Ευτυχείτε! Η κυβέρνηση κατόρθωσε – με μεγάλη προσπάθεια, ομολογουμένως – να εξασφαλίσει τη δόση της εξυπηρέτησης των χρεών της. Κι όχι μόνο αυτό. Η δόση θα είναι ολίγον αυξημένη. Προς ανταμοιβή – φυσικά – των προσπαθειών της κυβέρνησης. Κι όχι μόνο αυτό. Η αξιολόγηση θα κλείσει. Κι έτσι ο ήλιος της ανάπτυξης θα λάμψει επιτέλους πάνω από την Ελλάδα.
Οι αγορές ησύχασαν με τα επιτόκια των δεκαετών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά να σημειώνουν πτώση σχεδόν κατά 1%. Είμαστε πια σαν χώρα έτοιμοι να βγούμε στις αγορές για να δανειστούμε μόνοι μας, μόλις το επιτόκιο πέσει κάτω από το «ψυχολογικό φράγμα» του 5%. Η δε εγχώρια αγορά θα ξεπαγώσει και οι συντελεστές της είναι έτοιμοι πια να υποδεχθούν την αθρόα έλευση των επενδύσεων από το εξωτερικό.
Χαρές να δείτε στην ποινική αποικία των ηλιθίων, εδώ στο Griechenland, που εξακολουθεί να πιστεύει τα ΜΜΕ και τους Ευρωπαίους δυνάστες. Ειλικρινά, υπάρχουν ακόμη ηλίθιοι – αν και αποτελούν ντροπή ακόμη και για τους ηλίθιους μετά από τόσα χρόνια μνημονίων – που πιστεύουν ότι τώρα θα πάμε καλύτερα.
Για όσους όμως επιμένουν να σκέφτονται παρά και ενάντια στον βομβαρδισμό ηλιθιότητας, τα πράγματα είναι εξαιρετικά απλά. Η Ελλάδα και οι πιστωτές της κατόρθωσαν, την Πέμπτη (15 Ιουνίου), να διατηρήσουν το πρόγραμμα «διάσωσης» της χώρας, αναβάλλοντας τις αποφάσεις για την ελάφρυνση του χρέους. Σε συνεδρίαση του Eurogroup στο Λουξεμβούργο, οι υπουργοί οικονομικών της ευρωζώνης συμφώνησαν για την εκταμίευση δανείου ύψους 8,5 δις ευρώ, αφού η Ελλάδα ολοκλήρωσε όλες τις απαιτήσεις για να κλείσει η δεύτερη αναθεώρηση του προγράμματος που συμφωνήθηκε το 2015.
Αυτή είναι η είδηση εν συντομία όπως μεταδίδεται. Επίσης η κ. Christine Lagarde, υποσχέθηκε ένα νέο δάνειο ύψους 2 δις δολαρίων, το οποίο θα εκταμιευθεί όταν καθοριστούν τα ειδικά μέτρα ελάφρυνσης του χρέους. Πότε θα γίνει αυτό; Μετά την ολοκλήρωση του παρόντος προγράμματος στα τέλη του 2018.
Τι σημαίνει αυτό; Α, κάτι πολύ απλό. Τέτοια εποχή του χρόνου θα έχουμε ένα ανάλογο δράμα «σκληρών διαπραγματεύσεων», προκειμένου η Ελλάδα να τεθεί υπό το καθεστώς ενός νέου μνημονίου, που θα συνοδεύσει τα λεγόμενα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους. Πού το ξέρουμε; Το δήλωσε η κ. Lagarde. Το ΔΝΤ δεν μπορεί να εκταμιεύσει νέο δάνειο, αν η Ελλάδα δεν αιτηθεί εκ νέου ένα νέο πρόγραμμα, σαν αυτά που εφαρμόζονται στην χώρα επί μια οκταετία.
Όταν ακούτε νέο δανεισμό από το ΔΝΤ, σημαίνει νέο πρόγραμμα με προαπαιτούμενα και conditionalities, δηλαδή προϋποθέσεις κηδεμονίας. Αρκεί να υπάρξουν τα λεγόμενα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους. Τι θα είναι αυτά; Ο περιορισμός της δόσης τοκοχρεολυσίων που θα πρέπει να καταβάλει η Ελλάδα από το 2020 και μετά, μέσα από την επιμήκυνση των δανείων του EFSF από 0 έως 15 έτη.
Αυτό σημαίνει ότι θα μικρύνει η δόση τοκοχρεολυσίων σε σύγκριση με τη σημερινή; Όχι! Σήμερα πληρώνουμε κατ’ έτος 6 δις ευρώ μόνο σε τόκους, εξυπηρετώντας μόλις το 25% του δημοσίου χρέους. Το 2020 θα ξεκινήσει η εξυπηρέτηση των 53 δις ευρώ των διακυβερνητικών δανείων του πρώτου μνημονίου. Μόνο αυτό το χρέος προς τις κυβερνήσεις της ευρωζώνης θα προσθέσει περί τα 1,3 δις ευρώ επιπλέον τόκους εξυπηρέτησης κατ’ έτος.
Με άλλα λόγια μετά το 2020 οι τόκοι που θα κληθεί η Ελλάδα να πληρώνει κατ’ έτος θα υπερβαίνουν τα 7,3 δις ευρώ. Αύξηση κατά 22%! Και δεν υπολογίζουμε πόσο θα έχουν εκτιναχθεί οι τόκοι από τον βραχυχρόνιο δανεισμό, που ήδη έχει ξεπεράσει κάθε ιστορικό προηγούμενο παγκοσμίως. Ούτε φυσικά υπολογίζουμε την πιθανότητα, να επιχειρήσουν έξοδο στις αγορές, οπότε η εκτίναξη της εξυπηρέτησης των τόκων ετήσια θα φτάσει αισίως σε ύψη ρεκόρ. Ψηλότερα κι από εκείνα που μας οδήγησαν στο πρώτο μνημόνιο.
Κι έπεται συνέχεια. Από το 2021 θα προστεθεί και η εξυπηρέτηση των δανείων από τον EFSF, συνολικού ύψους 130,9 δις ευρώ. Ξέρετε πόση θα είναι η ετήσια επιβάρυνση μόνο σε τόκους; Άνω των 2,6 δις ευρώ. Κάθε χρόνο για μια μεσοσταθμική διάρκεια 32,45 ετών.
Το συνολικό ύψος μόνο των τόκων εξυπηρέτησης μετά το 2021 θα ανέρχεται κοντά στα 10 δις ευρώ ετήσια. Πού θα τα βρει η χώρα; Οι δανειστές μας λένε ότι θα πρέπει να πετύχουμε πρωτογενές πλεόνασμα τέτοιο ώστε να εξυπηρετεί τους ετήσιους τόκους. Αν πράγματι το κράτος πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% επί του ΑΕΠ – με ότι συνεπάγεται κάτι τέτοιο σε συρρίκνωση του εισοδήματος των νοικοκυριών και της οικονομίας εν γένει – είναι ζήτημα αν μπορεί να καλυφθεί το 60% των ετήσιων τόκων.
Τους υπόλοιπους τόκους θα πρέπει να τους δανειστούμε εκ νέου προκειμένου να τους εξυπηρετούμε. Από πού θα δανειστούμε; Είτε από τις αγορές, είτε από τους «θεσμούς». Από τις αγορές θα σημάνει μια γεωμετρική εκτίναξη του χρέους και της εξυπηρέτησής του, ακόμη κι αν πετύχει η Ελλάδα επιτόκια επιπέδου του 4%, με τα οποία δανειζόταν τις καλές εποχές του ευρώ.
Δανεισμός από τους «θεσμούς», ξέρουμε τι σημαίνει. Το ζούμε.
Οπότε τι μέτρα ελάφρυνσης του χρέους υπόσχονται οι δανειστές δια της επιμήκυνσης; Να επιμηκύνουν κι άλλο τα δάνεια του EFSF έως 15 έτη επιπλέον, ώστε στην καλύτερη περίπτωση να μειωθεί η ετήσια εξυπηρέτηση τοκοχρεολυσίων, δηλαδή η ετήσια δόση. Ακόμη κι ολόκληρη να εξανεμιστεί, πάλι παραμένει η εξυπηρέτηση των 7,3 δις ευρώ. Πάλι θα χρειαστεί να δανειστούμε για να εξυπηρετήσουμε την ετήσια δόση.
Υπάρχει πάτος στο βαρέλι; Υπάρχει περίπτωση να ξεφύγουμε από τον φαύλο κύκλο της χρεοκοπίας; Μόνο ηλίθιοι, ή απατεώνες κοινού ποινικού δικαίου μπορούν ισχυριστούν κάτι τέτοιο.
Πάμε λοιπόν πίσω στο Eurogroup. Τι μας λέει το ανακοινωθέν του; Ξεκινά με κάτι που όλοι θέλουν να παραβλέπουν: «Η Ευρωομάδα εκφράζει την ικανοποίησή της για την επίτευξη συμφωνίας μεταξύ της Ελλάδας και των θεσμικών οργάνων σχετικά με ένα πακέτο πολιτικών διαρθρωτικών μέτρων που στοχεύει στην ενίσχυση της ανάπτυξης και στην αντιμετώπιση των διαρθρωτικών ανισορροπιών στα δημόσια οικονομικά και ανοίγει το δρόμο για την επιτυχή ολοκλήρωση της δεύτερης επανεξέτασης Πρόγραμμα ESM.»
Τι μας λένε; Ότι η κυβέρνηση έχει υπογράψει συμφωνία με τους «θεσμούς» για ένα πακέτο διαθρωτικών μέτρων, την οποία γνωρίζουν οι υπουργοί οικονομικών της ευρωζώνης, αλλά αγνοεί παντελώς ο ελληνικός λαός. Πού είναι η συμφωνία; Πού δημοσιεύτηκε; Μήπως δόθηκε – έστω προς ενημέρωση – στη Βουλή;
Πώς είναι δυνατόν να μας λένε ότι έχει υπογραφεί συμφωνία, ερήμην και εν αγνοία του ελληνικού λαού κι εμείς όλοι να το καταπίνουμε; Μην ρωτάτε την αριστερά του κ. Κουτσούμπα, διότι έχει έτοιμη την απάντηση: Έτσι είναι ο καπιταλισμός. Καθάρσιο και κλύσμα δια πάσαν νόσον και μαλακίαν, όπως συνταγογραφούσε ο γνωστός κομπογιαννίτης γιατρός στα έργα του Τολστόι.
Για τη Βουλή δεν χρειάζεται να αναρωτηθούμε. Σιγά μην ενδιαφερθεί έστω κι ένας από τους βουλευτές να ζητήσει την κατάθεση της συμφωνίας. Έτσι ή αλλιώς η σημερινή βουλή έχει λιγότερες εξουσίες και αρμοδιότητες από τα κοινοβούλια των αποικιών. Δεν υπάρχει, παρά μόνο για το θεαθήναι. Για την αποβλάκωση όσων πιστεύουν ακόμη ότι υπάρχει έστω ίχνος κοινοβουλευτισμός στη χώρα.
Και μην τρέξετε να πείτε ότι το ανακοινωθέν αναφέρεται στα ψηφισμένα προσφάτως προαπαιτούμενα, γιατί – ως συνήθως – θα πέσετε έξω. Το ανακοινωθέν στην αμέσως επόμενη παράγραφο αναφέρει: «Η Ευρωομάδα εκφράζει επίσης την ικανοποίησή της για την έγκριση από το ελληνικό κοινοβούλιο των συμφωνημένων προγενέστερων δράσεων για τη δεύτερη αναθεώρηση, και συγκεκριμένα της φιλόδοξης δημοσιονομικής δέσμης μετά το πρόγραμμα, η οποία αποτελείται από μια μεταρρύθμιση του φόρου εισοδήματος που διευρύνει τη φορολογική βάση και τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος. Μαζί παρέχουν καθαρή εξοικονόμηση πόρων ύψους 2% του ΑΕΠ, η οποία θα στηρίξει τους δημοσιονομικούς στόχους μετά το 2018.»
Με άλλα λόγια, οι «συμφωνημένες προγενέστερες δράσεις» είναι μέρος της συμφωνίας, αλλά όχι το σύνολό της. Το μέρος αυτό ήταν αναγκαίο για να «κλείσει» η λεγόμενη δεύτερη αξιολόγηση και έπεται συνέχεια.
Πάντως με το χέρι στην καρδιά. Πίστευε κανείς ότι οι Ευρωπαίοι δεν θα έδιναν τη δόση εγκαίρως για να πληρωθούν τα χρέη της Ελλάδας προς αυτούς; Όποιος το πίστευε τότε πρέπει επειγόντως να επισκεφθεί γιατρό. Και δη ψυχίατρο.
Τι θα γινόταν έτσι και δεν έδιναν τη δόση; Κάτι πολύ απλό. Η κυβέρνηση θα αδυνατούσε να εξυπηρετήσει ομόλογα που βρίσκονται στα δικά τους χέρια. Ας δούμε τα στοιχεία. Από 9 Ιουνίου έως 14 Ιουλίου 2017 η κυβέρνηση έχει να αναχρηματοδοτίσει 8,2 δις σε έντοκα γραμμάτια. Στις 17, 19 και 20 Ιουλίου έχει να πληρώσει 2,1 δις ευρώ σε ομόλογα που εξέδωσε ο Σαμαράς το 2014, σχεδόν 4 δις ευρώ σε διακρατούμενα ομόλογα από την ΕΚΤ και άλλα 300 εκατ. ευρώ στο ΔΝΤ. Σύνολο 6,4 δις ευρώ.
Θα μου πείτε, μα αν έχουμε να εξυπηρετήσουμε 6,4 δις ευρώ, γιατί μας δίνουν 2 δις επιπλέον; Ξεχνάτε, προφανώς, ότι η Ελλάδα τρέχει με βραχυχρόνιο δανεισμό που έχει πιάσει ετησίως τα 600-700 δις ευρώ σε αναχρηματοδότηση. Κάπως πρέπει να περιοριστεί, να μπει έστω μια προσωρινή τάπα για να βγει ταμειακά το 2017.
Μην ξεχνάτε επίσης ότι η κυβέρνηση έχει αναλάβει έξτρα υποχρεώσεις έναντι των αρπακτικών που λυμαίνονται έργα και περιουσία του πάλαι ποτέ ελληνικού δημοσίου. Πώς θα πληρωθούν οι μεγαλοεργολάβοι των ΣΔΙΤ και o νέος μεγάλος νταβατζής της Ελλάδας επ’ ονόματι Fraport;
Στο υπόλοιπο του 2017 η κυβέρνηση έχει να αναχρηματοδοτίσει περί τα 7 δις ευρώ σε έντοκα γραμμάτια και να πληρώσει μια δόση στο ΔΝΤ ύψους 301,4 εκατ. ευρώ.
Τι θα συνέβαινε έτσι και δεν τα πλήρωνε η κυβέρνηση; Απολύτως τίποτε.
Τα ομόλογα του 2014 που πούλησε ο Σαμαράς ήταν κοινοπρακτική έκδοση κι όχι ελεύθερη δημοπρασία. Αυτοί που τα αγόρασαν είχαν κάνει προηγουμένως συνάψει παρασκηνιακή συμφωνία με την κυβέρνηση, παραβιάζοντας κάθε έννοια υγιούς πρακτικής. Η τωρινή κυβέρνηση προκειμένου να μην φορτωθεί το συνολικό όγκο αποπληρωμής τους, που ξεπερνά τα 6,2 δις ευρώ, φρόντισε και ήρθε σε συμφωνία μαζί τους – μέσω της Rothchild Freres – προκειμένου να μεταφερθεί η αποπληρωμή των 4,3 δις ευρώ για τον Απρίλιο του 2019. Ουδείς γνωρίζει με τι ανταλλάγματα και με τι πρόσθετο κόστος για την Ελλάδα.
Αν λοιπόν η κυβέρνηση αρνιόταν να τους πληρώσει, τότε θα έβγαινε στην επιφάνεια όλο το παρασκήνιο. Θα έβγαινε στην επιφάνεια όλο το δούναι-λαβείν ανάμεσα σε αρπακτικά, τραπεζίτες και πολιτικούς. Ποιος στ’ αλήθεια, θα το ήθελε αυτό απ’ όσους μας κυβερνάνε; Να γιατί κόπτονται να πληρώσουν με το δικό μας πορτοφόλι. Να γιατί μας παραμυθιάζουν ότι τα χρέη πληρώνονται πάντα. Ακόμη κι αν υποφέρει ένας ολόκληρος λαός. Έστω κι αν καταρρέει μια ολόκληρη χώρα υπό καθεστώς κατοχής των δανειστών και των «θεσμών» τους.
Όσο για τα διακρατούμενα ομόλογα της ΕΚΤ και τις δόσεις του ΔΝΤ, έτσι και δεν πληρώναμε δεν θα συνέβαινε τίποτε απολύτως. Το γεγονός αυτό το έχουν διαβεβαιώσει ακόμη και οι οίκοι αξιολόγησης Moody’s, Fitch και S&P το πρώτο εξάμηνο του 2015, όταν τελικά η Ελλάδα δεν πλήρωσε τη δόση της στο ΔΝΤ και την ΕΚΤ ένα μήνα πριν το περίφημο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015.
Αν πραγματικά ήθελε η κυβέρνηση να διαπραγματευθεί έστω κάποια αληθινή ελάφρυνση, τότε τι το καλύτερο από το να αρνηθεί να πληρώσει τα ομόλογα προς τους «θεσμούς»; Τι θα γινόταν; Τίποτε απολύτως. Απλά θα αποδεικνυόταν περίτρανα ότι σε περίπτωση άρνησης πληρωμής από την Ελλάδα, οι επιπτώσεις δεν θα αφορούσαν στην ίδια, αλλά τους δανειστές της.
Ακόμη και οι γνωστές μας αγορές, θα εύρισκαν την ευκαιρία να κερδοσκοπήσουν άγρια όχι με την Ελλάδα, αλλά με την Γερμανία, την Ολλανδία και τη Γαλλία, στέλνοντας το ευρώ στα κατάβαθα της παγκόσμιας αγοράς νομισμάτων. Και την ΕΚΤ σε μια αγωνιώδη και ίσως απέλπιδα προσπάθεια διάσωσης του ευρώ.
Οι εξελίξεις αυτές θα ήταν ιδανικές για το ομαλό πέρασμα της Ελλάδας στο δικό της νόμισμα, σ’ ένα αληθινά εθνικό κρατικό νόμισμα έξω από την ευρωζώνη και την ΕΕ, προκειμένου να χρηματοδοτήσει το εισόδημα των νοικοκυριών και να εξαλείψει τα ιδιωτικά χρέη. Και τότε θα διαπίστωνε ακόμη κι ο τελευταίος ηλίθιος της ποινικής μας αποικίας, πόσο εντυπωσιακά γρήγορα ανακάμπτει μια οικονομία σαν την Ελλάδα.
Ο Δημήτρης Καζάκης είναι Γενικός Γραμματέας του Ε.ΠΑ.Μ.
