ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ Πόσο δωρεά είναι η «δωρεά»; NewPage

Πριν λίγες ημέρες το Υπουργείο Πολιτισμού συμπεριέλαβε στο νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας«Ρυθμίσεις για την Ελληνόγλωσση Εκπαίδευση, τη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση και άλλες διατάξεις»τροπολογία με την οποία θεσμοθετείται θέση διοικητικού – οικονομικού διευθυντή στις κρατικές σκηνές, δηλαδή στο Εθνικό Θέατρο, στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και στην Εθνική ΛυρικήΣκηνή, με σκοπό, κατά τα λεγόμενα της κυβέρνησης την «βελτίωση της διαχείρισης των διοικητικών και οικονομικών θεμάτων, εντός του ψηφισθέντος από το Διοικητικό Συμβούλιο προϋπολογισμού».

Με αυτή την τροπολογία, η οποία στην πραγματικότητα τοποθετεί «μάνατζερ» στους καλλιτεχνικούς οργανισμούς, η κυβέρνηση έκανε ένα ακόμη βήμα συμμόρφωσης με την κεντρική πολιτική κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δηλαδή τη λειτουργία των πολιτιστικών δομών με όρους επιχείρησης και εμπορευματικής λογικής. Εκανε όμως και κάτι άλλο: συμμορφώθηκε με τους όρους του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, το οποίο ήδη από το 2008, δηλαδή πριν ακόμα υπογραφεί η σύμβαση με το Ελληνικό Δημόσιο το 2009 (νόμος 3785/2009), έθετε τις «Βασικές Αρχές Στελέχωσης και Λειτουργίας» της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (βλ. http://docplayer.gr/1753669-Kentro-politismoy-idryma-stayros-niarhos-ethniki-lyriki-skini-vasikes-arhes-stelehosis-kai-leitoyrgias.html), σημειώνοντας μεταξύ άλλων «το υπάρχον μοντέλο διοίκησης της ΕΛΣ προβλέπει την παρουσία ενός Καλλιτεχνικού Διευθυντή, ο οποίος καλείται να διαχειριστεί το σύνολο της πολύπλοκης και πολυδιάστατης διοικητικής και καλλιτεχνικής λειτουργίας του οργανισμού το μοντέλο αυτό δε συνάδει πλέον με τις διεθνείς προδιαγραφές, οι οποίες λαμβάνουν υπ όψιν την εξέλιξη μιας σύγχρονης ανταγωνιστικής πραγματικότητας για τα λυρικά θέατρα και υπαγορεύουν το συμπληρωματικό ρόλο ενός Γενικού Διευθυντή».

Εχοντας, λοιπόν, η κυβέρνηση υποβάλει και δια της κοινοβουλευτικής οδού τα διαπιστευτήριά της στις απαιτήσεις του μεγάλου «ευεργέτη» ο πρωθυπουργός επικύρωσε και με την παρουσία του στη συνεδρίαση της Ειδικής Συμβουλευτικής Επιτροπής για το Κέντρο Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχοςτην απόλυτη κυβερνητική αφοσίωση στο φιλάνθρωπο και φιλότεχνο Ιδρυμα. Μάλιστα, σαν μαθητής που καλείται να περάσει από δύσκολες εξετάσεις υποσχέθηκε ότι θα «αποδείξουμε ότι το ελληνικό Δημόσιο μπορεί, με σοβαρό και υπεύθυνο τρόπο, να διαχειριστεί έναν τόσο πολύ σημαντικό πολυχώρο». Δηλαδή, το φαύλο, ελλιπές και εν πολλοίς ανίκανο ελληνικό Δημόσιο θα αποδείξει στον ιδιωτικό τομέα (στον αγνό και άσπιλο ιδιωτικό τομέα) ότι μπορεί και αυτό να τα καταφέρει.

Όλα αυτά εν τω μέσω έξαλλων και παραληρηματικών διθυράμβων και σχολίων που αποπνέουν «σοκ και δέος» από το σύνολο του αστικού τύπου και διαρκούν από τη στιγμή που ο χώρος άνοιξε για εκδηλώσεις – προεόρτια εν’ όψει της ολοκλήρωσης του έργου και της πραγματοποίησης της δωρεάς στο ελληνικό Δημόσιο.

Ας δούμε λοιπόν, πόσο δημόσιο θα είναι το έργο όταν ολοκληρωθεί και παραδοθεί και πόσο δωρεά είναι η «δωρεά»:

Θα είναι τόσο «δημόσιο» ώστε όπως περιγράφεται στη Σύμβαση θα είναι ιδιωτικό! Δεν υπάγεται στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, το δημόσιο λογιστικό, τις εθνικές διατάξεις περί εκπόνησης μελετών, παροχής υπηρεσιών, εκτέλεσης έργων και διενέργειας προμηθειών του δημοσίου, τις διατάξεις για την πρόσληψη προσωπικού στον δημόσιο τομέα και θα λειτουργεί ως φορέας ιδιωτικού δικαίου».

Βέβαια, η Σύμβαση που έχει υπογραφεί και που ξεκάθαρα περιγράφει έναν οργανισμό που θα λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια και αγοραία λογική, δεν εμποδίζει καμία από τις δύο πλευρές, κυβέρνηση (και «η πρώτη φορά αριστερά» και οι προηγούμενες) και Ιδρυμα να μιλούν για εθνική ευεργεσία και ξεδιάντροπα να μιλούν για έργο που μετά το τέλος του θα είναι δημόσιο!

Φυσικά το κράτος περιθάλπει πάντα με τη στοργή του κάθε ιδιωτικό φορέα ή φορέα που λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Ας απαριθμίσουμε, λοιπόν, απαλλαγές που θα απολαμβάνει το Κέντρο Πολιτισμού, σύμφωνα με τη Σύμβαση:

«Ο Οργανισμός για όλες τις δραστηριότητες του, συμπεριλαμβανομένης και της παραχώρησης εκμετάλλευσης χώρων του Κ.Π., ενδεικτικά αναφερομένων των χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων και εστίασης, απαλλάσσεται πλήρως καθ’ όλη τη διάρκεια λειτουργίας του από κάθε φύσης φόρους, συμπεριλαμβανομένων του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων και του φόρου δωρεάς, κάθε δημόσιο, δημοτικό, κοινοτικό, λιμενικό, δικαστικό ή διοικητικό τέλος ή τέλος χαρτοσήμου, κάθε δικαίωμα ή κράτηση ή εισφορά υπέρ του Ε.Δ., των ΟΤΑ ή οποιουδήποτε τρίτου, εκτός από (α) τον Φ.Π.Α. και (β) τα ανταποδοτικά τέλη ή εισφορές(4.2).
«Η Σύμβαση καθως και κάθε σύμβαση ή παρεπόμενο σύμφωνο που θα συνάψει ο Οργανισμός στα πλαίσια της υλοποίησης του Κ.Π. καθώς και η εξόφληση των σχετικών τιμολογίων και τόκων απαλλάσσονται αντικειμενικά από κάθε άμεσο ή έμμεσο φόρο (με εξαίρεση το ΦΠΑ), τέλος ή τέλος χαρτοσήμου, δικαίωμα , κράτηση ή εισφορές και άλλες επιβαρύνσεις υπέρ του Ε.Δ. των ΟΤΑ ή οποιουδήποτε τρίτου από τα ανταποδοτικά τέλη. Επιπρόσθετα, ο Οργανισμός εξαιρείται από την υποχρέωση υποβολής στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. προς θεώρηση συμβάσεων ή συμφωνητικών και καταστάσεων με συμβάσεις ή συμφωνητικά,που συνομολογεί με τρίτους. (4.3)
«Τυχόν κεφαλαιοποιούμενα κέρδη του Οργανισμού θα απαλλάσσονται από κάθε φύσης φόρο».(4.8)

« Ο Οργανισμός δικαιούται να ζητήσει επιστροφή του πιστωτικού υπολοίπου Φ.Π.Α. φορολογικής ή διαχειριστικής περιόδου σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή και ανεξάρτητα από τον βαθμό ολοκλήρωσης του Κ.Π. Η επιστροφή του Φ.Π.Α. θα γίνεται εντός εξήντα (60) ημερών από την κατάθεση της σχετικής αίτησης για την επιστροφή του Φ.Π.Α. Σε περίπτωση καθυστέρησης επιστροφής του Φ.Π.Α., το Ε.Δ. υποχρεούται να καταβάλλει στον Οργανισμό και τόκο υπερημερίας (…)». (4.11).

Σε περίπτωση λύσης της Σύμβασης το Ελληνικό Δημόσιο «δεν δικαιούται να ζητήσει από τον Οργανισμό το ποσό του Φ.Π.Α., που έχει επιστραφεί».(4.12).

Είναι τόσο δωρεά η «δωρεά» ώστε σε συνέντευξή του (εφημ. Το Βήμα, 18/6/20006) ο πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Πολιτισμού και μέλος του ΔΣ του ΙΣΝ, Γιώργος Αγουρίδης εξηγούσε ως εξής τη γενναιοδωρία του Ιδρύματος: «Αν δούμε ότι λειτουργεί σχετικά ικανοποιητικά αλλά όχι με τις προδιαγραφές που εμείς έχουμε θέσει και ονειρευτεί, αυτό που μπορούμε να κάνουμε – και εδώ ασκούμε πολιτική πίεση και προστατεύουμε τον εαυτό μας – είναι να απαγορεύσουμε στο Κέντρο Πολιτισμού να χρησιμοποιεί τις λέξεις Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Σε περίπτωση που τα πράγματα πάνε ακόμη χειρότερα, έχουμε το δικαίωμα να προσφύγουμε στη Δικαιοσύνη και να ζητήσουμε να μας επιστραφεί ολόκληρο το ποσό που δαπανήθηκε για την ανέγερση και τον εξοπλισμό – σχεδόν 600 εκατομμύρια ευρώ -, υπό τον όρο ότι τα χρήματα που θα εισπράξουμε θα διοχετευθούν σε φιλανθρωπικές δράσεις στην Ελλάδα».

Ομολουμένως ανατριχιαστικά συγκινητικό….

Είναι τόσο δωρεά η «δωρεά» ώστε όπως περιγράφεται στο άρθρο 3 της Σύμβασης «κατά την Περίοδο Διαχείρισης του Κ.Π.», δηλαδή όταν το έργο θα έχει περάσει στην υποτιθέμενη αποκλειστική διαχείριση του Δημοσίου, «το Ίδρυμα έχει δικαίωμα πρόσβασης σε και ελέγχου όλων των βιβλίων και στοιχείων του Οργανισμού οποτεδήποτε για την παρακολούθηση της διάθεσης του πιστωτικού υπολοίπου Φ.Π.Α., το οποίο θα έχει επιστραφεί στον Οργανισμό σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παράγραφο 4.12 του παρόντος άρθρου. Ο δε Οργανισμός θα παρέχει στο Ίδρυμα εντός εύλογου χρονικού διαστήματος κατόπιν προηγούμενου αιτήματός του, οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με πράξεις του Ε.Δ., του Οργανισμού, της Ε.Β.Ε. και της Ε.Λ.Σ. για τις οποίες προβλέπεται στη Σύμβαση η προηγούμενη έγγραφη συναίνεση του Ιδρύματος».

Δηλαδή το μάτι και το χέρι του «Big Brother» θα παρεμβαίνει κατά το δοκούν και όσο συχνά επιθυμεί σε κάθε πτυχή της δραστηριότητας των δύο πολιτιστικών δομών.

Είναι τόσο δωρεά η «δωρεά» ώστε η Εθνική Βιβλιοθήκη και η Λυρική Σκηνή θα πληρώνουν για την εκεί στέγαση και λειτουργία τους, όπως ξεκάθαρα προβλέπει η Σύμβαση: οι πόροι του Οργανισμού θα προέρχονται από τα «έσοδα από την παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών προς την Ε.Β.Ε. και την Ε.Λ.Σ. καθώς και από την εκμετάλλευση των υποδομών του Κ.Π. και την παροχή υπηρεσιών για την κάλυψη των λειτουργικών αναγκών των υποδομών αυτών».
Θα είναι δε τόσο «δημόσιο» το Κέντρο Πολιτισμού ώστε η Εθνική Βιβλιοθήκη και η Λυρική Σκηνή μπορεί και να βρεθούν στο δρόμο (δηλαδή να πεταχτούν έξω από το κατά τ’ άλλα «δημόσιο» σπίτι τους!) στις κάτωθι περιπτώσεις: Αν «παραβαίνουν συστηματικά ή ουσιωδώς τους όρους συντήρησης και λειτουργίας του Κ.Π., οι οποίοι θα περιλαμβάνονται στους γενικούς όρους συντήρησης του Κ.Π. και τον κανονισμό λειτουργίας του Κ.Π., που θα παραδώσει το Ίδρυμα στο Ε.Δ., στην Ε.Β.Ε. και την Ε.Λ.Σ. πριν την Ολοκλήρωση του Κ.Π., ή/και τους νέους οργανισμούς λειτουργίας των Ε.Β.Ε. και Ε.Λ.Σ., ή (ια) το Ε.Δ., η Ε.Β.Ε. και/ή η Ε.Λ.Σ. αλλοιώσουν την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του Κ.Π. χωρίς τη συναίνεση του Ιδρύματος, ή (ιβ) δε χρησιμοποιείται η ονομασία του Κ.Π. σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 14 της Σύμβασης, το Ε.Δ. ή ο Οργανισμός ή η Ε.Β.Ε. ή η Ε.Λ.Σ. καταγγείλουν τις συμβάσεις παροχής ολοκληρωμένων υπηρεσιών, που περιγράφονται στο άρθρο 16 της Σύμβασης, χωρίς την προηγούμενη έγγραφη συναίνεση του Ιδρύματος ή/και τις συμβάσεις που έχει συνάψει ο Οργανισμός πριν την Ολοκλήρωση του Κ.Π. εντός των πρώτων πέντε (5) ετών από την Ολοκλήρωση του Κ.Π. κατά τα οριζόμενα στο πρώτο εδάφιο της παραγράφου 4 του άρθρου 25 της παρούσας, (…) το Ίδρυμα δικαιούται να λύσει τη Σύμβαση με μονομερή έγγραφη δήλωσή του προς το Ε.Δ., η οποία θα αναφέρει τους λόγους λύσης (…)».
Οσο για τον ισχυρό λόγο του δημοσίου στη στελέχωση του Οργανισμού, ιδού πως εξασφαλίζεται, σύμφωνα πάλι με τον Γιώργο Αγουρίδη στη συνέντευξή του στην εφημερ. «Το Βήμα»: «Το Ιδρυμα αυτή τη στιγμή στελεχώνει τον οργανισμό. Οπως ίσως ξέρετε, έχει το δικαίωμα να κάνει τη στελέχωση και τις συμβάσεις ενώ το Ελληνικό Δημόσιο έχει αναλάβει την υποχρέωση να τηρήσει και να σεβαστεί όλες τις συμφωνίες τις οποίες θα έχει κάνει ο οργανισμός υπό τον έλεγχο του Ιδρύματος και να μην προχωρήσει σε καμία αλλαγή χωρίς την έγκριση του ΙΣΝ. Στο πλαίσιο αυτό πράγματι, επιδιώκουμε να στελεχώσουμε τις βασικές θέσεις. Μέχρι στιγμής δεν έχουμε πρόσωπο ειδικό για τη διοργάνωση εκδηλώσεων. Είναι μερικές θέσεις τις οποίες θα αφήσουμε το Δημόσιο να τις επανδρώσει, ζητώντας του, βέβαια, να το κάνει με κάποια ανοιχτή διαδικασία, διεθνή».
Η γυαλιστερή και απαστράπτουσα εικόνα του έργου (αν και φαραωνικής αισθητικής και μη έχοντας καμία συνεκτική σχέση με το άμεσο φυσικό, αλλά και ιστορικό περιβάλλον) υποκρύπτει μια εργασιακή γαλέρα έτσι όπως προκύπτει από το άρθρο 18 της Σύμβασης: «το Ίδρυμα προτίθεται να εξετάσει σε συνεργασία με την Ε.Β.Ε., την Ε.Λ.Σ. και τον Οργανισμό το ενδεχόμενο δημιουργίας προγραμμάτων μαθητείας (stage), που απευθύνονται σε νέες και νέους διαφόρων ειδικοτήτων, (στους οποίους θα περιλαμβάνεται αριθμός εργαζομένων στην Ε.Β.Ε., στην Ε.Λ.Σ. και στον Οργανισμό), τα οποία και θα χρηματοδοτήσει. Για τα προγράμματα αυτά, το Ίδρυμα θα συνεργαστεί με καταξιωμένους φορείς της αλλοδαπής (Λυρικά Θέατρα, Βιβλιοθήκες και Οργανισμούς Διαχείρισης Πάρκων) προκειμένου να δοθεί ευκαιρία στους συμμετέχοντες να εξοικειωθούν με τη διοίκηση και τη λειτουργία αντίστοιχων φορέων».