Εικόνα πλήρους απαξίωσης της απασχόλησης, με φθηνές θέσεις εργασίας, έκρηξη της ελαστικής απασχόλησης και αμοιβές κάτω από το όριο της φτώχειας, παρουσιάζει η αγορά εργασίας της χώρας. Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση πανηγυρίζει για τα στοιχεία που εμφανίζουν μείωση της ανεργίας και για την καταγραφή θετικού ισοζυγίου προσλήψεων / αποχωρήσεων το πρώτο πεντάμηνο του έτους.
Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι και το στοιχείο που αναφέρεται στην ποιότητα των θέσεων εργασίας που δημιουργούνται στον ιδιωτικό τομέα. Για πρώτη φορά, κατά τα τελευταία χρόνια, η μερική και η εκ περιτροπής εργασία ξεπερνούν την πλήρη και σταθερή εργασία για μεγάλο χρονικό διάστημα (Ιανουάριος-Μάιος 2017).
Σύμφωνα με τα στοιχεία του πενταμήνου, δημιουργήθηκαν 924.321 θέσεις εργασίας, εκ των οποίων 459.888 πλήρους απασχόλησης και 464.433 θέσεις αθροιστικά η μερική (341.104, ποσοστό 36,90%) και η εκ περιτροπής (123.329, ποσοστό 13,35%).
Ελαστική εργασία
Ωστόσο σε μελέτη των στοιχείων της πλήρους απασχόλησης από την Ένωση για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους (ΕΝΥΠΕΚΚ) υπογραμμίζεται ότι «πάνω από το 70% των θέσεων πλήρους απασχόλησης που δημιουργήθηκαν αμείβονται λίγο πάνω ή λίγο κάτω από τον βασικό μισθό (586 ευρώ μεικτά)». Τη δραματική εικόνα της αγοράς εργασίας και τις συνθήκες ζούγκλας που έχουν πλέον παγιωθεί – ύστερα από επτά χρόνια εφαρμογής των μνημονίων – περιγράφει η μελέτη των καθηγητών Σάββα Ρομπόλη (ομότιμου καθηγητή του Παντείου) και Βασίλη Μπέτση (υποψήφιου διδάκτορα του Παντείου).
«Η παρατεταμένη ύφεση και η υψηλή ανεργία στις συνθήκες βίαιης ανατροπής των εργασιακών σχέσεων που βίωσε η ελληνική οικονομία έχουν μετατρέψει σε ζούγκλα την αγορά εργασίας» σημειώνεται στη μελέτη, στην οποία επισημαίνεται ότι, πέραν των άλλων συνεπειών που προκαλεί η επικράτηση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης (μερική και εκ περιτροπής) στην αγορά, αυξάνεται και το έλλειμμα των ασφαλιστικών ταμείων, λόγω της απώλειας εισφορών.
Το ποσό του επιπλέον ελλείμματος εκτιμάται στα 2,4 δισ. ευρώ κατά μέσον όρο ετησίως.
Η μελέτη των δύο καθηγητών δείχνει τα εξής:
- Η μερική απασχόληση αποτελεί, κατά το 2016, το 50,3% των νέων προσλήψεων. Η ανασφάλιστη εργασία αφορά έναν στους 5 εργαζομένους (500.000 άτομα). Περίπου 300.000 εργαζόμενοι, ενώ στην πραγματικότητα απασχολούνται ως μισθωτοί, στην πράξη απασχολούνται ως αυτοαπασχολούμενοι αναλαμβάνοντας εξ ολοκλήρου την υποχρέωση καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών. Περίπου 200.000 άτομα, ενώ εργάζονται 8 ώρες την ημέρα, στην πράξη καταχωρίζονται ως μερικά απασχολούμενοι.
- Σε περίπου 900.000 εργαζομένους στον ιδιωτικό τομέα, ενώ εργάζονται καθημερινά και κανονικά, η καταβολή του μισθού τους γίνεται με καθυστέρηση από έναν μέχρι δεκαπέντε μήνες.
- Το 38% των εργαζομένων έχει αποδοχές χαμηλότερες από τον κατώτατο μισθό.
Στην εικόνα αυτή θα πρέπει να συμπεριληφθεί και η καθιερωμένη – πλέον – απλήρωτη εργασία, η οποία έγινε καθεστώς στην πλειονότητα των επιχειρήσεων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις των συνδικαλιστικών οργανώσεων 1,5 εκατομμύριο εργαζόμενοι δουλεύουν απλήρωτοι για διάστημα από έναν έως έξι μήνες. Το «καθεστώς της καθυστέρησης των πληρωμών» είναι ο κανόνας στην αγορά εργασίας, ενώ οι τακτικές αμοιβές θεωρούνται «επιπλέον προσόν» μιας επιχείρησης, το οποίο προβάλλουν οι εργοδότες.
Κουπόνια και κάρτες αντί μισθού
«Εφευρετικοί εργοδότες» εισήγαγαν στην αγορά εργασίας νέους τρόπους να φοροδιαφεύγουν πληρώνοντας τους εργαζομένους με κουπόνια και κάρτες! Μεγάλες εταιρείες αντικαθιστούν παρανόμως μέρος της μισθοδοσίας των εργαζομένων τους με διατακτικές γευμάτων και αγορών στα σουπερμάρκετ. Μάλιστα διατείνονται ότι με τον τρόπο αυτόν στοχεύουν τάχα «στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των εργαζομένων και στην ενίσχυση της αποδοτικότητάς τους».Στην πραγματικότητα υποκαθιστούν μέρος της μισθοδοσίας, κυρίως τις έκτακτες αποδοχές (νυχτερινά, αργίες, υπερωρίες κ.λπ.), υποχρεώνοντας τους εργαζομένους τους να λαμβάνουν αντί αποδοχών, για την πρόσθετη ή και την κανονική εργασία, τα εκπτωτικά κουπόνια.
