Από τις αρχές του 20ου αιώνα πολλά τμήματα της Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας άρχισαν να υιοθετούν το σύνθημα των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης, ως απάντηση στον αυξανόμενο οικονομικό και στρατιωτικό ανταγωνισμό μεταξύ των Ευρωπαϊκών κρατών και ως μια προοπτική της επαναστατικής πάλης των λαϊκών μαζών της Ευρώπης.
Ως τέτοιο, το σύνθημα αυτό υιοθετήθηκε και από τους Μπολσεβίκους. Η βασική ιδέα αυτού του συνθήματος, ήταν η αναγνώριση της δυνατότητας μιας ενοποίησης των ευρωπαϊκών κρατών (σε ομοσπονδιακή βάση), ως αποτέλεσμα της πάλης της εργατικής τάξης, χωρίς να έχει ανατραπεί η εξουσία των καπιταλιστών (τουλάχιστον αυτή την προοπτική πρόβαλε ο βασικός εμπνευστής αυτού του συνθήματος, ο Καρλ Κάουτσκι[Σ.τ.Επ.:] Karl Kautsky, «Krieg und Frieden. Betrachtungen zur Maifeier» στην Die Neue Zeit (Στουτγάρδη), 29-ο έτος, 1910/11, 2ος τόμος, σελ.105-106. Στα αγγλικά: Karl Kautsky, «War and Peace», Marxists’ Internet Archive, 23 Σεπτεμβρίου 2004. ).
Ως εκ τούτου, το σύνθημα των «Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης», δέχτηκε σφοδρή κριτική από τη Ρόζα Λούξεμουργκ Rosa Luxemburg, «Friedensutopien», Leipziger Volkszeitung, φ. 103, 6 Μαΐου 1911 και φ. 104, 8 Μαΐου 1911. Marxists’ Internet Archive, 14 Ιανουαρίου 2012. Στα ελληνικά: Ρόζα Λούξεμπουργκ, «Ειρηνιστικές ουτοπίες», e la libertà, 4 Σεπτεμβρίου 2017. .
Στοιχεία αυτής της κριτικής ενσωμάτωσε αργότερα και ο Λένιν Βλαντιμίρ Λένιν, «Για το σύνθημα των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης», [Σοτσιάλ-Ντεμοκράτ, άρ. φύλ. 44., 23 Αυγούστου 1915]. Στο: Β.Ι. Λένιν, Άπαντα, τόμος 26, Σύγχρονη Εποχή, σσ. 359-363. Και e la libertà, 30 Ιουνίου 2016. , όταν το 1915, αποφάσισε να προτείνει την απόρριψη του συνθήματος.
Το βασικό επιχείρημα της Λούξεμπουργκ και του Λένιν, ήταν ότι δεν μπορούσε να υπάρξει ενοποίηση των ευρωπαϊκών κρατών υπό την ηγεσία των αστικών τάξεων. Αλλά κι αν ακόμα συνέβαινε, θα ήταν προς αντιδραστική κατεύθυνση, ενάντια στα συμφέροντα των εργατικών μαζών και των αποικιοκρατούμενων λαών. Και επί πλέον, θα πραγματοποιούνταν με την οικονομική και στρατιωτική κυριαρχία μιας ευρωπαϊκής δύναμης πάνω στις άλλες.
Ο Τρότσκι «Η σχετικά πλήρης οικονομική ένωση της Ευρώπης από τα πάνω, που θα ήταν το αποτέλεσμα μιας συμμαχίας ανάμεσα στις καπιταλιστικές κυβερνήσεις, είναι μια ουτοπία. Έτσι τα πράγματα δεν μπορούν να πάνε πιο μακριά από επιμέρους συμβιβασμούς και ημίμετρα. Κατά συνέπεια η ίδια η οικονομική ένωση της Ευρώπης, που υπόσχεται τεράστια πλεονεκτήματα στους παραγωγούς και τους καταναλωτές, όπως και στην ανάπτυξη γενικά της κουλτούρας, γίνεται το επαναστατικό καθήκον του ευρωπαϊκού προλεταριάτου που παλεύει ενάντια στον ιμπεριαλιστικό προτεξιονισμό και το όργανό του το μιλιταρισμό», (Λεόν Τρότσκι: «Πρόγραμμα Ειρήνης», τόμ. 3ος, μέρ. Ι, σελ. 85). «Σ’ αυτήν όμως την περίοδο ο Λένιν έβλεπε ορισμένους κινδύνους ακόμα και σ’ αυτόν τον τρόπο παρουσίασης του ζητήματος. Δεδομένου ότι δεν είχε ακόμα αποκτηθεί η εμπειρία της δικτατορίας του προλεταριάτου σε μια μόνη χώρα, κι ότι έλλειπε η θεωρητική σαφήνεια σ’ ότι αφορά αυτό το ζήτημα, ακόμα και από την αριστερή πτέρυγα της τότε Σοσιαλδημοκρατίας, το σύνθημα των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης μπορούσε να γεννήσει μια αντίληψη σύμφωνα με την οποία η προλεταριακή επανάσταση θα έπρεπε να αρχίσει ταυτόχρονα το λιγότερο πάνω σ’ ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Απέναντι σ’ αυτόν ακριβώς τον κίνδυνο ο Λένιν μας καθιστούσε προσεκτικούς. Πάνω όμως σ’ αυτό το ζήτημα δεν είχα ούτε μια σκιά διαφωνίας με τον Λένιν. Έγραφα από τότε: Το ότι καμιά χώρα δεν πρέπει “να περιμένει” τις άλλες στην πάλη της, αυτό είναι μια στοιχειώδης σκέψη, που είναι χρήσιμο και αναγκαίο να την επαναλαβαίνουμε, για να μην μπορεί κανείς να αντικαταστήσει την ιδέα της παράλληλης διεθνιστικής δράσης με την ιδέα της διεθνιστικής αδράνειας μέσα στη συμμαχία. Χωρίς να περιμένουμε τους άλλους, αρχίζουμε και συνεχίζουμε την πάλη πάνω στο εθνικό έδαφος έχοντας την πλήρη βεβαιότητα ότι η πρωτοβουλία μας θα δώσει μιαν έξαρση στην πάλη των άλλων χωρών», (Λεόν Τρότσκι: Το 1917, τόμ. 3ος, μέρ. Ι, σελ. 90). , απορρίπτοντας κι αυτός τη λογική μιας καπιταλιστικής ενοποιημένης Ευρώπης ως αντιδραστική και ουτοπική, υποστήριξε ότι το σύνθημα των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης (σε καπιταλιστικό έδαφος), θα έπρεπε να αντικατασταθεί από την προοπτική των Σοσιαλιστικών Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης. Με την επισήμανση ότι καμιά χώρα δεν θα έπρεπε “να περιμένει” τις άλλες. Η πάλη θα έπρεπε να ξεκινήσει σε εθνικό έδαφος.
περισσότερα στο elaliberta.gr
