Κρακοβία, 26 Ιανουαρίου 2020. Στη Stara Zajezdnia, το παλιό ντεπό των τραμ, δίνεται το δείπνο προς τιμή των επιζώντων του γερμανικού στρατοπέδου συγκέντρωσης Άουσβιτς. Γύρω στους 200 έχουν έρθει φέτος από όλα τα μέρη της γης. Την άλλη ημέρα θα συμμετέχουν στην τελετή για τα 75 χρόνια από την απελευθέρωση του στρατοπέδου στις 27 Ιανουαρίου 1945 από σοβιετικά στρατεύματα.
Ένας από τους επιζώντες είναι ο σχεδόν 95χρονος Μοσέ Αελιόν. Κάτι θυμίζει η δερμάτινη τραγιάσκα που φορά. Όχι τυχαία. Την είχε αγοράσει στη Θεσσαλονίκη το 1987 και από τότε δεν την αποχωρίζεται.
Εκείνη τη χρονιά είχε επισκεφτεί το Άουσβιτς για πρώτη φορά μετά την απελευθέρωσή του το 1945. Και στη συνέχεια ταξίδεψε στη γενέτειρα του Θεσσαλονίκη που είχε να τη δει από το 1943. Ψάχνει να βρει λέξεις για να περιγράψει το τι αισθάνθηκε τότε: «Τι μπορώ να πω; Πήγα στο σοκάκι που γεννήθηκα. Τα σπίτια άλλαξαν, δεν υπήρχαν άλλο. Πήγα στο δρόμο όπου κατοικούσα στην οδό Ολύμπου. Βρήκα το σπίτι μου. Ο άνθρωπος ξέρει ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα. Έτσι είναι η ζωή.»
Με την άφιξη στο Άουσβιτς χάνει την οικογένεια
 |
| Η "επιλογή" των νεοαφιχθέντων Εβραίων στο σταθμό του Άουσβιτς-Μπίρκεναου |
Με εξαίρεση τον θείο του, ο Μοσέ Αελιόν χάνει εκείνη την ημέρα όλους τους συγγενείς του – παππούδες, ξαδέλφια, μητέρα και τη δεκαεξάχρονη αδελφή του. Για αυτή έχει ακόμη και σήμερα τύψεις. Αν δεν είχε ακολουθήσει τη μητέρα τους θα μπορούσε να είχε επιζήσει, τουλάχιστον προσωρινά. Όπως θυμάται, όταν γίνονταν ο καταμερισμός σε ομάδες «σκεφτήκαμε στην οικογένεια, τι να κάνουμε με την αδελφή μου; Είπαμε, γιατί να χωριστούν, να πάει μαζί με τις άλλες γυναίκες. Εκείνη τη στιγμή την καταδικάσαμε σε θάνατο. Αλλά δεν το ξέραμε αυτό.» Λίγους μήνες αργότερα πεθαίνει και ο θείος του.
Η επιβίωση
 |
| Κρατούμενοι του Άουσβιτς σε εργοστάσιο της IG Farben |
Η απελευθέρωση
 |
| Κρατούμενοι στο στρατόπεδο Μαουτχάουζεν μετά την απελευθέρωση τους από αμερικανούς στρατιώτες |
Μόλις τις 5 Μαίου 1945, τρεις ημέρες πριν από τη συνθηκολόγηση της ναζιστικής Γερμανίας, ο Μοσέ Αελιόν απελευθερώνεται. Όπως θυμάται, το πρωί εκείνης της ημέρας πήγε με τους άλλους κρατούμενους στην πλατεία του στρατοπέδου για το καθημερινό προσκλητήριο. Μάταια όμως περίμεναν τους φύλακες: «Περιμέναμε, περιμέναμε κάμποσες ώρες. Μετά το μεσημέρι μπήκαν τρία τανκς στο στρατόπεδο. Όποιος μπορούσε έτρεξε για να τα αγγίξει, έτσι ώστε να είναι σίγουρος ότι είναι τανκς και όχι κάτι άλλο. Ήταν τρία αμερικανικά τανκς. Εγώ πήγα σε ένα που είχε στην αντένα μια μικρή ελληνική σημαία. Ήμασταν πολλοί Έλληνες στο Έμπενζεε, και χριστιανοί - όχι μόνο εβραίοι. Όλοι συγκεντρωθήκαμε εκεί. Οι γονείς του αρχηγού του τάνκς είχαν πάει μετανάστες στις Ηνωμένες Πολιτείες και αυτόν τον πήραν στο στρατό. Όλοι είχαμε συγκεντρωθεί γύρω από το τανκς, μιλούσαμε, φωνάζαμε ‘Ζήτω η Ελλάδα’ και τραγουδήσαμε τον εθνικό ύμνο: ‘Σε γνωρίζω από την κόψη του σπαθιού την τρομερή, σε γνωρίζω από την όψη που με βιά μετράει τη γη.»
Μετανάστευση στην Παλαιστίνη
Στο Ισραήλ ο Μοσέ Αελιόν είχε μια μακρά στρατιωτική σταδιοδρομία που την ολοκλήρωσε με το βαθμό του συνταγματάρχη. Όντας συνταξιούχος πραγματοποιεί το όνειρό του να σπουδάσει, κάνει Bachelor και Master στις ανθρωπιστικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ. Για 15 χρόνια ήταν πρόεδρος της «Εταιρείας των Επιζώντων του Ολοκαυτώματος από την Ελλάδα στο Ισραήλ» και για περισσότερο από δέκα χρόνια μέλος του προεδρείου του ιδρύματος μνήμης Yad Vashem στην Ιερουσαλήμ. Ο Μοσέ Αελιόν έχει δημοσιεύσει την αυτοβιογραφία και ποιήματά του, ενώ το 2015 εκδίδεται η Οδύσσεια στα ισπανοεβραϊκά σε δική του μετάφραση από τα αρχαιοελληνικά.
Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο
dw.com/el
