Ήδη, πριν καν αρχίσουν οι συνομιλίες για το σχηματισμό της νέας γερμανικής κυβέρνησης γίνεται αισθητός στην Ελλάδα ο αντίκτυπος των εκλογών της 24ηςΣεπτεμβρίου.
Του Λεωνίδα Βατικιώτη
Δικαίως φυσικά, αν λάβουμε υπ’ όψη μας ότι το καθεστώς της Μνημονιακής επιτήρησης μετέφερε ντε φάκτο τα κέντρα αποφάσεων στο Βερολίνο και στις Βρυξέλλες. Πολύ περισσότερο τη συζήτηση θεμάτων όπως η παραμονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη και το δημόσιο χρέος, που δεν αφήνουν ανεπηρέαστη σχεδόν καμιά άλλη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα.
Ωστόσο, πριν δούμε τις ανατροπές που φέρνει στη μέχρι σήμερα ισορροπία η εκρηκτική άνοδος των Ναζί της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD) στο 12,6% και των Φιλελεύθερων (FDP) στο 10,7% των προτιμήσεων του εκλογικού σώματος, αξίζει να διευρύνουμε λίγο το οπτικό μας πεδίο για έναν και μόνο λόγο. Για να καταστεί σαφές ότι αργά ή γρήγορα θα γίνουμε μάρτυρες ιστορικών αλλαγών στην ευρωζώνη, τουλάχιστον. Οι αλλαγές που προετοιμάζονται θα είναι ριζικές!
Η προτεραιότητα αυτών των αλλαγών επισπεύδεται και δεν αναιρείται από τις πρόσφατες σχετικές μεν, αλλά ορατές, επιτυχίες που καταγράφει η ευρωπαϊκή οικονομία με πιο χαρακτηριστικό μέγεθος ότι φέτος για πρώτη φορά το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ θα ξεπεράσει το επίπεδο του 2007. Κοινώς, το στοίχημα που έβαλε ο Ντράγκι τον Ιούλιο του 2012 δηλώνοντας ότι «θα κάνει ότι απαιτείται για να σωθεί το ευρώ» το κέρδισε. Σε αυτό το πλαίσιο όπως έγραψε, στις 26 Σεπτεμβρίου ο προβεβλημένος αρθρογράφος των Financial Times Μάρτιν Γουλφ «η ανάκαμψη είναι μάλλον μια ευκαιρία για μεταρρυθμίσεις, τόσο σε επίπεδο κρατών όσο και σε επίπεδο ευρωζώνης. Το ερώτημα είναι ποιές μεταρρυθμίσεις να διαλέξεις», συμπλήρωνε[1]. Κι έχει δίκιο…
Νέα περίοδος για την Ευρωζώνη
Η προτεραιότητα της αλλαγής της ευρωζώνης υπαγορεύτηκε από την έξοδο της Αγγλίας από την ΕΕ μετά το δημοψήφισμα του Ιουλίου του 2016. Παρότι η ευρωζώνη δε θίχτηκε άμεσα, η εξ αντανακλάσεως αύξηση του ειδικού βάρους της Γαλλίας λόγω της απομάκρυνσης του παραδοσιακού ανταγωνιστή της από τα ευρωπαϊκά πράγματα έδωσε νέα ώθηση στα σχέδια του Παρισιού για βαθύτερη οικονομική ενοποίηση στην ηπειρωτική Ευρώπη. Εξ ου και οι απρόβλεπτα ρηξικέλευθες προτάσεις του γάλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν για κοινό προϋπολογισμό, πλήρη ενοποίηση των γαλλο-γερμανικών αγορών μέχρι το 2024, κοινό ευρωπαϊκό στρατό, επέκταση της ΕΕ προς την Αφρική ώστε να αναβιώσει η ευρωπαϊκή αποικιοκρατία ως αντίβαρο στην αμερικανικό ιμπεριαλισμό, κ.α.
Ριζικές αλλαγές είναι προ των πυλών για έναν επιπρόσθετο, δεύτερο σοβαρό λόγο. Επειδή ακόμη κι αν το κατά κεφαλήν ΑΕΠ φέτος επιτρέψει στα επίπεδα πριν την κρίση, οι πληγές που άνοιξε η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2009 και η κρίση του ευρώ την περίοδο 2010-2012 είναι ακόμη εδώ. Τις περιέγραψε ανάγλυφα έκθεση του ΔΝΤ που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2017, έστω κι αν ο αναγνώστης έπρεπε να φτάσει στην 65η από τις 66 σελίδες για να τις διαβάσει: «Η κρίση των ετών 2007-2008 σηματοδότησε το τέλος της τάσης σύγκλισης και την αρχή μιας τάσης απόκλισης, η οποία μόνον αργά διορθώνεται»[2]! Επομένως, οι πούροι και λοιποί νεοφιλελεύθεροι λάτρεις της αριστείας θα χρειαστεί να περιμένουν πολύ για να την καμαρώσουν στη μικρή μας νομισματική περιοχή. Κι αν κάτι κρατάμε από την κρίση του ευρώ είναι ότι οι αποκλίσεις πληρώνονται… Καλοί μάλιστα οι ύμνοι στις μεταρρυθμίσεις που ως γνωστόν προσφέρονται δια πάσαν νόσον κι όχι μόνον, αλλά το συμπέρασμα που αβίαστα προκύπτει από τις αποκλίνουσες πορείες που ακολουθούν οι χώρες της ευρωζώνης, είναι πως το κοινό νόμισμα τινάζει στον αέρα τη σύγκλιση και δεν την επιταχύνει… Οι αιτίες επομένως των κρίσεων αναπαράγονται όσο οι μεταρρυθμίσεις υλοποιούνται. Χειρότερα κι από το Σίσυφο…
Φτάνουμε έτσι στον εκλογικό θρίαμβο που κατήγαγαν οι λάτρεις της Βέρμαχτ και του Φρίντμαν, επιβεβαιώνοντας ότι πρόκειται για συγκοινωνούντα δοχεία. Μαζί οδηγούνται στην κόλαση σε περιβάλλοντα κοινωνικής ευημερίας, μαζί και στον παράδεισο σε περιόδους όξυνσης της κρίσης. Κι όσο για αυτούς που αναζητούν την αιτία της ανόδου των φασιστών στους μετανάστες, ας ρίξουν πρώτα μια ματιά στην εξέλιξη της γερμανικής ανεργίας όπως αποτυπώνεται στο ακόλουθο διάγραμμα.
Αδιάκοπα μειωνόταν όσο το 1 εκ. μεταναστών και προσφύγων πέρναγε τα γερμανικά σύνορα το 2015 και 2016 και ενσωματωνόταν στο εργατικό δυναμικό, προς μεγάλη χαρά της γερμανικής αστικής τάξης. Επομένως πίσω από την άνοδο των Χιτλερο-θατσερικών είναι κάτι πιο βαθύ: η βούληση του κεφαλαίου να αναπροσαρμόσει την τακτική του, αναθεωρώντας ακόμη και ακρογωνιαίους λίθους της πολιτικής της Μέρκελ. Αυτά είναι τα επίδικα της νέας συμμαχικής κυβέρνησης της Γερμανίας, αν φυσικά δεν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις σοβαρών κέντρων όπως του Ifo για επαναληπτικές εκλογές.
Στο τραπέζι τίθεται εκ νέου και το θέμα της παραμονής της Ελλάδας στο ευρώ σε συνδυασμό με την τύχη του χρέους. Συγκεκριμένα, υπάρχει μια κοινή αντίληψη από τους λάτρεις των θαλάμων αερίων και της ελεύθερης αγοράς να βγει η Ελλάδα από το ευρώ με αντάλλαγμα ακόμη και τη διαγραφή μέρους του δημόσιου χρέους της.
Το ερώτημα που τίθεται είναι προφανές: στο βαθμό που αυτή η άποψη έχει κοινά σημεία με τη δική μας άποψη για έξοδο από το ευρώ και διαγραφή του δημόσιου χρέους μήπως αξίζει να την υποστηρίξουμε; Μήπως δηλαδή στην υλοποίηση αυτής της πολιτικής της Εναλλακτικής και των Φιλελεύθερων βρίσκει σημεία επαφής και μέρος των ριζοσπαστικών, πατριωτικών προτάσεων που αναδείχθηκαν τα προηγούμενα χρόνια κι έτσι με την ευόδωσή τους, ανοίγει ο δρόμος για πιο βαθιές ρήξεις;
Γερμανία: το παράσιτο της Ευρώπης
Αρχικά, ας μην είμαστε σίγουροι ότι ο γερμανικός ιμπεριαλισμός θέλει μια μικρότερη και «ποιοτικότερη» ευρωζώνη, απαλλαγμένη από τα βαρίδια του Νότου, όπως διεκδικούν οι Φιλελεύθεροι. Στην παρουσία των μόνιμων δημιουργών προβλημάτων αποδίδεται εν πολλοίς η χαμηλή ισοτιμία του ευρώ που απογειώνει τις γερμανικές εξαγωγές. Πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ[3]εκτιμούσε ότι «η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ θα ήταν 10-20% χαμηλότερη για τη Γερμανία, δεδομένου του πλεονάσματος τρεχουσών συναλλαγών της». Άρα, μια Γερμανία που δεν θα είναι λαθρεπιβάτης των άλλων ευρωπαϊκών οικονομιών όπως σήμερα (για να μειώνει έτσι τη δική της συναλλαγματική της ισοτιμία έναντι των νομισμάτων των βασικότερων ανταγωνιστών της) θα είναι μια ασθμαίνουσα Γερμανία, χωρίς οικονομικές φιλοδοξίες και ιμπεριαλιστικές τάσεις. Αρκεί μια ματιά στην εκτίναξη του πλεονάσματος του εμπορικού της ισοζυγίου μετά την εισαγωγή του ευρώ, όπως αποτυπώνεται στο ακόλουθο διάγραμμα, για να κατανοήσουμε τα τεράστια οφέλη που αποκόμισε το Τέταρτο Ράιχ από το κοινό νόμισμα και γιατί επιπλέον είναι από τους διαπρύσιους υποστηρικτές του.
Επιπλέον, μια ευρωζώνη που θα απολέσει έστω κι ένα μέλος, ακόμη κι αν αυτή είναι η Ελλάδα που αντιπροσωπεύει το 1,63% του ΑΕΠ της ευρωζώνης, χάνει το μοναδικό γνώρισμα της διαρκούς επεκτασιμότητας. Μια εγγύηση στους επενδυτές που διασφάλιζε το μη αντιστρεπτό της διαδικασίας. Και στην επερχόμενη κρίση το ερώτημα θα αφορά αν ο επόμενος αδύναμος κρίκος είναι η Πορτογαλία ή η Ισπανία…
Ας υποθέσουμε ωστόσο ότι ο νέος γερμανικός συνασπισμός εξουσίας καταλήγει να κόψει μερικά κλαδιά από το δένδρο είτε ως παραδειγματισμό για τα υπόλοιπα ή για να αρχίσει έτσι το ξερίζωμα του όπως διεκδικούν ορισμένα μειοψηφικά τμήματα της Γερμανικής ελίτ, που αντιγράφοντας τον Τραμπ προκρίνουν την απαλλαγή του Τέταρτου Ράιχ από κάθε εξωτερικό βαρίδι, παραβλέποντας ότι η Γερμανία, κατά την άποψή μας πάντα, μόνο πάνω στην πλάτη των άλλων Ευρωπαίων θριάμβευε…
Συμφέρει την Ελλάδα ή όχι η έξοδος από το ευρώ και η διαγραφή μέρος έστω του δημόσιου χρέους; Ξέροντας μάλιστα ότι μπορεί άμεσα να επιφέρει μια υποτίμηση η οποία θα δώσει ώθηση στην αξιοποίηση των παραγωγικών συντελεστών και τις εξαγωγές αυξάνοντας την απασχόληση…
Η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ και η διαγραφή μέρους του χρέους της, υπό τους όρους της ξαναγεννημένης από τις στάχτες της Βέρμαχτ, θα είναι εξ ίσου καταστρεπτική με την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ!
Η παραμονή στην ΕΕ ακυρώνει τα οφέλη του Grexit
Για να φανεί αυτό ας στρέψουμε για λίγο την προσοχή μας εκεί που κρύβεται ο διάβολος∙ στις λεπτομέρειες. Ο ηγέτης των Ελεύθερων Δημοκρατών, Κρίστιαν Λίντνερ, που κάνει επίδειξη γερμανικής μεθοδικότητας διατηρώντας καθημερινά ένα μούσι τριών ημερών, δήλωσε ότι «θα πρέπει τώρα να ξεκινήσει το Grexit, ώστε να απελευθερωθεί η χώρα από το ευρώ και από τα χρέη της» ενώ έσπευσε να συμπληρώσει «παραμένοντας όμως στην Ευρωπαϊκή Ένωση». Αξίζει επίσης να θυμηθούμε πως γερμανικά σχέδια εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ ή ακόμη και διαχωρισμού του ευρώ σε δύο ζώνες, μία των βορείων και μία των νοτίων, που ήκμασαν στο απόγειο της κρίσης περιείχαν ως εκ των ων ουκ άνευ όρο την υψηλή εποπτεία της ΕΚΤ που θα συναποφασίζει για τη νομισματική πολιτική.
Κατά συνέπεια, η έξοδος από το ευρώ θα είναι όχι μόνο σχετική, αλλά και κενή περιεχομένου στο βαθμό που δε θα συνοδεύεται από την έξοδο από την ΕΕ. Κι αυτό επειδή παραμονή στην Ευρωπαϊκή Ένωση σημαίνει:
- Πλήρης ισχύς του κανονισμού ΕΕ 472/2013 (της 21ης Μαΐου 2013) που αναφέρει πως «τα κράτη μέλη παραμένουν υπό εποπτεία μετά το πρόγραμμα εφ όσον δεν έχει εξοφληθεί τουλάχιστον το 75% της χρηματοδοτικής συνδρομής».
- Αναντίρρητη εφαρμογή των προβλέψεων του Εαρινού Εξαμήνου για δημοσιονομική λιτότητα και απαγόρευση κάθε επεκτατικής πολιτικής, που θα επέτρεπε να δοθούν πχ αυξήσεις σε συντάξεις και περιλαμβάνει τη δημιουργία ελλειμμάτων.
- Απαγόρευση άσκησης βιομηχανικής πολιτικής και σεβασμό ενός καταμερισμού εργασίας εντός της ΕΕ που για την Ελλάδα επιφυλάσσει δραστηριότητες τουρισμού και εφοδιαστικών αλυσίδων.
- Υπαγωγή της γεωργίας στις απαγορεύσεις και τις δουλείες της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής που αποκλείουν τον εθνικό σχεδιασμό και την ανάπτυξη καθετοποιημένης μεταποιητικής παραγωγής.
- Απαγόρευση του δικαιώματος εθνικοποίησης των χρεοκοπημένων «συστημικών» τραπεζών και δημιουργίας φραγμών στην κίνηση κεφαλαίου που θα προστάτευε μια εθνική νομισματική πολιτική.
- Συνέχιση μιας πολιτικής ανοιχτών εμπορικών συνόρων που κατέστρεψε την εγχώρια παραγωγή καθώς αδυνατούσε να ανταγωνιστεί τα φθηνότερα ή/και ποιοτικότερα εισαγόμενα.
Εν ολίγοις, η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ και η διαγραφή μέρους του χρέους που συζητά ο γερμανικός ιμπεριαλισμός δεν αποτελεί ακύρωση των μέχρι σήμερα πολιτικών που οδήγησαν στη φτωχοποίηση, αλλά εκσυγχρονισμό και ανανέωσή τους ή προσαρμογή στα νέα δεδομένα που δημιούργησε η κρίση. Επ’ ουδενί μερική έστω ευόδωση των στόχων για έξοδο από το ευρώ και διαγραφή μέρους του χρέους που παλεύει το λαϊκό κίνημα και αποτελεί (υπό όρους πάντα) προϋπόθεση εξόδου από την κρίση.
Κατά συνέπεια η μόνη απάντηση που ταιριάζει στα σχέδια εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, υπό την αιγίδα της Βέρμαχτ, είναι «όχι, ευχαριστούμε»… Η έξοδος από το ευρώ είναι αδιαχώριστη από την έξοδο από την ΕΕ, έστω κι αν δεν ταυτίζεται!
[1] Imaginative reform is vital for the Eurozone to thrive, Martin Wolf, Financial Times 26 Σεπτεμβρίου 2017.
[2] IMF country report, No. 17/235, July 2017, Euro Area policies. http://www.imf.org/en/Publications/CR/Issues/2017/07/25/Euro-Area-Policies-2017-Article-IV-Consultation-Press-Release-Staff-Report-and-Statement-by-45121
[3] IMF says dollar undervalued; euro, yen, yuan broadly in line with fundamentals, Reuters 28 Ιουλίου 2017, https://www.reuters.com/article/us-imf-currencies/imf-says-dollar-overvalued-euro-yen-yuan-broadly-in-line-with-fundamentals-idUSKBN1AD1YT
