Το Δίκτυο: Η Ζωντανή Οντότητα των 50 Πολυεθνικών που Κυβερνάει τον Κόσμο

Τρίτη 14 Μαρτίου 2017


Καθώς οι διαδηλώσεις και οι αντιδράσεις εναντίον των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων εξαπλώνονται στον κόσμο το τελευταίο διάστημα, η επιστήμη έρχεται τώρα να επιβεβαιώσει τους χειρότερους φόβους μας.

Μια πρόσφατη έρευνα για τις διασυνδέσεις 43.000 πολυεθνικών εταιρειών, εντόπισε μια σχετικά μικρή ομάδα επιχειρήσεων (στην πλειοψηφία τους τράπεζες) με δυσανάλογα μεγάλη δύναμη και επιρροή στην παγκόσμια οικονομία.

Τα συμπεράσματα της εν λόγω μελέτης έχουν προκαλέσει ήδη έντονες κριτικές, ωστόσο αναλυτές πολύπλοκων συστημάτων σε άρθρο τους που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό NewScientist τονίζουν πως είναι μια μοναδική ευκαιρία να ξετυλίξουμε το νήμα του ποιος ελέγχει την παγκόσμια οικονομία. Προχωρώντας μάλιστα ένα βήμα παραπέρα, λένε ότι τα στοιχεία θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν ώστε το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα να γίνει πιο σταθερό.



ΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΤΗΣ ΖΥΡΙΧΗΣ
Η ιδέα ότι μια ομάδα τραπεζιτών ελέγχει ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της παγκόσμιας οικονομίας, σίγουρα δεν θεωρείται είδηση για τα μέλη του κινήματος Occupy WallStreet στη Νέα Υόρκη, αλλά και για τους Αγανακτισμένους στις διάφορες πόλεις της Ευρώπης.

Ωστόσο η έρευνα, που πραγματοποιήθηκε από τρεις κορυφαίους θεωρητικούς πολύπλοκων συστημάτων του Ελβετικού Ινστιτούτου Τεχνολογίας στη Ζυρίχη, είναι η πρώτη στα χρονικά που δεν στέκεται σε σενάρια και ιδεοληψίες αλλά ταυτοποιεί εμπειρικά ένα τέτοιο δίκτυο ελέγχου και εξουσίας.

Συνδυάζοντας μαθηματικά, που εδώ και καιρό χρησιμοποιούνται για τη μοντελοποίηση φυσικών συστημάτων, με εταιρικά δεδομένα, οι επιστήμονες χαρτογράφησαν τη δύναμη των μεγάλων εταιρειών του πλανήτη.

«Η πραγματικότητα είναι τόσο πολύπλοκη που θα πρέπει να ξεχάσουμε τα παλιά δόγματα, ειτε αυτά αφορούν θεωρίες συνωμοσίες είτε τους νόμους της ελεύθερης αγοράς», λέει ο James Glattfelder, ένας εκ των τριών επιστημόνων. «Η ανάλυσή μας βασίζεται αποκλειστικά στην πραγματικότητα που βρισκόμαστε».

Προηγούμενες έρευνες επίσης είχαν δείξει ότι ένας μικρός αριθμός πολυεθνικών κατέχει το μεγαλύτερο κομμάτι της παγκόσμιας οικονομικής πίτας, συμπεριελάμβαναν όμως έναν περιορισμένο αριθμό εταιρειών, ενώ αγνοούσαν τις διάφορες θυγατρικές τους. Έτσι δεν γινόταν εύκολα ορατό σε τι βαθμό επηρέαζαν την παγκόσμια οικονομία, κάτι που πλέον μπορεί να πει η ομάδα της Ζυρίχης.

Ανατρέχοντας στην Orbis 2007, μια βάση δεδομένων που απαριθμεί 37 εκατομμύρια εταιρείες και επενδυτές απ’ όλα τα μήκη και πλάτη της Γης, η ομάδα των ειδικών εντόπισε τις 43.060 ισχυρότερες εταιρείες και τους διάφορους συνδετικούς κρίκους που έχουν αναπτύξει μεταξύ τους.

Στη συνέχεια κατασκεύασαν ένα μοντέλο στο οποίο απεικόνισαν ποιες εταιρείες βρίσκονται πίσω από άλλες, ελέγχοντας στην ουσία τα μετοχικά τους πακέτα. Τέλος, συνδυάζοντας τα παραπάνω με τα κέρδη της κάθε εταιρείας έφτιαξαν έναν πλήρη χάρτη της οικονομικής δύναμης της καθεμίας.



Η ΥΠΕΡΟΝΤΟΤΗΤΑ ΤΩΝ 147 ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΩΝ

Η εργασία τους, που δημοσιεύτηκε αρχικά στο PLoS One, αποκάλυψε έναν πυρήνα 1.318 επιχειρήσεων με αλληλοσυνδεόμενα συμφέροντα.

Όλες τους, έχουν κατά μέσο όρο δεσμούς με 20 διαφορετικές εταιρείες! Επιπλέον, αν και το σύνολο των εσόδων τους φαίνεται ότι αντιπροσωπεύει το 20% του παγκόσμιου επιχειρηματικού τζίρου, στην πραγματικότητα μέσα από μερίσματα, επενδύσεις και «παιχνίδια» στο χρηματιστήριο κατέχουν πάνω από το 60% του παγκόσμιου τζίρου παγκοσμίως…

Καθώς η επιστημονική ομάδα συνέχισε το ξετύλιγμα του νήματος, διαπίστωσε ότι όλα τα δεδομένα καταλήγουν σε μια «υπέρ-οντότητα» 147 ακόμα πιο σφιχτά δεμένων μεταξύ τους επιχειρήσεων.

«Στην πραγματικότητα, βρήκαμε ότι το 1% των εταιρειών είναι σε θέση να ελέγχει το 40% του παγκοσμίου οικονομικού δικτύου» αναφέρει ο Glattfelder. Σε αυτό το 1% κυριαρχούν οι τράπεζες, με τις πρώτες θέσεις να καταλαμβάνουν γνωστοί κολοσσοί όπως η Barclays, η JPMorgan, η Goldman Sachs κ.ά.

Όπως υποστηρίζει ο John Driffill, ειδικός σε θέματα μακροοικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, η αξία της έρευνας δεν έγκειται μόνο στο να δούμε αν όντως ένας μικρός αριθμός ανθρώπων ελέγχει την παγκόσμια οικονομία, αλλά κυρίως στο πώς επιδράει αυτό στην οικονομική σταθερότητα.

Η συγκέντρωση εξουσίας από μόνη της δεν είναι ούτε καλή ούτε κακή, συμπληρώνει η ομάδα της Ζυρίχης. Οι διασυνδέσεις όμως που αναπτύσσονται στο παρασκήνιο, λένε οι ειδικοί, σίγουρα μόνο καλές δεν μπορεί να είναι για το κοινωνικό σύνολο.

Μια πρώτη γεύση των συνεπειών της επιχειρησιακής διαπλοκής και της αστάθειας που τη χαρακτηρίζει, πήρε όλος ο κόσμος το 2008, με την κατάρρευση της Lehman Brothers. Όπως εξηγεί ο Glattfelder, όταν μία από τις μητρικές εταιρείες ζορίζεται, τότε αρχίζει να λειτουργεί σπασμωδικά, με αποτέλεσμα σύντομα να συμπαρασύρει και όλες τις θυγατρικές της.



ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Σύμφωνα με τους ειδικούς, η αποκάλυψη του οικοδομήματος πάνω στο οποίο στηρίζεται η παγκόσμια οικονομία, θα μπορούσε να συνεισφέρει στη σταθεροποίησή της. Οι οικονομολόγοι πιστεύουν πως εντοπίζοντας έγκαιρα τις ευάλωτες πτυχές του συστήματος, είναι εφικτό να υπάρξουν μέτρα για την πρόληψη μελλοντικών καταρρεύσεων που γρήγορα εξαπλώνονται σε όλο τον οικονομικό ιστό.

Πάντως, λένε οι ίδιοι, η υπερ-οντότητα των 147 εταιρειών δεν σχετίζεται με κάποιο σενάριο συνομωσίας. Οι πολυεθνικές εισχωρούν η μια στην άλλη για επαγγελματικούς λόγους και όχι επειδή επιζητούν παγκόσμια κυριαρχία. Όπως έδειξαν στοιχεία της έρευνας, για τη ραγδαία άνοδο και την ξαφνική πτώση ολόκληρων οικονομικών δικτύων ευθύνονται απλοί οικονομικοί κανόνες.

Το πιο σημαντικό ωστόσο είναι ότι επιβεβαιώνονται πλέον και επιστημονικά οι ισχυρισμοί των πρόσφατων Κινημάτων της Πλατείας, πως μόλις το 1% που παγκόσμιου πληθυσμού έχει συγκεντρωμένο στα χέρια του τον περισσότερο παγκόσμιο πλούτο.

Το ερώτημα είναι, σύμφωνα με την ομάδα της Ζυρίχης, κατά πόσο μπορεί αυτό το 1% να ασκήσει συντονισμένη πολιτική εξουσία αν το θελήσει. Ο Driffill πιστεύει ότι 147 επιχειρήσεις είναι πάρα πολλές για να διατηρήσουν μια κοινή γραμμή. Παρά ταύτα, ανεξάρτητα από το αν λειτουργούν ανταγωνιστικά στις αγορές, σε ένα άλλο επίπεδο δρουν μαζί εξυπηρετώντας κοινά συμφέροντα. Για παράδειγμα, η αντίσταση σε τυχόν αλλαγές στην υπάρχουσα δομή του επιχειρηματικού δικτύου, θα μπορούσε να είναι ένα τέτοιου είδους κοινό συμφέρον.


archetypo.com.gr
ΣΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ