύτερους σε ηλικία άνδρες για διάφορους λόγους. Ενδεχομένως, ο Μέρτεν είχε ακούσει την γραμματέα του να αποκαλεί τον Καραμανλή "θείο" και το πήρε τοις μετρητοίς.
 |
| Κυβέρνηση Θεμ. Σοφούλη (καθιστός, μέσον), με τον Κων. Καραμανλή (ο πιο ψηλός) ως υπουργό μεταφορών (1948) |
_______
Επειδή στην πολιτική κανείς δεν ξέρει τι του ξημερώνει, πρέπει να κρατάει και μια πισινή. Γι' αυτό και η αντιπολίτευση δεν πήρε κατηγορηματική θέση σχετικά με την ουσία των κατηγοριών που εξαπέλυσε ο Μέρτεν και περιορίστηκε να καλέσει την κυβέρνηση να αποδείξει την αθωότητα των τριών μελών της, τα οποία είχε βάλει στο στόχαστρο ο ναζί εγκληματίας. Είναι χαρακτηριστική η τοποθέτηση του Σοφοκλή Βενιζέλου:
"Επί της ουσίας τής υποθέσεως, ουδέν σχόλιον. Όμως, οι ενδιαφερόμενοι οφείλουν εντός της ημέρας να προσφύγουν εις την δικαιοσύνην διά να προστατεύσουν την τιμήν τού αξιώματος το οποίον φέρουν και να περιφρουρήσουν το κύρος τής Ελλάδος εις το εξωτερικόν."
 |
Δελτίο της Χριστιανοδημοκρατικής-Σοσιαλδημοκρατικής
Ένωσης με αναφορά στις καταγγελίες Μέρτεν.
|
Η τελευταία δήλωση του Μακρή προκαλεί έντονες αντιδράσεις. Είναι σαφές ότι η προσφυγή στην ελληνική δικαιοσύνη δεν συνιστά παρά πυροτέχνημα, εφ' όσον ο Μέρτεν δεν θα παρουσιαζόταν ποτέ στο δικαστήριο. Έτσι, σύσσωμοι η αντιπολίτευση και ο φιλικός της τύπος καλούν τους Καραμανλή και Μακρή να προσφύγουν και στην γερμανική δικαιοσύνη. Κι εκεί, πάνω στον γενικό χαμό, η Ηχώ τού Αμβούργου ξαναχτυπάει με νεώτερο δημοσίευμά της, επιβεβαιώνοντας τα ήδη δημοσιευθέντα και προσθέτοντας νέες λεπτομέρειες:
"Ο συνταγματάρχης Θεμελής, επί παραδείγματι, ησχολείτο με το όχι αξιοζήλευτον έργον τής συγκεντρώσεως των ομήρων, οι οποίοι ώφειλον να εγγυηθούν με την ζωήν των την ασφάλειαν των επικινδύνων μεταφορών..." (σ.σ.: Για να αποθαρρύνουν τους αντάρτες από χτυπήματα κατά των εφοδιοπομπών τους, οι γερμανοί έβαζαν βαγόνια ή καμιόνια με ομήρους ανάμεσα σ' εκείνα με τα εφόδια).
Ο Θεμελής αντέδρασε ακριβώς όπως ο Μακρής: μίλησε για "βδελυρά συκοφαντικά βέλη" και δήλωσε ότι θα υποβάλει μήνυση στα ελληνικά δικαστήρια. Το Κόμμα των Φιλελευθέρων, η Δημοκρατική Ένωσις και η ΕΔΑ επιμένουν ότι οι προσφυγές θα έχουν νόημα μόνον εάν υποβληθούν και στην γερμανική δικαιοσύνη. Αντίθετος στάθηκε μόνον ο Γεώργιος Παπανδρέου, σύμφωνα με τον οποίο τα ελληνικά δικαστήρια αρκούσαν. Ο Καραμανλής παρέμεινε απαθής επί αρκετές ημέρες, ώσπου στις 8 Οκτωβρίου έλυσε την σιωπή του:
"Η πολιτική ζωή μας εγνώρισεν πολλάς αθλιότητας κατά το παρελθόν. Δεν γνωρίζω όμως καμμίαν περίπτωσιν δυναμένην να συγκριθή εις αθλιότητα με την παρούσαν. Είμαι βέβαιος ότι πολύ συντόμως θα εντρεπόμεθα, διότι αι χυδαίαι συκοφαντίαι ενός αλλοεθνούς εγκληματίου εγένοντο, έστω και προσκαίρως, επίκεντρον της δημοσίας ζωής μας. (...) Η κυβέρνησις ενημέρωσεν ευθύς εξ αρχής την κοινήν γνώμην επί της αθλίας αυτής υποθέσεως. Και διά της προσφυγής των θιγομένων ενώπιον της ελληνικής δικαιοσύνης και της ψηφίσεως ειδικού νόμου επιτρέποντος εις τον εν λόγω εγκληματίαν πολέμου να προσέλθη εις την Ελλάδα και να επιβεβαιώση τας κακοηθείας του, εδημιούργησεν όλας τας προϋποθέσεις διά την πλήρη διαφώτισιν της κοινής γνώμης. (...) Η κυβέρνησις θεωρεί εν πάση περιπτώσει απαράδεκτον ένας εγκληματίας πολέμου, συνεπικουρούμενος από τους μηχανορράφους και το κουτσομπολιό των Αθηνών, να δημιουργή πράγματα εις την χώραν. Το όλον ζήτημα και η γαλήνη τού τόπου αυτού θα κριθούν από την ελληνικήν δικαιοσύνην, την ελληνικήν βουλήν και, πέραν αυτών, από τον κυρίαρχον ελληνικόν λαόν."
Ο ντόρος κρατάει πολλές μέρες. Οι εφημερίδες στέλνουν ανταποκριτές στην Γερμανία, προκειμένου να εξασφαλίσουν νέες δηλώσεις από τον Μέρτεν. Τα δημοσιεύματα δίνουν και παίρνουν, με τον κάθε πικραμένο να τοποθετείται επί παντός. Ως και η διοίκηση του δικηγορικού συλλόγου Θεσσαλονίκης έβγαλε ανακοίνωση, σύμφωνα με την οποία ο Μέρτεν δεν αναφερόταν στον Δημήτριο αλλά στον -απλώς συνώνυμό του- Νικόλαο Μακρή, επίσης δικηγόρο Θεσσαλονίκης, ο οποίος ήταν συνεργάτης των γερμανών κατά την κατοχή, έφυγε μαζί τους με την απελευθέρωση και, τελικά, σκοτώθηκε κατά τον βομβαρδισμό τής Δρέσδης.
Στην βουλή, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος συνεχίζει τις γκάφες. Αφού αναμασά τα γνωστά από την δήλωση του πρέσβυ, την οποία είδαμε στο προηγούμενο σημείωμα (ότι, δηλαδή, ο Καραμανλής δεν είχε πάει στην Θεσσαλονίκη επί κατοχής, ότι γνώρισε τον Μακρή το 1956 κλπ), αποδεικνύοντας ότι εκείνη η δήλωση είχε γίνει καθ' υπαγόρευση, προσπαθεί να καθαρίσει και το όνομα του Θεμελή, ισχυριζόμενος ότι καλώς έκανε ο Θεμελής και ανέλαβε καθήκοντα νομάρχου επί κατοχής, διότι με την στάση του αυτή απέτρεψε περαιτέρω διείσδυση των βουλγάρων (!).
Ο πρόεδρος της ΕΔΑ Γιάννης Πασαλίδης θυμίζει τα περί αποφυλακίσεως του Μέρτεν: "Όταν συνεζητείτο το θέμα εις την βουλήν, ο κ. Μακρής, εμφανισθείς ως πρωταγωνιστής τής μάχης εναντίον εκείνων οι οποίοι ήσαν εναντίον τής απελευθερώσεως του Μέρτεν, έφθασε μέχρι του σημείου να είπη ότι η Αριστερά είναι προδόται και ότι προτιμά τους εγκληματίας πολέμου από τους κομμουνιστάς. Τώρα έρχεται αυτός τον οποίον προετίμησεν ο κ. υπουργός, ο Μέρτεν, ημπορώ να πω ο αχάριστος, και του δίνει την απάντησιν. Ας τον χαίρεται". Όσο για τον Θεμελή, ο Πασαλίδης παρατηρεί, απευθυνόμενος στον Καραμανλή: "Πώς ημπορέσατε σεις, ως πρόεδρος της κυβερνήσεως, να θέλετε και να τον διατηρείτε επί κεφαλής των ενόπλων δυνάμεων της χώρας, εφ' όσον δεν ήτο ένας απλούς υπάλληλος αλλά νομάρχης;". Και ο Πασαλίδης κατέληξε ζητώντας την παραίτηση όλης της κυβέρνησης και τον σχηματισμό νέας από όλες τις πτέρυγες της βουλής, για να ξεκαθαρίσει το θέμα Μέρτεν.
Ο αρχηγός των Φιλελευθέρων Σοφοκλής Βενιζέλος, μιλώντας "ανάποδα", καρφώνει εμμέσως πλην σαφώς την ΕΡΕ ως παρέχουσα πολιτικό καταφύγιο σε δωσίλογους: "Το κόμμα, του οποίου έχω την τιμήν να ηγούμαι, ουδεμίαν σχέσιν έχει με δωσιλόγους ή με συνεργάτας του κατακτητού". Επιμένει δε στην προσφυγή των θιγομένων στην γερμανική δικαιοσύνη: "Αυτή αύτη η κυβέρνησις, εισηγουμένη πέρυσι το νομοσχέδιον διά του οποίου απεφυλακίζετο ο Μέρτεν, διεκήρυττε διά στόματος του αντιπροέδρου της ότι ημπορούμεν να έχωμεν απόλυτον εμπιστοσύνην εις την γερμανικήν δικαιοσύνην".
Ο Μακρής αρνείται να παραιτηθεί και πασχίζει να στηρίξει την σύζυγό του, υποστηρίζοντας ότι η νεαρά Δοξούλα υποχρεώθηκε να δουλέψει για τους γερμανούς "διότι η οικογένειά της επένετο" και προκαλεί την οργή τού Τσιριμώκου: "Μέσα εις αυτόν τόπον, όπου χιλιάδες νεαρών ελληνίδων εφυλακίσθησαν, εξετελέσθησαν, ηγωνίσθησαν, επείνασαν, που επερίμεναν να δουν πότε ο άνθρωπός τους θα τους στείλη μίαν λίραν, που ημποδίσθη η ανάπτυξίς των από την αβιταμίνωσιν, δεν είναι δυνατόν από το βήμα τής βουλής αυτού του τόπου να λέγωμεν ότι δεν έχει σημασίαν εάν μία νεαρά ή εκατόν άλλαι νεαραί ειργάσθησαν υπό τον γερμανόν κατακτητήν".
Ο Γεώργιος Παπανδρέου επιμένει να προκαλεί την αντιπολίτευση. Όχι μόνο συμφωνεί με την μη προσφυγή των θιγομένων στην γερμανική δικαιοσύνη ("δεν επιτρέπεται δημόσιοι άνδρες να καταφεύγουν εις ξένα δικαστήρια") αλλ' επί πλέον επικροτεί την στάση τού Καραμανλή να μην υποβάλει μήνυση κατά του Μέρτεν, διότι "δεν δύναται ο πρωθυπουργός να συμφύρεται εις τα δικαστήρια με έναν εγκληματίαν πολέμου" (σ.σ.: ο Γεώργιος Παπανδρέου δεν ήταν τότε δυνατόν να φανταστεί ότι τριάντα χρόνια αργότερα ο γυιος του θα χρησιμοποιούσε το ίδιο επιχείρημα της "συμφύρσεως" για να μη παρουσιαστεί στο ειδικό δικαστήριο).
Από την πλευρά του, ο Σπύρος Μαρκεζίνης υποστήριξε ότι η κυβέρνηση δεν έπρεπε να καταφύγει καθόλου στα δικαστήρια (!) αλλά, αφού κατέφυγε, θα ήταν συνεπέστερο εκ μέρους της να παραιτηθεί για να αποφευχθούν κίνδυνοι για ανώμαλες λύσεις. Οργισμένος ο Καραμανλής απάντησε στον αρχηγό των Προοδευτικών ότι η κυβέρνηση θα παραμείνει στην θέση της "μέχρις ότου η ιδία κρίνη ότι πρέπει να τεθή υπό την κρίσιν τού λαού".
Οι συζητήσεις στην βουλή συνεχίστηκαν και κράτησαν μέχρι τις 15 Οκτωβρίου, μέσα σε ένα κλίμα έντονων αντεγκλήσεων. Ο Μακρής και ο Θεμελής υπέβαλαν μηνύσεις στα ελληνικά δικαστήρια (όχι όμως και στα γερμανικά), τα οποία στις 10 Νοεμβρίου 1961 καταδίκασαν ερήμην τον Μέρτεν για συκοφαντία, επιβάλλοντάς του τετραετή φυλάκιση και αποζημίωση εβδομήντα χιλιάδων δραχμών. Φυσικά, ο Μέρτεν ούτε φυλακή πήγε ούτε δεκάρα πλήρωσε.
 |
| Η κυβερνητική φροντίδα για τον Μέρτεν μέσα από ένα εξαιρετικά εύγλωττο σκίτσο τού Μποστ. Ο Μέρτεν-μωρό στην κούνια με τον Καραμανλή-μαμά να τον νανουρίζει ενώ ο Θεμελής-μπαμπάς φέρνει μια κουβέρτα και ο Κανελλόπουλος-νταντά ένα μπιμπερόν. Δεξιά, ο μποστικός Πειναλέων σχολιάζει. |
_______
Παρ' ότι ο Καραμανλής δείχνει να διατηρεί την ψυχραιμία του, στέλνει στην Γερμανία τον φίλο του δημοσιογράφο Βάσο Βασιλείου να μαζέψει όσες πληροφορίες μπορεί. Παράλληλα, στέλνει και τον αρχηγό τής ΚΥΠ στρατηγό Νάτσινα για να συζητήσει με τον δυτικογερμανό ομόλογό του μήπως μπορεί να βρεθεί κάποιο στοιχείο που να σχετίζει τον Μέρτεν είτε με τους κομμουνιστές (!) είτε με κάποιο κόμμα τής αντιπολίτευσης είτε με τους εβραίους (!!).
Λέγαμε ότι ο Καραμανλής αρνήθηκε να υποβάλει μηνύσεις κατά του Μέρτεν ή κατά των γερμανικών εντύπων που δημοσίευσαν τα λεγόμενά του ενώ Μακρής και Θεμελής υπέβαλαν μηνύσεις στην ελληνική δικαιοσύνη αλλά αρνήθηκαν να καταφύγουν στην γερμανική. Το "κενό" ανέλαβε να καλύψει ο Μανώλης Μπακλατζής, εκδότης της αντιπολιτευόμενης Αθηναϊκής
(*) (*) Ο Μανώλης Μπακλατζής συμμετείχε στο βενιζελικό κίνημα του 1935 και στην κίνηση κατά του Μεταξά στην Κρήτη το 1938, λόγω της οποίας αυτοεξορίστηκε στην Κύπρο. Διετέλεσε επί πολλά χρόνια βουλευτής, εκλεγμένος με το Κόμμα των Φιλελευθέρων (1936), την Εθνική Πολιτική Ένωση Κέντρου -ΕΠΕΚ (1950, 1951, 1952, 1956) και αργότερα με την Ένωση Κέντρου (1961, 1963, 1964), ενώ την περίοδο 1947-1948 ήταν Γενικός Διοικητής Κρήτης. Παρ' όλα αυτά, πέθανε πάμπτωχος το 1971, σε ηλικία 71 ετών.
, ο οποίος υπέβαλε στα γερμανικά δικαστήρια μηνύσεις "εξ ονόματος του ελληνικού λαού" κατά του Μέρτεν, του Σπήγκελ και της Ηχούς τού Αμβούργου.Ο δημοκράτης αγωνιστής Μπακλατζής κατέθεσε τις μηνύσεις προκειμένου να αναγκάσει τον Μέρτεν να μιλήσει ώστε να αποκαλυφθεί η αλήθεια. Πλην όμως, ο ενθουσιασμός του δεν αρκούσε: ο εισαγγελέας τού Αμβούργου τον ενημέρωσε ότι οι μηνύσεις του δεν μπορούσαν να γίνουν δεκτές διότι δεν είχε κανένα νόμιμο δικαίωμα να εκπροσωπεί τον ελληνικό λαό. Ο Μπακλατζής επέμενε να φτάσουν οι υποθέσεις στο ακροατήριο κι ας απορρίπτονταν εκεί αλλά δεν τα κατάφερε. Όμως, κατά την διάρκεια των προσπαθειών του ανακάλυψε κάτι εξαιρετικά ενδιαφέρον: ο επί κεφαλής του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος της Γερμανίας και δήμαρχος του Βερολίνου Βίλλυ Μπραντ είχε έρθει στην Ελλάδα όταν ήταν κρατούμενος ο Μέρτεν και συναντήθηκε με τον ναζί εγκληματία, πιέζοντάς τον να κρατήσει το στόμα του κλειστό και να δεχτεί την συμφωνία που του πρότειναν.
Παράλληλα, ο Μπακλατζής ανακάλυψε ότι, παρ' όλο που ο Μακρής και ο Θεμελής είχαν υποβάλει μηνύσεις, η ελληνική δικαιοσύνη δεν είχε κάνει κανένα απολύτως διάβημα προς την γερμανική προκειμένου να εξετάσει οποιονδήποτε μάρτυρα. Ήταν προφανές ότι οι μηνύσεις των δυο υπουργών είχαν υποβληθεί για τα μάτια του κόσμου, ότι καμμιά δίκη ουσίας δεν επρόκειτο να γίνει και ότι ο Μέρτεν δεν σκόπευε να ανοίξει το στόμα του αλλά να πετύχει κάποια βολική γι' αυτόν συμφωνία. Ποιά ήταν, όμως, αυτή η συμφωνία;
 |
| Το περίφημο "λεύκωμα της Δοξούλας" διά χειρός τού αμίμητου Μποστ |
(**) (**) Δεν αναγράφω το μικρό όνομα του Κονιόρδου, επειδή από το έγγραφο της CIA δεν προκύπτει ποιος ακριβώς από τους αδελφούς Κονιόρδου ταξίδεψε στην Γερμανία και, παράλληλα, δεν κατάφερα να βρω την πληροφορία από άλλη πηγή. Προς αποφυγή κάθε παρεξήγησης, εδώ πρέπει να σημειώσω ότι στην ίδια οικογένεια ανήκει ο αγωνιστής και ήρωας της αντίστασης Μανώλης Κονιόρδος (γεν. 1920), ο οποίος βόηθησε στην διάσωση εβραίων από τους γερμανούς. Σήμερα οι Κονιόρδοι έχουν εργοστάσιο οινοποιίας στην ΒΙΠΕ Ηρακλείου.
. Το πρώτο κοινό τους γνώρισμα είναι η στενή φιλία τους με τον Καραμανλή. Μάλιστα δε, ο Γκέρτσος έχει παραχωρήσει στον Καραμανλή την χρήση τής πολυτελούς βίλλας που διαθέτει στο Μοντρέ τής Ελβετίας. Το δεύτερο κοινό τους γνώρισμα είναι ότι πλούτισαν στην διάρκεια της κατοχής, συνεργαζόμενοι με τους γερμανούς κατακτητές. Πράγματι, οι φιλίες τού "εθνάρχη" είναι πολύ περίεργες.Ο Γκέρτσος προερχόταν από φτωχή οικογένεια. Άρχισε να φτιάχνει την περιουσία του επί Μεταξά, όταν ο δικτάτορας έβαλε μπρος ένα πρόγραμμα ανανέωσης του οπλισμού του στρατού. Ο Γκέρτσος εμφανίζεται ως μεσάζων για εισαγωγές από γερμανικές εταιρείες, εμπλεκόμενος σε ένα σύστημα δοσοληψιών με αξιωματικούς του μεταξικού καθεστώτος. Στην διάρκεια της κατοχής, ανέπτυξε μια υπερπροσοδοφόρα συνεργασία με τους γερμανούς, η οποία τον έκανε βαθύπλουτο. Με την λήξη τού πολέμου, οι Γκέρτσοι έφυγαν από την Ελλάδα κι εγκαταστάθηκαν στην Ελβετία, προκειμένου να αποφύγουν τις διώξεις. Δυστυχώς γι' αυτούς, καταδικάστηκαν ερήμην ως δωσίλογοι και συνεργάτες των κατακτητών, η δε ακίνητη περιουσία που είχαν στην Ελλάδα, δημεύτηκε
(***) (***) Παρ' όλα αυτά, το 1947 η κυβέρνηση Σοφούλη παραχωρεί στον Γκέρτσο την εκμετάλλευση των λιγνιτωρυχείων τής Πτολεμαΐδας. Ο Γκέρτσος αποφεύγει τις κατασχέσεις, παρουσιάζοντας τα κεφάλαια ως ανήκοντα σε γερμανούς και ελβετούς επενδυτές και τον εαυτό του ως απλό μεσάζοντα. Όμως, το μόνο που κάνει επί επτά χρόνια στα ορυχεία είναι να ανοίγει μερικές σήραγγες. Έτσι, το 1954 η κυβέρνηση Παπάγου καταγγέλλει την σύμβαση και παραχωρεί την εκμετάλλευση των ορυχείων στον Πρόδρομο Μποδοσάκη.
.Όταν ο Καραμανλής διαδέχεται τον Παπάγο, ο Γκέρτσος επανέρχεται και προσκολλάται στον νέο πρωθυπουργό, καταφέρνοντας να πάρει πίσω την δημευμένη περιουσία του. Πολύ σύντομα, χάρη στην εύνοια του "εθνάρχη", η εταιρεία τού Γκέρτσου Tantex γίνεται κολοσσός, εξασφαλίζοντας την προνομιακή μεταχείριση των ελβετικών και γερμανικών επενδύσεων στην Ελλάδα. Ο Γκέρτσος χαρακτηρίζεται από πράκτορα της CIA ως άτομο το οποίο "δεν έχει ίχνος πατριωτισμού, είναι ανέντιμος και από πολλές απόψεις είναι ένας επικίνδυνος άνθρωπος με διεφθαρμένη συνείδηση". Αυτόν τον άνθρωπο δεν δίστασε ο Καραμανλής να διορίσει επίτιμο γενικό πρόξενο τής χώρας μας στην Ζυρίχη! Ο Κωνσταντίνος Γκέρτσος έμεινε σ' αυτή την θέση από το 1963 ως το 1977. Τότε ο επανελθών Καραμανλής τον αντικατέστησε με τον... Αθανάσιο Γκέρτσο! Έτσι, ελέω Καραμανλή, επί 37 χρόνια (1963-2000) η Ελλάδα είχε ως προξένους στην Ζυρίχη καταδικασμένους δωσίλογους συνεργάτες των ναζί κατακτητών.
Ο Κονιόρδος ανήκει σε οικογένεια οινοπαραγωγών από την Κρήτη. Κατά την διάρκεια της κατοχής συνεργάστηκε με τους γερμανούς, με την βοήθεια των οποίων ιδιοποιήθηκε την παραγωγή σταφίδας ολόκληρης της Πελοποννήσου. Κι ενώ ο κόσμος πέθαινε από την πείνα, οι Κονιόρδοι έφτιαχναν κονιάκ, κρασιά κλπ, τα οποία εξήγαν αποκλειστικά στην χιτλερική Γερμανία για τις ανάγκες των γερμανών στρατιωτών αλλά και των γερμανών πολιτών. Παρά το ότι οι Κονιόρδοι πρέπει να μοίρασαν αρκετά "μπαχτσίσια" σε γερμανούς αξιωματικούς, μέσα σε λίγα χρόνια έγιναν πάμπλουτοι.
Αλλά, τί είναι αυτό που φέρνει τους δυο "πατριώτες" επιχειρηματίες στην Γερμανία; Μα, η επιθυμία τους να συναντηθούν με τον Μέρτεν, κάτι το οποίο γίνεται αμέσως. Βεβαίως, κανείς δεν μπορεί να αποδείξει ότι έρχονται εκ μέρους τού Καραμανλή αλλά στις βαλίτσες τους κουβαλούν αφ' ενός μεν διαβεβαιώσεις ότι ο εγκληματίας δεν πρόκειται να κινδυνέψει από την ελληνική δικαιοσύνη αφ' ετέρου δε εκατό χιλιάδες δολλάρια. Με το περιεχόμενο των βαλιτσών σκοπεύουν να σιγουρέψουν μια και καλή την σιωπή τού Μέρτεν.
Όμως, ο Μέρτεν δεν ικανοποιείται με τα εκατό χιλιάρικα και αρχίζει τα παζάρια. Φαίνεται, μάλιστα, ότι οι απαιτήσεις του είναι αρκετά υψηλές γιατί ο Γκέρτσος με τον Κονιόρδο καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες για να συγκεντρώσουν το επί πλέον ποσό. Έτσι, γίνονται αντιληπτοί από τους πράκτορες της CIA, οι οποίοι τους έχουν υπό στενή παρακολούθηση. Και όχι μόνο απ' αυτούς. Τους παίρνουν χαμπάρι ο Μπακλατζής, ο δικηγόρος Πάνος Σωτηρόπουλος (βοηθάει τον Μπακλατζή με τις μηνύσεις), ο Ιωάννης Μοσχόπουλος (διπλωματικός υπάλληλος της ελληνικής πρεσβείας, πλήρης γνώστης τής υπόθεσης)
(****) (****) Το όνομα του Ιωάννη Μοσχόπουλου αναφέρεται και στο έγγραφο της CIA που είδε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας και από το οποίο άρχισε όλος ο πρόσφατος θόρυβος περί Καραμανλή. Στις 21 Απριλίου 1967 ο Μοσχόπουλος προτάθηκε από τους πραξικοπηματίες για την θέση τού υπουργού εξωτερικών στην κυβέρνηση Κόλλια αλλά η πρόταση απερρίφθη από τον βασιλιά. Στο παραπάνω διάταγμα του Κωνσταντίνου "περί διορισμού υπουργών", η βασιλική πέννα έχει διαγράψει μεταξύ άλλων και το όνομα του Ι. Μοσχόπουλου, το οποίο φαίνεται ανάμεσα στα ονόματα των Μακαρέζου και Παττακού.
, ενώ πληροφορίες για την επιχειρούμενη συμφωνία με τον Μέρτεν διαθέτει (από άγνωστες πηγές) και ο Κύρος Κύρου, εκδότης τής υπερσυντηρητικής εφημερίδας Εστία. |
| "Διορίζομεν... |
______
Τελειώνοντας το αφιέρωμά μας στην πολύκροτη υπόθεση Μέρτεν, ας προσθέσουμε μερικές πινελλιές στα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν σ' αυτήν.
Μετά την επίσκεψη Γκέρτσου-Κονιόρδου στην Γερμανία, κανείς δεν ξανάκουσε κάτι για τον Μέρτεν. Ο φάκελλός του, παρ' ότι σχημάτιζε όγκο δεκάδων τόμων, έμεινε στα συρτάρια της γερμανικής δικαιοσύνης ώσπου μπήκε στο αρχείο λόγω παραγραφής. Ο εγκληματίας ναζί αποσύρθηκε από τα φώτα τής δημοσιότητας και, χάρη στο "δώρο" που του έκαναν οι δυο έλληνες επιχειρηματίες, έζησε ήρεμα τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του, ώσπου πέθανε το 1971, σε ηλικία 60 ετών (και όχι "πλήρης ημερών", όπως αναφέρουν πολλοί δικτυακοί ιστοτόποι).
Για τον Μακρή, τα αρχεία τής CIA μάς δίνουν μερικές ενδιαφέρουσες πληροφορίες, όπως π.χ. ότι ο πολύς Τάκος ήταν γυναικάς. Αυτό ενισχύει την άποψη ότι ψεύδεται όταν λέει πως, ενώ μπαινόβγαινε στην γερμανική διοίκηση, γνώρισε την -πολύ όμορφη- Δοξούλα μετά τον πόλεμο. Εξ άλλου, ήταν γνωστή η σχέση που διατηρούσε με μια γηραιά -πλην πολύ πλούσια- κυρία, η οποία κάλυπτε τα χρέη του από τον τζόγο.
 |
| Παρασκευή 2/12/1960. Ο Καραμανλής, ενώ αφήνει ελεύθερους εγκληματίες πολέμου, παράλληλα πνίγει την απεργία των οικοδόμων στο αίμα.Τα κενά στην εφημερίδα οφείλονται σε "κόψιμο" της λογοκρισίας. |
Είπαμε στα προηγούμενα ότι κατά την διάρκεια της κατοχής ο Μακρής αναλάμβανε την υπεράσπιση των πατριωτών που έστελναν οι γερμανοί στο στρατοδικείο. Το 1944, όμως, ανέλαβε την υπεράσπιση και των βουλγαρομακεδόνων εγκληματιών τής παραστρατιωτικής τρομοκρατικής οργάνωσης "Οχράνα". Προκειμένου να "εξυπηρετήσει" τους πελάτες του, ο Μακρής φέρεται ότι είχε "λαδώσει" τον εισαγγελέα Θεσσαλονίκης ώστε να εξαφανιστούν αποδείξεις, να αλλοιωθούν καταθέσεις ή, έστω, να επιβληθούν μικρές ποινές (αργότερα, ο εισαγγελέας αποπέμφθηκε για ανηθικότητα).
Παρά τα κουσούρια που είχε ο Μακρής, ο "εθνάρχης" τον είχε για δεξί του χέρι. Κι ενώ οι αναφορές των πολιτειακών πρακτόρων σημειώνουν ότι "ως υπουργός είναι τελείως αναποτελεσματικός, χωρίς πρόγραμμα και με ελάχιστα θετικά επιτεύγματα", ο Καραμανλής του αναθέτει να φτιάξει τον νέο εκλογικό νόμο, με τον οποίο έγιναν οι εκλογές τού 1958. Ο Μακρής απέδειξε ότι ήταν πράγματι ανίκανος: ενώ στόχος του ήταν η αποδυνάμωση της ΕΔΑ, χάρη στον δικό του νόμο οι Φιλελεύθεροι (Βενιζέλος-Παπανδρέου) έβγαλαν μόλις 36 βουλευτές και η ΕΔΑ 79!
Δεν είναι περίεργο που όλα τούτα συνέτειναν στο να εξαφανιστεί από τον πολιτικό χάρτη ο Μακρής, μόλις καταλάγιασε ο μπουχός τής υπόθεσης Μέρτεν, παρά την ανεξήγητα υπερβολική εύνοια του Καραμανλή (λόγω αυτής της εύνοιας, πολλοί διέβλεπαν στον Μακρή τον διάδοχο του Καραμανλή). Λίγο αργότερα, κατά τον ίδιο τρόπο εξαφανίστηκε και ο στρατηγός Θεμελής, για τον οποίο αποκαλύφθηκε ότι στην διάρκεια της κατοχής ήταν μέλος τής ΠΑΟ (Πανελλήνιος Απελευθερωτική Οργάνωσις)
(*) (*) Η ΠΑΟ ήταν μια δήθεν αντιστασιακή οργάνωση, η οποία στην πραγματικότητα συνεργαζόταν με τους γερμανούς και εξοπλιζόταν απ' αυτούς για να χτυπάει τους αντάρτες του ΕΛΑΣ. Είχε έδρα την Θεσσαλονίκη και σήμα της την ελληνική σημαία με την σβάστικα (οι "αγκυλωτοσταυρίτες" ήσαν γνωστοί στην χώρα πριν από τα μέσα τής δεκαετίας του 1930). Από τις τάξεις της πέρασε και ο γνωστός παραστρατιωτικός εγκληματίας Αντόν Τσαούς, πριν ανεξαρτητοποιηθεί φτιάχνοντας την δική του "αντιστασιακή" οργάνωση. Μετά τον πόλεμο, τα υπολείμματα της ΠΑΟ πολέμησαν κατά του Δημοκρατικού Στρατού. Τα μέλη της αμείφθηκαν από το κράτος για τις εθνικόφρονες υπηρεσίες τους, διοριζόμενα ως χωροφύλακες.
Α! Για να γελάσουμε λίγο, ας σημειώσουμε ότι στο περί Θεμελή έγγραφο της CIA, ο πράκτορας μπέρδεψε τις "ομάδες" και αναφέρει την ΠΑΟ ως... ΠΑΟΚ! Φαίνεται ότι σκέφτηκε πως ΠΑΟ και Θεσσαλονίκη δεν ταιριάζουν.
.Η Δοξούλα Λεοντίδου φαίνεται ότι, εκτός από όμορφη, ήταν και ολίγον "πεταχτούλα". Η CIA την χαρακτηρίζει ως "πρώην γραμματέα και ερωμένη τού Μέρτεν", στοιχείο που ανέτρεψε τον αρχικό ισχυρισμό της ότι μπορεί να δούλευε στην γερμανική διοίκηση αλλά είχε συνομιλήσει με τον Μέρτεν μόνο δυο φορές. Σύμφωνα με την ίδια, ο Μακρής είχε αναπτύξει στενές σχέσεις με την σύζυγο του Καραμανλή, την Αμαλία, χωρίς να προσθέτει περισσότερες λεπτομέρειες. Παραδέχτηκε ότι το λεύκωμα υπήρχε (αντικρούοντας τους κυβερνητικούς ισχυρισμούς ότι ο Μέρτεν δεν έχει κανένα λεύκωμα και απλώς μπλοφάρει) και το είχε δώσει ως ενθύμιο η ίδια στον γερμανό όταν εκείνος έφευγε από την Ελλάδα. Η ιδιαίτερη σχέση τού ζεύγους Μακρή με τον Μέρτεν πιστοποιείται και από το γεγονός ότι το 1957, το βράδυ πριν την σύλληψή του, ο ναζί εγκληματίας ήταν καλεσμένος στο σπίτι τους για... κοκτέηλ.
Πριν τελειώσουμε, αξίζει τον κόπο να προσθέσουμε μια ακόμη πληροφορία. Στα τέλη του 1961 (και όχι το 1962, όπως αναγράφεται σε πολλούς ιστοτόπους), καθώς το σκάνδαλο έχει πλέον κοπάσει, παραιτείται από την θέση του ο πρέσβυς μας στην Γερμανία Θωμάς Υψηλάντης. Την επόμενη χρονιά, ο Υψηλάντης -λέγεται ότι- αποκάλυψε "μερικές δραματικές πτυχές από την ελληνογερμανική διακυβερνητική επιχείρηση για την απόσπαση των πολύτιμων πειστηρίων από τα χέρια του Μάξ Μέρτεν". Η εντός εισαγωγικών φράση κυκλοφορεί ευρέως στο διαδίκτυο αλλά πουθενά δεν αναφέρεται η παραμικρή λεπτομέρεια γι' αυτές τις αποκαλύψεις. Επειδή αυτό μου φαίνεται εξαιρετικά περίεργο, θα διατηρήσω τις αμφιβολίες μου για το αν και κατά πόσο ο Υψηλάντης έκανε πράγματι τέτοιες συνταρακτικές αποκαλύψεις, μέχρι να δω με τα μάτια μου πειστήρια περί του αντιθέτου.
Παρένθεση. Ο παραιτηθείς πρέσβυς εκλέχτηκε βουλευτής με την Ένωση Κέντρου το 1963, επανεξελέγη το 1964 και πέθανε ως εν ενεργεία βουλευτής το 1966, κηδευόμενος δημοσία δαπάνη. Βάσει λογικής, τίποτε από αυτά δεν θα συνέβαινε εκείνη την εποχή σε κάποιον που θα έκανε τέτοιου είδους εκρηκτικές αποκαλύψεις. Κλείνει η παρένθεση.
Ας προσθέσουμε και μια λεπτομέρεια, ενδεικτική των ηθών της εποχής. Δυο μέρες πριν κυκλοφορήσει επίσημα το τεύχος Σπήγκελ με το άρθρο "Ο θείος της ο Κωνσταντίνος", κάποιος φροντίζει να ταχυδρομηθούν μερικά αντίτυπα στις εφημερίδες. Η κυβέρνηση αντιδρά αστραπιαία: μιας και δεν μπορεί να απαγορεύσει την κυκλοφορία τού περιοδικού, φροντίζει και αγοράζει όλα τα τεύχη που φτάνουν στην Ελλάδα.
Και τώρα το επιδόρπιο. Παραδόξως, στο ιστορικό αρχείο του υπουργείου εξωτερικών οι φάκελοι της υπόθεσης Μέρτεν δεν έχουν ταξινομηθεί ενώ η αλληλογραφία με τον πρέσβη στην Βόννη (για τις αποκαλύψεις του οποίου μιλήσαμε πιο πάνω) έχουν καταστραφεί. Ακόμη πιο παραδόξως, μια από τις πρώτες μεταδικτατορικές ενέργειες του Καραμανλή ήταν να ζητήσει από τον υπουργό δικαιοσύνης Κωνσταντίνο Στεφανάκη
(**) (**) Ο Κωνσταντίνος Στεφανάκης (ξάδερφος του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και μακρινός συγγενής των Βενιζέλων) ήταν υπουργός δικαιοσύνης και στην κυβέρνηση αποστασίας τού Στέφανου Στεφανόπουλου το 1965, εκλεγμένος βουλευτής με την Ένωση Κέντρου. Στο διαδίκτυο αναπαράγεται η εσφαλμένη πληροφορία ότι ήταν υπουργός δικαιοσύνης τής ΕΡΕ το 1963 και ότι βοηθούσε τον Καραμανλή στην υπόθεση Μέρτεν. Ο γυιος του Γεώργιος είναι επιφανής δικηγόρος Αθηνών, νομικός σύμβουλος του ΤΑΙΠΕΔ και συνήγορος της οικογένειας Παπακωνσταντίνου στην υπόθεση της λίστας Λαγκάρντ.
να καταστρέψει τους φακέλλους και το αρχείο τού Γραφείου Εγκληματιών Πολέμου. Πράγματι, ο Στεφανάκης φρόντισε να ικανοποιήσει την απαίτηση του "εθνάρχη" και όλο εκείνο το πολύτιμο ιστορικό υλικό πολτοποιήθηκε.Κάπου εδώ ολοκληρώνουμε. Τα βασικά στοιχεία τής ιστορίας που διηγηθήκαμε, μπορείτε να τα βρείτε σε βιβλία αναφοράς, όπως:
- Βασίλης Ραφαηλίδης, "Ιστορία (κωμικοτραγική) του νεοελληνικού κράτους (1936-1974)", εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 1993.
- Γιάννης Κάτρης, "Η γέννηση του νεοφασισμού στην Ελλάδα (1960-1974)", εκδόσεις Παπαζήση, αναθεωρημένη έκδοση 1974 (στην πρώτη του έκδοση,το βιβλίο κάλυπτε την περίοδο 1960-1970).
- Σπύρος Λιναρδάτος, "Από τον εμφύλιο στην χούντα", εκδόσεις Παπαζήση, 1977. Πεντάτομο έργο, το οποίο έχει γνωρίσει επανειλημμένες επανεκδόσεις. Εδώ χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία τού τρίτου τόμου (περίοδος 1955-1961).
- Δημοσθένης Κούκουνας, "Τα ένοχα μυστικά της κατοχής", εκδόσεις Historia, 2015. Δίτομο έργο, το οποίο κυκλοφόρησε πριν λίγες μέρες. Εδώ αντλήθηκαν στοιχεία από τον πρώτο τόμο.
Τα έγγραφα της CIA, στα οποία αναφερθήκαμε, βρίσκονται στην ιστοσελίδα τής υπηρεσίας, διαθέσιμα σε όποιον εγγραφεί, τα ζητήσει και δικαιολογήσει το γιατί τα ζητάει. Όμως, είναι προσβάσιμα στον καθένα, αρκεί να πληκτρολογήσει στην γραμμή διεύθυνσης http://www.foia.cia.gov/sites/default/files/document_conversions/1705143/MERTEN, MAX_XXXX.pdf, αντικαθιστώντας το ΧΧΧΧ με αριθμούς από το 0001 μέχρι το 0083. Χρειάζεται πολλή υπομονή, μιας και πολλά απ' αυτά τα έγγραφα δεν παρουσιάζουν κανένα ενδιαφέρον (η υπηρεσία αρχειοθετεί ακόμη και τα διαβιβαστικά). Αν και τα διάβασα όλα, εδώ παραθέτω μόνο εκείνα που -κυρίως- χρησιμοποίησα:
- 0007: Συνοπτική παρουσίαση της υπόθεσης Μέρτεν. Το έγγραφο τιτλοφορείται The Merten Case.
- 0008: Περί της περίφημης φωτογραφίας με την Λάντσια.
- 0009: Περί Μακρή.
- 0010: Περί Θεμελή.
- 0011 και 0012: Περί του δημοσιεύματος του Σπήγκελ και των αντιδράσεων της αντιπολίτευσης.
- 0040: Εδώ περιέχεται μια δευτερεύουσα πληροφορία, ενδεικτική της προσπάθειας συγκάλυψης του σκανδάλου, την οποία δεν παρέθεσα στα κείμενα. Ο εισαγγελέας Τσαντίλας ζήτησε από τον ισοβίτη Σπύρο Ρακανάτη (εβραϊκής καταγωγής, καταδικασμένος για συνεργασία με την Γκεστάπο) να διαψεύσει τους ισχυρισμούς τού Μέρτεν με αντάλλαγμα την ελευθερία του. Ο Ρακανάτης αρνήθηκε.
- 0041: Περί των μηνύσεων Μπακλατζή και της επίσκεψης Γκέρτσου-Κονιόρδου στον Μέρτεν.
- 0048: Ο βίος και η πολιτεία του Κωνσταντίνου Γκέρτσου και των αδελφών του.
- 0064: Οι δυτικογερμανικές αρχές βάζουν την υπόθεση Μέρτεν στο αρχείο (3/4/1961)
- 0081: Το μόνο γραμμένο στα ελληνικά έγγραφο. Είναι αυτό από το οποίο άρχισε ο πρόσφατος ντόρος. Δεν ξέρω πόσο παράξενο φαίνεται στον αναγνώστη ότι στο εκτενές μας αφιέρωμα δεν αναφερθήκαμε καθόλου σ' αυτό. Τούτο οφείλεται στο ότι δεν θεωρώ τους αναγνώστες μου ηλίθιους. Εκτιμώ ότι, αφ' ης στιγμής έχουν ήδη υπ' όψη τους αυτό το έγγραφο, δεν έπρεπε να κάνω τίποτε περισσότερο από να τους δώσω τα στοιχεία που απαιτούνται για να το αξιολογήσουν σωστά. Μη ξεχνάμε ότι σε κάποια τηλεοπτική συζήτηση αμφισβητήθηκε ακόμη και η ύπαρξη του Ιωάννη Μοσχόπουλου.
Ελπίζω πως τα κατάφερα. Για τυχόν λάθη, παραλείψεις ή εσφαλμένα συμπεράσματα, παρακαλώ να φανείτε επιεικείς.
Θοδωρής Αθανασιάδης
teddygr.blogspot.com
