Η Κομισιόν και γενικότερα το σύστημα που επί της ουσίας μέσω των
λόμπι κινεί τα νήματα στις Βρυξέλλες δεν είναι αγγελικά πλασμένο, και
αυτό αποδεικνύεται για μια ακόμα φορά με ένα άκρως σοβαρό θέμα που
άπτεται της δημόσιας υγείας.
Ο λόγος για τους ενδοκρινικούς διαταράκτες, τις χιλιάδες ουσίες που
υπάρχουν από τα πλαστικά προϊόντα μέχρι τα καλλυντικά, από τα
φυτοφάρμακα μέχρι εκατοντάδες χιλιάδες παραπροϊόντα της βιομηχανικής
παραγωγής, ουσίες που αποδεδειγμένα προκαλούν σοβαρές βλάβες στην
υγεία.
Όπως αποκαλύπτει έκθεση που επεξεργάστηκαν το Παρατηρητήριο της
Ευρώπης των Πολυεθνικών (Corporate Europe Observatory) και η
δημοσιογράφος Στεφάν Ορέλ, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα πριν από λίγες
ημέρες, οι ομάδες πίεσης της βιομηχανίας κατάφεραν να ακυρώσουν επί της
ουσίας μια σημαντική πρωτοβουλία της Ε.Ε., που είχε ως στόχο να μπουν
αυστηροί κανόνες, όροι και προϋποθέσεις για τη χρήση των ουσιών αυτών
προκειμένου να προστατευθούν οι πολίτες.
Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, οι ενδοκρινικοί διαταράκτες
αποδεδειγμένα έχουν συνδεθεί με ασθένειες όπως ο καρκίνος, η στειρότητα
και η παχυσαρκία, ενώ εκτιμάται ότι το ιατρικό κόστος από τις επιπτώσεις
των ουσιών αυτών ανέρχεται σε περίπου 160 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο
μόνο εντός της Ε.Ε.
Το σήμα κινδύνου που εξέπεμψαν οι επιστήμονες ήταν και ο λόγος που η
Ε.Ε. αποφάσισε να αναλάβει δράση, με πρώτο βήμα την υιοθέτηση
επιστημονικών κριτηρίων για τον ορισμό των ενδοκρινικών διαταρακτών,
βήμα άκρως απαραίτητο προκειμένου στη συνέχεια να αναληφθούν
συγκεκριμένες νομοθετικές δράσεις.
Για να το κάνουμε λιανά, ο επιστημονικός προσδιορισμός των
ενδοκρινικών διαταρακτών είναι το απαραίτητο πρώτο βήμα προκειμένου να
απαγορευθεί η χρήση των συγκεκριμένων ουσιών με στόχο την προστασία των
Ευρωπαίων πολιτών. Μόνο που, όπως αποκαλύπτει η έκθεση, η πρωτοβουλία
αυτή προκάλεσε μια από τις μεγαλύτερες συγκρούσεις, με τις ομάδες
συμφερόντων να έχουν κερδίσει την πρώτη μάχη.
Κόλπο γκρόσο
Η ανάγκη λήψης μέτρων για τους ενδοκρινικούς διαταράκτες
προβλέπεται από τρεις ευρωπαϊκές νομοθεσίες και συγκεκριμένα από τον
κανονισμό REACH για τις χημικές ουσίες του 2006, από τον κανονισμό για
τα φυτοφάρμακα που υιοθετήθηκε το 2009 και από τον κανονισμό για τα
βιοκτόνα που υιοθετήθηκε το 2012.
Στο πλαίσιο αυτών των ευρωπαϊκών κανονισμών η Γενική Διεύθυνση
Περιβάλλοντος πήρε εντολή να προχωρήσει στον προσδιορισμό τού ποιοι
είναι οι ενδοκρινικοί διαταράκτες μέσα από μελέτη που ανέθεσε σε
ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες. Η μελέτη ολοκληρώθηκε και δημοσιεύθηκε το
2012, με στόχο να εγκριθεί μέχρι το τέλος του 2013.
Οι βουλές, όμως, των ομάδων συμφερόντων της βιομηχανίας ήταν
διαφορετικές και τελικά, όπως αποκαλύπτεται στην έκθεση του CEO,
κατάφεραν να μπλοκάρουν τη διαδικασία.
Συγκεκριμένα, το λόμπι των εταιρειών, όπως αναφέρεται στην έκθεση,
παρά τις ισχυρότατες πιέσεις που άσκησε στη Γενική Διεύθυνση
Περιβάλλοντος, δεν κατάφερε να αλλάξει την πρότασή της και απαίτησε να
υπάρξει αξιολόγηση και του αντίκτυπου που θα είχε ο προσδιορισμός και η
απαγόρευση των ενδοκρινικών διαταρακτών στις βιομηχανίες.
Η κίνηση αυτή τελικά απέδωσε, αφού οι άλλες Γενικές Διευθύνσεις της
Κομισιόν απέρριψαν τα επιστημονικά κριτήρια για τον προσδιορισμό των
επικίνδυνων ουσιών και ζήτησαν να εκπονηθεί μελέτη εκτίμησης των
επιπτώσεων στη βιομηχανία, όπως οι ομάδες συμφερόντων απαιτούσαν.
Το αποτέλεσμα ήταν να χαθεί η καταληκτική ημερομηνία του Δεκεμβρίου
του 2013 και με δεδομένο ότι απαιτείται πλέον και εκτίμηση των
επιπτώσεων στη βιομηχανία, οι όποιες αποφάσεις μετατέθηκαν για το 2017!
Αυτό σημαίνει ότι συνειδητά η Κομισιόν, παρ’ όλο που δεν αμφισβητεί
τις επιστημονικές μελέτες για τις δραματικές επιπτώσεις των ουσιών
αυτών στη δημόσια υγεία, αποδέχεται μέχρι και, τουλάχιστον, το 2017 τη
χρήση τους σε βάρος των Ευρωπαίων πολιτών.
Όπως επισημαίνουν οργανώσεις που γνωρίζουν καλά τα τεκταινόμενα
στις Βρυξέλλες, η εξέλιξη αυτή δεν είναι καθόλου άσχετη με τη
διαπραγμάτευση που βρίσκεται σε εξέλιξη μεταξύ ΗΠΑ και Ε.Ε. για την
υπογραφή της Συμφωνίας Διατλαντικής Εμπορικής και Επενδυτικής
Συνεργασίας (ΤΤΙΡ).
Και αυτό γιατί, όπως αποκαλύφθηκε τον περασμένο Ιούνιο, αν και η
Κομισιόν είχε συμπεριλάβει στο πρόγραμμα δράσης της για το 2013 την
πρωτοβουλία για τους ενδοκρινικούς διαταράκτες, τελικά στο πλαίσιο των
διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ ανέτρεψε τον σχεδιασμό της και υιοθέτησε τη
λογική της συνέχισης της χρήσης των ενδοκρινικών διαταρακτών με την
προϋπόθεση ότι θα ακολουθούνται μέτρα προστασίας. Η αντιστροφή αυτή,
όπως σημειώνουν οι παρατηρητές, έγινε έπειτα από πιέσεις των ΗΠΑ, αφού
πλείστα προϊόντα δεν θα μπορούσαν να διακινηθούν στην Ευρώπη.
Τα παιδιά η πιο ευάλωτη ομάδα
Οι ενδοκρινικοί διαταράκτες είναι αποδεδειγμένα άκρως επικίνδυνοι
για τον άνθρωπο, γιατί μιμούνται τις ορμόνες και παρεμβαίνουν στο
ορμονικό σύστημα τόσο των ανθρώπων όσο και των ζώων, προκαλώντας πολύ
σοβαρές διαταραχές.
Οι επιστήμονες έχουν πλέον αποδείξει ότι αυτή η λειτουργία τους
ευθύνεται για την εμφάνιση νεοπλασιών, τη διαταραχή της γονιμότητας
καθώς και την πρόκληση παχυσαρκίας μέσα από την απορρύθμιση του
μεταβολισμού.
Οι πιο ευάλωτες ομάδες είναι τα παιδιά, αφού έχει αποδειχθεί ότι οι
ουσίες αυτές επηρεάζουν την πνευματική και σωματική ανάπτυξη στην
εμβρυϊκή, βρεφική και παιδική ηλικία.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο άλλωστε ότι το 2011 η Ευρωπαϊκή Ένωση
απαγόρευσε την εισαγωγή και πώληση μπιμπερών με Δισφαινόλη-Α (ΒΡΑ),
ουσία που χρησιμοποιείται για τη σκλήρυνση των πλαστικών και που
αποδεδειγμένα είναι ενδοκρινικός διαταράκτης.
Να σημειωθεί ότι στους ενδοκρινικούς διαταράκτες συγκαταλέγονται
επίσης οι φθαλικές ενώσεις, που χρησιμοποιούνται μεταξύ άλλων σε
παιχνίδια, χρώματα βαφής, βερνίκια, καλλυντικά και αρωματισμένα προϊόντα
προσωπικής χρήσης, και οι αιθοξαλικές αλκυλοφαινόλες, που
χρησιμοποιούνται στα προϊόντα καθαρισμού, τα γεωργικά φάρμακα, τα
πλαστικά, τα υδροχρώματα και τα καλλυντικά.
