Σε λίγες μέρες έχουμε εκλογές. Ευρωπαϊκές εκλογές. Θα μας μιλήσουν για την ανάγκη να μπει φραγμός στην ακροδεξιά λαίλαπα. Θα μας καλέσουν να υποστηρίξουμε την πρόοδο απέναντι στην αντίδραση. Η Ε.Ε. αποτελείται σήμερα από 30 χώρες κι όχι από 10. Η πραγματικότητά της είναι πολύ διαφοροποιημένη και οι αντιθέσεις της περισσότερο οξυμένες παρά ποτέ. Στην ευρωζώνη συμμετέχουν 17 χώρες. Στην ευρωπαϊκή οικογένεια, υπό διαφορετικό στάτους, συμμετέχουν οι περισσότερες βαλκανικές χώρες. Ορισμένες είναι υποψήφιες για ένταξη. Η Ελλάδα, ενώ ανήκει από παλιά στην ΕΟΚ και στην Ε.Ε. μοιάζει μετά τα μνημόνια και τα πολλαπλά δεσμά να μην λαμβάνεται υπόψη. Ούτε καν στα μείζονα θέματα που αφορούν την ιδιαίτερη περιοχή μας, τα Βαλκάνια.
Κι όμως, όσα θα θίξουμε στη συνέχεια δεν απασχολούν κανέναν από όσους θα διεκδικήσουν ψήφους σε τρεις εβδομάδες. «Τσακαλώτο δώστα όλα», «Κυριάκο φέρε επενδύσεις». Μετά το νομοσχέδιο στο χώρο της Παιδείας, τώρα η Βουλή «παίζει» παροχολογία από την μια και καταδίκη του «πολακισμού» από την άλλη. Η ρευστοποίηση χωρών και συνόρων, ο θανάσιμος ανταγωνισμός με πεδίο τα Βαλκάνια, τα πυρηνικά προγράμματα Τουρκίας, Βουλγαρίας και Ουκρανίας (πρόσφατα νέο ατύχημα) δεν απασχολούν. Το Καστελλόριζο είναι πολύ, παρά πολύ μακριά. Πιο μακριά από την Ισπανία και την Βενεζουέλα…
Δεν υπάρχει «κανονικότητα» στον ορίζοντα
Ψεύδονται όσοι διαδίδουν ότι η χώρα επέστρεψε στην κανονικότητα και ότι όπου να ‘ναι επιστρέφουμε στην θέση που δικαιωματικά έχουμε. Δηλαδή στην καρδιά της Ευρώπης και των ανεπτυγμένων χωρών του κόσμου, ηγέτιδα δύναμη των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Η εποπτεία των επικυρίαρχων δεν έχει επ’ ουδενί τελειώσει. Το δηλώνουν άλλωστε ανοικτά. Χρειάζονται άλλα τέσσερα χρόνια για να μιλάμε για κανονικότητα.
Όμως η εκτίμηση ότι δεν υπάρχει κανονικότητα απορρέει πρωτίστως από την ρευστότητα και τις αναφλέξεις που εγκυμονούνται στην περιοχή. Από τα Βαλκάνια, στο Αιγαίο και την Ν.Α. Μεσόγειο. Η γεωπολιτική διάσταση θα διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στις εξελίξεις και αυτό είναι που απαγορεύει κάθε πανηγυρισμό. Ακόμα και ο διαχωρισμός της λείας εσωτερικά από τους δανειστές δεν έχει ολοκληρωθεί και ολόκληρη η περιοχή που περιγράψαμε αποτελεί πεδίο σκληρού ανταγωνισμού όλων των μεγάλων δυνάμεων. Δηλαδή των ΗΠΑ, της Ε.Ε. (Γερμανίας και Γαλλίας κυρίως), της Ρωσίας και της Κίνας. Πεδίο όμως δραστηριότητας και επέκτασης και της Τουρκίας. Η γειτονική χώρα έχει ξεφύγει από την παραδοσιακή θέση που είχε στον 20ό αιώνα, ως σύμμαχος πότε της Γερμανίας και μεταπολεμικά των ΗΠΑ. Για παράδειγμα, οι μεγάλες αλλαγές στα Βαλκάνια σημαδεύονται από την άμεση παρουσία των ΗΠΑ σε περιοχές όπου πριν δεν υπήρχαν αλλά και από την επανάκαμψη της Τουρκίας με οθωμανικούς σχεδιασμούς. Οι κλασικές δυνάμεις, Γερμανία, Αυστρία, Ιταλία, Γαλλία και Αγγλία έχουν περιορισμένο ρόλο σε σχέση με άλλες εποχές. Παρόλα αυτά, ιδιαίτερα η Γερμανία και η Γαλλία, μέσω της Ε.Ε. και των δομών της, προσπαθούν να διατηρήσουν και να αυξήσουν την παρουσία τους σε αυτό το επίκεντρο. Φοβούνται μήπως η παρουσία των ΗΠΑ τους εκτοπίσει και ο καταμερισμός «οικονομική κυριαρχία Ε.Ε. – στρατιωτική παρουσία ΗΠΑ» μπερδευτεί και αλλάξει σημαντικά υπέρ των ΗΠΑ. Και βέβαια, υπάρχει και το πρόβλημα του αυξημένου ρόλου που διεκδικούν άλλες δυνάμεις όπως η Κίνα και η Ρωσία.
Ολόκληρη η περιοχή είναι υπό ρευστοποίηση. Τίθεται ζήτημα συνόρων ανοικτά και επίσημα, ενεργοποιούνται δε ποικίλοι μηχανισμοί.
Μέσα σε αυτό το σύνθετο τοπίο έχει σημασία ο ρόλος και η ενεργητικότητα κάθε χώρας. Το πώς αυτή αντιμετωπίζεται από τις μεγάλες δυνάμεις αλλά και όσες ακόμα έχουν ανάμιξη. Το ενδιαφέρον είναι ότι η Ελλάδα δεν υπολογίζεται καθόλου από τους επικυρίαρχους. Η πλήρης ευθυγράμμισή της με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θεωρείται δεδομένη και μάλλον εκ των προτέρων δηλωμένη από όποια παράταξη θέλει να αναλάβει τα ηνία της διακυβέρνησης. Αυτός είναι ο ρόλος για τον οποίο «λήσταρχοι», έμποροι ναρκωτικών, σφαγείς των βαλκανικών αναμετρήσεων και εκπρόσωποι προτεκτοράτων της Βαλκανικής «ακούγονται» περισσότερο από τους έλληνες ιθύνοντες σε όλα τα τεκταινόμενα.
Επί ΣΥΡΙΖΑ μάλιστα υπήρξαν τρία μέγιστα τέτοια παραδείγματα: Δύο διασκέψεις για τα Δυτικά Βαλκάνια στις οποίες η Ελλάδα δεν πήρε μέρος και φυσικά, η Συμφωνία των Πρεσπών, το «διπλωματικό αριστούργημα» κατά Τσίπρα, που έγινε με παραγγελία ΗΠΑ-Γερμανίας.
Βαλκάνια, Δυτικά Βαλκάνια… ελαστικοί όροι
Κάποτε τα Βαλκάνια σήμαιναν πέντε χώρες. Ρουμανία, Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία, Αλβανία, Ελλάδα και το τμήμα της ευρωπαϊκής Τουρκίας. Μετά τα πράγματα άλλαξαν. Τα Βαλκάνια αποτελούνται από 11 χώρες, δηλαδή από τα κράτη και τα προτεκτοράτα που προέκυψαν από την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας (Κροατία, Σλοβενία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κόσσοβο, ΠΔΓΜ, Μαυροβούνιο).
Σιγά-σιγά από το λεξιλόγιο των δυτικών σχηματισμών (χώρες, ενώσεις κ.λπ.), η έννοια Βαλκάνια αποσύρεται και στη θέση της μπαίνει ο όρος Ν.Α. Ευρώπη, Ν.Α. Μεσόγειος. Στην συνέχεια ανακαλύπτεται ο όρος Δυτικά Βαλκάνια, εξίσου ελαστικός. Για παράδειγμα το 2016, για να αντιμετωπιστεί το κύμα προσφύγων που θα έπαιρνε την βαλκανική οδό προς την Ευρώπη, γίνεται σύνοδος των Δυτικών Βαλκανίων στην οποία παίρνει μέρος η Βουλγαρία (!) αλλά αποκλείεται εντυπωσιακά η Ελλάδα. «Λογικό», αφού οι πρόσφυγες έπρεπε να εγκλωβιστούν στο έδαφός της. Τώρα που οι Γερμανοί, κατά πρώτο λόγο, θέλουν να δημιουργήσουν έναν βαλκανικό διάδρομο για να φτάσουν ως την Θεσσαλονίκη και την θάλασσα, ονομάζουν τα Δυτικά Βαλκάνια ως εξής:
«Ο όρος “Δυτικά Βαλκάνια” έχει γεωγραφική και πολιτική διάσταση. Εισήχθη για πρώτη φορά στη γλώσσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σύνοδο κορυφής που πραγματοποιήθηκε στη Βιέννη το 1998 και αναφέρεται στα κράτη που συνθέτουν τη Βαλκανική Χερσόνησο, τα οποία δεν είναι ακόμη κράτη μέλη της Ε.Ε. Επί του παρόντος, αυτό περιλαμβάνει την Αλβανία μαζί με τα διάδοχα κράτη της πρώην Γιουγκοσλαβίας: τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, το Κοσσυφοπέδιο, τη Βόρεια Μακεδονία, το Μαυροβούνιο και τη Σερβία. Δεν περιλαμβάνει τη Σλοβενία και την Κροατία, οι οποίες προσχώρησαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004 και το 2013 αντίστοιχα».
Πάλι η Ελλάδα εκτός. Στην πρόσφατη σύνοδο που συγκάλεσε η Γερμανία αποκλείστηκε η Ελλάδα, ενώ είναι γνωστό ότι έχει σημαντικά προβλήματα με τους γείτονες και δέχεται προκλήσεις ή απειλές. Από το μακεδονικό ζήτημα και τις πτυχές του, αλλά και από την αλβανική επιθετικότητα που ενισχύεται και τροφοδοτείται και μέσα από τέτοιες διασκέψεις.
Ήδη στα σύνορα έχουν αποσταλεί γερμανοί αστυνομικοί γιατί η Ελλάδα θεωρείται δίαυλος προσφυγικών ροών και μάλλον τα σύνορα της Ευρώπης κλείνουν στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας.
Όταν αφήνονται άνετα οι αλβανικές αρχές να ετοιμάζουν νέα Σεπτεμβριανά σε βάρος της ελληνικής εθνικής μειονότητας, όταν οι σκοπιανές αρχές κι άλλα ιδρύματα θα θέτουν ζητήματα «μακεδονικής μειονότητας» στην Ελλάδα, όταν στην Θράκη, όσες χάρες και αν έκαναν οι Γαβρόγλου-Τσίπρας προς την τουρκική πλευρά, ανά πάσα στιγμή θελήσουν οι τούρκοι επεκτατιστές ανοίγει το θέμα της «αυτονομίας», όταν η ρητορική του Ερντογάν για τους γκιαούρηδες που πέταξαν στην θάλασσα της Σμύρνης και τις ποντιακές «συμμορίες» που εξαφάνισαν, δεν απαντιούνται καν, τότε καταλαβαίνει κανείς τι εκθέσεις θα συντάσσουν οι πρεσβείες των επικυρίαρχων στην Αθήνα προς τους προϊστάμενούς τους. Κυρίως τι σχεδιασμούς και τι εντολές παίρνουν για όλες τις πτυχές της πολιτικής και γεωπολιτικής εξέλιξης.
Υπό αυτήν την έννοια, η κατάσταση θυμίζει τις αρχές του 20ου αιώνα και ως προς την ανυποληψία του ελληνικού πολιτικού κόσμου. Σήμερα, βέβαια, η Τουρκία ανακτά δύναμη (νεο-οθωμανική) ενώ η Ελλάδα αποδυναμώνεται εντελώς ως παρασιτική απόφυση της Δύσης.
Λέγεται ότι ο αμερικάνικος παράγοντας ενδιαφέρεται ακόμα και για το πώς θα πάνε μικροί εκλογικοί σχηματισμοί, γιατί η ρευστότητα μπορεί να μεγαλώσει και να χρειαστούν «δεκανίκια»…
***
Ίσως να μην υπήρξε στο παρελθόν –εκτός από τα πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια– περίοδος που να αντιμετωπίζονταν με τόση απαξία και υποτίμηση ο πολιτικός κόσμος αλλά και η υπόσταση της χώρας. Το «αποικία-χρέους» μπορεί πια να μοιάζει με ευφημισμό. Είμαστε πολιτικά κάτι πιο κάτω από αποικία κι ας κοκορευόμαστε για ηγετικούς ρόλους στα Βαλκάνια! Η κλιμακούμενη αποσταθεροποίηση στην περιοχή δεν αφήνει περιθώρια ονειροπολήσεων. Είναι εποχή «πωλήσεων» όσο-όσο. Πρέπει να ανακτήσουμε πάση θυσία την κυριαρχία και να δουλέψουμε για τη διέξοδο της χώρας, σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Δυστυχώς οι κάλπες δεν προάγουν διόλου αυτά τα θέματα…
Ρούντι Ρινάλντι
edromos.gr
