«Ο φτωχότερος πρόεδρος του πλανήτη»
«Από τη στιγμή που οι πολιτικοί ανεβαίνουν τα σκαλοπάτια της εξουσίας, ξαφνικά γίνονται βασιλιάδες. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς συμβαίνει αυτό, αλλά αυτό που ξέρω στα σίγουρα, είναι ότι ‘δημοκράτες’ ήρθαν σε αυτόν τον κόσμο για να εξασφαλίσουν ότι δεν υπάρχει κανείς σαν αυτούς. Θέλουν ένα παλάτι, ένα κόκκινο χαλί και πολλούς ανθρώπους από πίσω να λένε ‘Μάλιστα, κύριε’. Νομίζω ότι όλο αυτό είναι απαίσιο».
Ο Χοσέ Μουχίκα, πρώην Πρόεδρος της Ουρουγουάης, υπήρξε μέλος του αντάρτικου των Τουπαμάρος, φυλακίστηκε 14 χρόνια, επέζησε μετά από έξι πυροβολισμούς και κατάφερε να εκλεγεί στο ανώτερο αξίωμα της χώρας του.
Επί προεδρίας του, η Ουρουγουάη, η δεύτερη μικρότερη χώρα της Λατινικής Αμερικής, κατάφερε να έχει μια σταθερή οικονομία και ένα πολιτικό σύστημα ελάχιστα διεφθαρμένο.
Ο Μουχίκα προχώρησε σε προοδευτικές μεταρρυθμίσεις, όπως η νομιμοποίηση της ιατρικής κάνναβης και των εκτρώσεων μέχρι και τον τέταρτο μήνα και υποστήριξε μια πολιτική υπέρ των οικονομικά αδύναμων και του αγροτικού πληθυσμού.
 |
| Ο Μουχίκα στο Μοντεβιδέο το 2009 |
«Μπορεί στα μάτια πολλών να μοιάζω σαν ένας εκκεντρικός γέρος. Αλλά μην ξεχνάτε το δικαίωμα της ελεύθερης βούλησης», ήταν η απάντηση του 83χρονου Μουχίκα, που συνέχισε να μένει σε μία φάρμα, καλλιεργώντας χρυσάνθεμα και έχοντας συντροφιά τη γυναίκα του και την αγαπημένη του, τρίποδη σκύλα, την Εμμανουέλα.
«Ο πιο φτωχός Πρόεδρος του πλανήτη»
Πριν την εκλογή του για την Προεδρία, με το κόμμα που ίδρυσε, το «Κίνημα για τη Λαϊκή Συμμετοχή», το οποίο ανήκε στον συνασπισμό «Διευρυμένο Μέτωπο», συγκέντρωσε τις περισσότερους ψήφους στις εκλογές της χώρας το 2004.
Ο Μουχίκα, ένα χρόνο αργότερα διορίστηκε υπουργός Γεωργίας, Κτηνοτροφίας και Αλιείας.
Τότε ξεκίνησε να υιοθετεί μια πολιτική, που εστίαζε σε περισσότερα προνόμια του αγροτικού πληθυσμού και σε μια «ανθρωπιστική» πολιτική με γνώμονα την βελτίωση των βιωτικών συνθηκών του πληθυσμού που ζούσε στα όρια της φτώχειας.
Πολλοί τον χαρακτήριζαν, σαν τον πολιτικό που μιλούσε τη γλώσσα του λαού, ενώ άλλοι έλεγαν ότι εκμεταλλευόταν τους οικονομικά αδύναμους για την πολιτική του ανέλιξη.
Το 2009, στις προεδρικές εκλογές κέρδισε τον πολιτικό του αντίπαλο και πρώην πρόεδρο, Λουίς Αλμπέρτο Λακάγιε.
 |
| Ο πολιτικός κέρδισε τον σεβασμό μεγάλης μερίδας πολιτών που του έδωσαν και το παρατσούκλι "ο φτωχότερος πρόεδρος του πλανήτη" |
Δώριζε περισσότερο από το 90% του μηνιαίου του μισθού, που ανερχόταν στα 12 χιλιάδες δολάρια και ζούσε με τον βασικό μισθό των Ουρουγουανών, τα 775 δολάρια για το 2010.
«Τι να το κάνω όλο αυτό το ποσό; Οι περισσότεροι κάτοικοι της Ουρουγουάης ζουν με πολύ λιγότερα», απάντησε όταν ρωτήθηκε.
Τα χρήματα πήγαιναν σε φιλανθρωπικά και κοινωφελή ιδρύματα, καθώς επίσης και στην ενίσχυση μικρών καινοτόμων εθνικών επιχειρήσεων.
Αρνήθηκε να μείνει σε έπαυλη στο κέντρο του Μοντεβιδέο και συνέχισε να ζει στη μικρή του φάρμα, λίγα χιλιόμετρα μακριά από την πρωτεύουσα.
Δεν προτιμούσε ακριβά και καινούρια ρούχα, αλλά ντυνόταν με παλιά πουλόβερ και πολυφορεμένα μπλουζάκια.
Το μεταφορικό του μέσο δεν ήταν η προεδρική λιμουζίνα, αλλά ένα μπλε «Volkswagen» – «σκαραβαίος» του 1987, αξίας 1400 ευρώ.
Μάλιστα, όταν ένας σεΐχης του πρόσφερε το ποσό του ενός εκατομμυρίου δολαρίων για τον σκαραβαίο», ο ίδιος δεν έδωσε μεγάλη σημασία.
Αυτή είναι και η μοναδική του ιδιοκτησία, καθώς ο Μουχίκα δεν είχε ποτέ τραπεζικούς λογαριασμούς.
Γρήγορα, ο πολιτικός κέρδισε τον σεβασμό μεγάλης μερίδας πολιτών που του έδωσαν και το παρατσούκλι «ο φτωχότερος πρόεδρος του πλανήτη«.
 |
| Το μεταφορικό μέσο του Μουχίκα είναι ένα μπλε «Volkswagen» – «σκαραβαίος» του 1987 |
«Έχω ονομαστεί ‘ο πιο φτωχός Πρόεδρος’, αλλά δεν αισθάνομαι φτωχός. Φτωχοί είναι εκείνοι που δουλεύουν μόνο για να αποκτήσουν και να διαιωνίσουν έναν πολυτελή τρόπο ζωής, και συνέχεια θέλουν όλο και περισσότερα. Εδώ τίθεται το ζήτημα της ελευθερίας. Αν δεν έχεις τόσα πολλά υλικά αγαθά, δεν χρειάζεται να δουλεύεις σαν σκλάβος για να τα συντηρήσεις, και επομένως έχεις πολύ περισσότερο χρόνο για τον εαυτό σου«ανέφερε σε συνέντευξη του ο Μουχίκα.
Ένας προοδευτικός Πρόεδρος
Το 2012, κατά το δεύτερο έτος της Προεδρίας του, ο Μουχίκα προχώρησε σε δύο νέα μέτρα που προκάλεσαν πολλές αντιδράσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης.
Νομιμοποίησε τις εκτρώσεις μέχρι και την 12η εβδομάδα κύησης, σε αντίθεση με τον προηγούμενο Πρόεδρο πού ήταν κάθετος στη μη νομιμοποίηση.
Παράλληλα, φάνηκε θετικός και με τη νομιμοποίηση της κάνναβης, για ιατρικούς λόγους.
Το επιχείρημά του ήταν πως «η κατανάλωση της κάνναβης δεν είναι το πιο ανησυχητικό πρόβλημα, αλλά η παράνομη διακίνηση ναρκωτικών. 150 χιλιάδες άνθρωποι καπνίζουν μαριχουάνα στην Ουρουγουάη και δεν θα μπορούσα να τους αφήσω στο έλεος της παράνομης διακίνησης. Είναι πολύ πιο εύκολο να ελέγχεις κάτι που είναι νόμιμο, και γι’αυτόν το λόγο το κάνουμε αυτό».
Ο Μουχίκα, αγωνίσθηκε επίσης υπέρ της δημόσιας εκπαίδευσης, δείχνοντας έτσι την αντίθεσή του με την πρόταση της Παγκόσμιας Τράπεζας να περικόψει η Βραζιλία ελεύθερα πανεπιστημιακά προγράμματα, υποστηρίζοντας ότι η ιδιότητα του φοιτητή είναι να δείχνει τη μέγιστη υπευθυνότητα προς την κοινωνία.
Για τον ίδιο είναι αναγκαίο η ανώτατη εκπαίδευση να είναι ανοιχτή προς όλους και όχι μόνο στους λίγους που έχουν την οικονομική δυνατότητα να το πραγματοποιήσουν.
 |
| «150 χιλιάδες άνθρωποι καπνίζουν μαριχουάνα στην Ουρουγουάη και δεν θα μπορούσα να τους αφήσω στο έλεος της παράνομης διακίνησης» |
«Επιθυμούμε το σύστημα ανάπτυξης και καταναλωτισμού των πλούσιων χωρών; Αναρωτηθείτε: Τι θα συνέβαινε αν οι Ινδιάνοι είχαν την ίδια αναλογία αυτοκινήτων που ισοδυναμεί με ένα νοικοκυριό της Γερμανίας. Πόσο οξυγόνο θα μας είχε απομείνει;»
Και πρόσθεσε πως » Έχει ο πλανήτης μας τόσους διαθέσιμους πόρους ώστε 7 ή 8 δισεκατομμύρια άνθρωποι να έχουν το ίδιο επίπεδο κατανάλωσης και σπατάλης που παρατηρείται σήμερα στις πλούσιες κοινωνίες; Αυτό το επίπεδο υπερκατανάλωσης βλάπτει τον πλανήτη μας».
Το 2015, μετά από πέντε χρόνια, ο Μουχίκα αποσύρθηκε από το Προεδρικό αξίωμα.
Επέστρεψε στη φάρμα του και αποφάσισε να ζήσει σαν αγρότης, καλλιεργώντας και πουλώντας χρυσάνθεμα.
Μαζί του, η γυναίκα του, Λούσια Τοπολάνσκι, που το 2017 ανέλαβε τα καθήκοντα αντιπροέδρου της Ουρουγουάης.
Η Τοπολάνσκι, όπως και ο Μουχίκα, υπήρξαν μέλη του αντάρτικου πόλης, των «Τουπαμάρος», το «Κίνημα Εθνικής Απελευθέρωσης, που έδρασε στην Ουρουγουάη τις δεκαετίες του ’60 και του ΄70.
Φυλακή και απομόνωση
Η παιδική του ηλικία αλλά και η σύνδεσή του με τους Τουπαμάρος, φαίνεται πως έδρασαν καταλυτικά στην πολιτική ιδεολογία του Μουχίκα.
Γεννημένος στις 20 Μαΐου 1935, ο Μουχίκα από μικρός γνώρισε την φτώχεια, καθώς όταν πέθανε ο πατέρας του και η μητέρα του δεν μπορούσε να συντηρήσει την οικογένεια.
Ήδη από την εφηβεία του ήταν πολιτικά ενεργός, και συμμετείχε στο αριστερό αντάρτικο, που το δημιούργησαν αρχικά μαθητές και εργάτες στα ζαχαρότευτλα.
Κύρια δράση του αντάρτικου ήταν οι απαγωγές πολιτικών.
Με το πραξικόπημα του 1973 από τον Χουάν Μαρία Μπορνταμπάρι η ομάδα διαλύθηκε και ο Μουχίκα συνελήφθη.
Έμεινε στη φυλακή 14 χρόνια, τα περισσότερα από τα οποία στην απομόνωση, μέχρι την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1985.
Τον πυροβόλησαν 6 φορές, αλλά κατάφερε να επιβιώσει.
Ο Μουχίκα σήμερα δηλώνει ειρηνιστής και άθεος και είναι σίγουρος πως αν δεν βίωνε τα συγκεκριμένα περιστατικά, σήμερα δεν θα ήταν αυτός που είναι.
«Η φυλακή και η απομόνωση με επηρέασαν σημαντικά. Χρειάστηκε να βρω μια εσωτερική δύναμη για να συνεχίσω. Δεν μπορούσα να διαβάσω ούτε ένα βιβλίο για τουλάχιστον 7 ή 8 χρόνια. Για φαντάσου!».
Οι Ελληνολάτρες της Ουρουγουάης
Σε μια μικρή χώρα, 3.500.000 εκατομμυρίων κατοίκων, τουλάχιστον 6.000 άνθρωποι μιλούν άπταιστα τη μητρική τους γλώσσα, αλλά και την ελληνική. Μάλιστα, αρκετοί από αυτούς, γνωρίζουν και Αρχαία Ελληνικά.
Δρόμοι και πλατείες έχουν ελληνικά ονόματα και αγάλματα αρχαίων φιλοσόφων κοσμούν τα δημόσια κτίρια της χώρας.
«Ελβετία της Αμερικής»
Η Ουρουγουάη, η χώρα της Λατινικής Αμερικής, έχει χαρακτηριστεί ως η «Ελβετία της Αμερικής».
Αν και το μικρό της μέγεθος δεν της δίνει τη δυνατότητα να είναι ένας σοβαρός οικονομικός παράγοντας σε παγκόσμιο επίπεδο, σε εθνικό επίπεδο έχει ξεπεράσει πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής.
Χαρακτηρίζεται από ένα ασφαλές τραπεζικό σύστημα και από μια μεγάλη εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς και το Κράτος. Τα ποσοστά φτώχειας και διαφθοράς είναι αρκετά χαμηλά, ενώ η κοινωνική και οικονομική ισότητα μεταξύ των δύο φύλων ιδιαίτερα σημαντική.
Η Ουρουγουάη ακολουθεί μια πολιτική ουδετερότητας απέναντι στη Βραζιλία και την Αργεντινή, και επικεντρώνεται σε εσωτερικά θέματα πολιτικής. Παράλληλα, έχει προχωρήσει σε κινήσεις να διαθέσει ένα λιμάνι της στην Παραγουάη και τη Βολιβία, δύο χώρες που δεν έχουν πρόσβαση στη θάλασσα, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά το κατά κεφαλήν ΑΕΠ τους.
 |
| Η πρωτεύουσα της Ουρουγουάης, Μοντεβιδέο |
Η Ουρουγουάη διαθέτει επίσης ένα από τα καλύτερα εκπαιδευτικά συστήματα. Η είσοδος στα Πανεπιστήμια είναι δωρεάν, το περιεχόμενο των μαθημάτων είναι απαιτητικό και το επίπεδό τους αρκετά υψηλό.
Δεν είναι λίγοι οι φοιτητές από άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής που έρχονται στην Ουρουγουάη για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το παράδοξο με αυτή τη μακρυνή χώρα είναι το γεγονός ότι έχει κατοίκους που λατρεύουν τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό.
Η χώρα τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, δέχτηκε πολλούς έλληνες μετανάστες. Στο λιμάνι έφτασαν πλοία με πολλούς έλληνες ναυτικούς και μετανάστες οι οποίοι θέλησαν να δημιουργήσουν μια καλύτερη ζωή στην άλλη άκρη του Ατλαντικού. Σήμερα στην Ουρουγουάη, υπάρχουν περισσότεροι από 3.500 χιλιάδες έλληνες μετανάστες δεύτερης ή τρίτης γενιάς, αλλά και ένας μεγάλος αριθμός αυτοχθόνων που μιλούν την ελληνική γλώσσα.
 |
| 23 δρόμοι στην πρωτεύουσα της χώρας έχουν ελληνικό όνομα |
Τον Μάρτιο του 1978, ο καπετάνιος Παναγιώτης Ν. Τσάκος, ίδρυσε το «Ίδρυμα Τσάκου», με σκοπό τη διάδοση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας. Το 2002 μετονομάστηκε σε ίδρυμα «Μαρία Τσάκου», ενώ μέχρι σήμερα περισσότεροι από 4.000 μαθητές έχουν διδαχτεί δωρεάν την ελληνική γλώσσα. Βασικός στόχος του ιδρύματος είναι η γνώση της αρχαίας ελληνικής ποίησης και ιστοριογραφίας, μέσα από τα ομηρικά έπη και τον «Επιτάφιο» του Περικλή.
Η Μαργκαρίτα Λαριέρα, διευθύντρια του Ιδρύματος το 2006, ανέφερε ότι πολλοί Ουρουγουανοί στα σπίτια τους ακούν ελληνική μουσική, ενώ έχουν βιντεοκασέτες με διάσημες ελληνικές σειρές περασμένων δεκαετιών, όπως οι «Απαράδεκτοι» και οι «Τρεις Χάριτες».
Η Λαριέρα δήλωσε μεταξύ άλλων πως «μάθαμε να λατρεύουμε την Ελλάδα και τον Ελληνικό Πολιτισμό. Είχαμε την τύχη να νιώσουμε την ουσία του. Πιστεύω αυτό που είπε ο Νίτσε ότι ο κόσμος μπορεί να είναι όσο θέλει σκοτεινός, όμως αρκεί να παρεμβάλουμε σε αυτόν ένα κομμάτι ελληνικής ζωής για να φωτιστεί αμέσως άπλετα».
Οι Ουρουγανοί έχουν γνώση και για τον σύγχρονο ελληνικό κόσμο των γραμμάτων και των τεχνών. Σε κάθε βιβλιοπωλείο της χώρας, ακόμη και στο πιο μικρό, πάντα υπάρχουν τα άπαντα του Νίκου Καββαδία, του Καβάφη και του Ρίτσου.
 |
| Ελληνική Ορθόδοξη εκκλησία στην Ουρουγουάη |
Ένα δημόσιο σχολείο της χώρας ονομάζεται «Grecia», δηλαδή Ελλάδα
Όλοι οι μαθητές είναι παιδιά Ουρουγουανών.
Αυτό δεν τους εμποδίζει κάθε 25η Μαρτίου και 28η Οκτωβρίου να γιορτάζουν τις εθνικές εορτές των Ελλήνων, πραγματοποιώντας σχολικές εκδηλώσεις, τραγουδώντας και απαγγέλοντας ποιήματα.
Οι μαθητές του «Grecia» έχουν μάθει και τον Εθνικό Ύμνο της Ελλάδας και καθώς τους φαίνεται μικρός σε σχέση με τον αντίστοιχο της Ουρουγουάης, έχουν αποστηθίσει παραπάνω στροφές του «Ύμνου της Ελευθερίας» του Δ. Σολομού.
 |
| Νεοκλασικό στην Ουρουγουάη που δανείζεται στοιχείο από αρχαιοελληνικό αρχιτεκτονικό ρυθμό |
Δύο πλατείες της πρωτεύουσας έχουν ονομαστεί πλατεία της Αθήνας και πλατεία της Ελλάδας.
Την Εθνική Βιβλιοθήκη του Μοντεβιδέο, που έχει κατασκευαστεί σύμφωνα με τον αρχαιοελληνικό δωρικό αρχιτεκτονικό ρυθμό, κοσμεί έξω από την είσοδο του κτιρίου, το άγαλμα του Σωκράτη. Ένα νεοκλασικό κτίριο στην πρόσοψή του γράφει «Αθηναίος».
Ταυτόχρονα, σε ένα πάρκο που επίσης ονομάζεται Αθήνα και βρίσκεται παραλιακά της πρωτεύουσας υπάρχει μια προτομή του Ομήρου.
 |
| Το άγαλμα του Σωκράτη έξω από την Εθνική Βιβλιοθήκη του Μοντεβιδέο |
Το 2016, η Ελληνική Κοινότητα Ουρουγουάης, γιόρτασε έναν αιώνα από την ίδρυσή της. Ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 1916 και αποτέλεσε την πρώτη επίσημα αναγνωρισμένη δομή των Ελλήνων στη Νότια Αμερική. Ο πρόεδρος της Κοινότητας, Δημήτρης Λίνας δήλωσε πως «ο ελληνισμός βρήκε ένα μέρος φιλόξενο, τους δέχθηκε τους Έλληνες πολύ καλά και τους έδωσε σιγουριά για το μέλλον τους».
Σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες, ο Χειμαριώτης Δημητρίου υπήρξε ο πρώτος Έλληνας που εγκαταστάθηκε στην Ουρουγουάη το 1687. Άλλαξε το όνομά του αρχικά σε Μητρόπουλος και στη συνέχεια έμεινε γνωστό με το όνομα Mitre.
Τέσσερα χρόνια μετά την Επανάσταση του 1821, ο Αντώνης Βαρκάς, με καταγωγή από τα Δωδεκάνησα συμμετείχε στην εκστρατεία 33 Ουρουγουανών που είχαν σκοπό να απελευθερώσουν τη χώρα από την κατοχή της Βραζιλίας.
Στα μέσα του 19ου αιώνα, πολλοί Έλληνες βοήθησαν την Ουρουγουάη στον αγώνα της για την Ανεξαρτησία της χώρας.
 |
| Ο Αριστοτέλης Ωνάσης |
Δεν έλειψαν όμως και μεγάλες προσωπικότητες της Ελλάδας που επισκέφτηκαν ή επένδυσαν στην Ουρουγουάη.
Για μικρό χρονικό διάστημα, έζησε στη χώρα ο θρυλικός «Ηρακλής», ο Παναγής Κουταλιανός.
Τη δεκαετία του 1920, ο Αριστοτέλης Ωνάσης και ο επίσης Σμυρνιός Νικόλας Κονιαλίδης, που εγκαταστάθηκαν στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής, διεύρυναν τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες και στη γειτονική Ουρουγουάη.
Μάλιστα, ο αδερφός του Κονιαλίδη, Κωνσταντίνος, δημιούργησε στο Μοντεβιδέο τη μεγαλύτερη προπολεμική επιχείρηση της της Ουρουγουάης.
Ο Κ. Κονιαλίδης υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους ευεργέτες της ελληνικής κοινότητας, ενώ απόγονοί του συνεχίζουν να συνδράμουν ενεργά στην κοινότητα και στις προσπάθειες διάδοσης του ελληνικού πολιτισμού και πνεύματος.
Ουρουγουάη υπέρ Ελλάδας
Η μικρή αυτή χώρα ήταν από τις πρώτες που αναγνώρισαν το νεοσύστατο ελληνικό κράτος μετά την Επανάσταση του 1821, ενώ είναι και από τις ελάχιστες χώρες που δεν αναγνώρισαν τα Σκόπια ως Μακεδονία.
Η εθνική σημαία της Ουρουγουάης, που καθιερώθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 1828, μοιάζει αρκετά με την αντίστοιχη ελληνική σημαία που καθιερώθηκε επίσημα το 1970. Και οι δύο σημαίες αποτελούνται από εννέα οριζόντιες λωρίδες, χρωμάτων μπλε και άσπρου εναλλάξ. Η μόνη διαφορά είναι ότι η σημεία της Ουρουγουάης έχει στην αριστερή γωνία ένα ήλιο με 16 ακτίνες, ενώ η ελληνική ένα σταυρό
Από τις τρεις εθνικές σημαίες που έχει η Ουρουγουάη ξεχωρίζει επίσης και η Σημαία του Τρέιντα ι Τρες, που αποτελείται από τρεις οριζόντιες γραμμές, κόκκινη, λευκή και μπλε αντίστοιχα και στο κέντρο είναι γραμμένη στα ισπανικά η φράση «Ελευθερία ή Θάνατος».
mixanitouxronou.gr
mixanitouxronou.gr
