Η απειλή της ΤΤΙΡ
Σίγουρα κάτι έχετε ακούσει για την Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων, δηλαδή την διαβόητη TTIP (Transatlantic Trade and Investment Partnership). Η ΤΤΙΡ, όπως υποδηλώνει το όνομά της, είναι μια συμφωνία που σχεδιάζεται εδώ και χρόνια μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΗΠΑ, η οποία έχει ως στόχο την στήριξη και ανάπτυξη τόσο του ελεύθερου εμπορίου ανάμεσα στα συμβαλλόμενα μέρη όσο και την απρόσκοπτη υλοποίηση επενδύσεων. Προσωρινά, βέβαια, οι διαπραγματεύσεις γίνονται εν κρυπτώ και παραβύστω, γεγονός που υποχρέωσε το ευρωκοινοβούλιο να διατυπώσει την ανησυχία του για την τόση μυστικότητα και την τόση αδιαφάνεια, αν και τελικά εξέδωσε ψήφισμα στις 28/5/2015 με το οποίο στηρίζει την συμφωνία. Παρεμπιπτόντως, μόλις πριν λίγες μέρες υπεγράφη ένα αντίστοιχο σύμφωνο για την απέναντι πλευρά του πλανήτη, δηλαδή για τις χώρες του Ειρηνικού Ωκεανού, η Διειρηνική Εταιρική Σχέση (Trans-Pacific Partnership).
Πριν δυο χρόνια, στις 11/12/2013, το ιστολόγιο αλίευσε στην Monde Diplomatique και παρουσίασε ένα εκτενές αλλά άκρως διαφωτιστικό κείμενο για την ΤΤΙΡ, γραμμένο από την Λόρι Ουάλλας, διευθύντρια της παγκόσμιας οργάνωσης καταναλωτών Public Citizen's Global Trade Watch. Το κείμενο είχε τίτλο "Η εταιρική εισβολή" και είναι τόσο κατατοπιστικό και επίκαιρο ώστε αξίζει τον κόπο (για να μη πω επιβάλλεται) να το διαβάσουν όσοι δεν το έχουν υπ' όψη τους.
Κάποιος αδαής θα δυσκολευόταν να καταλάβει ποια ακριβώς προβλήματα υποτίθεται ότι επιδιώκει να επιλύσει η ΤΤΙΡ. Αυτή η δυσκολία του θα πήγαζε από το γεγονός ότι οι δασμοί και οι αντισταθμιστικές εισφορες μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ βρίσκονται ήδη στο χαμηλότερο επίπεδο όλων των εποχών. Δυστυχώς, υπάρχουν λεπτομέρειες που δεν είναι ορατές με την πρώτη ματιά. Αν και το κείμενο της Ουάλλας είναι διαφωτιστικώτατο, ας δώσω εδώ ένα παράδειγμα προβλήματος που καλείται να λύσει η ΤΤΙΡ: οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί (ΓΤΟ), πιο γνωστοί ωςμεταλλαγμένα. Είναι γνωστό ότι στις ΗΠΑ έχει επικρατήσει η καλλιέργεια ΓΤΟ αλλά σχεδόν όλες οι χώρες της Ευρώπης είτε αρνούνται να νομιμοποιήσουν τους ΓΤΟ είτε επιβάλλουν περιορισμούς στην καλλιέργειά τους (τουλάχιστον ως τώρα). Συνεπώς, είναι αυτονόητο ότι η Monsanto περιμένει πολλά από την ΤΤΙΡ.
Αντιδράσεις κατά της ΤΤΙΡ από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες
Ίσως ο καλύτερος τρόπος να μαντέψουμε "πού το πάει" η ΤΤΙΡ, είναι να αναρωτηθούμε για τις επιπτώσεις που θα έχει η αποδοχή της. Στις 6 Ιουνίου 2014, σε άρθρο του στην Global Justice Now, o Μόρτεν Τάυσεν σχηματοποίησε αυτές τις επιπτώσεις σε λίγες γραμμές. Το άρθρο έχει τίτλο "10 λόγοι για τους οποίους θα έπρεπε να ανησυχείτε για την ΤΤΙΡ" και το παραθέτω εδώ (σε δική μου μετάφραση):
1. Η ΤΤΙΡ συνιστά απειλή για την δημοκρατία.
Εάν συμφωνηθεί, η ΤΤΙΡ θα δώσει στις επιχειρήσεις την δύναμη να μηνύουν τις κυβερνήσεις για τυχόν αποφάσεις που θα μπορούσαν να βλάψουν τα προσδοκώμενα κέρδη τους, αποδυναμώνοντας την δημοκρατική λήψη αποφάσεων που θα εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον.
2. Η ΤΤΙΡ συνιστά απειλή για το κοινωνικό κράτος.
Η ΤΤΙΡ θα δημιουργήσει νέες αγορές σε κοινωνικές υπηρεσίες, όπως η υγεία και η εκπαίδευση, κάτι που οδηγεί σε μεγαλύτερη απελευθέρωση και ιδιωτικοποίηση. Επίσης θα δυσκολέψει πολύ την πιθανότητα να επιστρέψουν αυτές οι υπηρεσίες -όπως επίσης και η ενέργειά μας ή το νερό- σε δημόσιο έλεγχο ή να επανακρατικοποιηθούν.
3. Η ΤΤΙΡ συνιστά απειλή για την ασφάλεια των τροφίμων.
Μέσω της εναρμόνισης των κανονισμών για την ασφάλεια των τροφίμων, τα (υψηλά) πρότυπα ασφαλείας της ΕΕ θα υποβιβαστούν στο (χαμηλό) επίπεδο των ΗΠΑ. Το γεγονός αυτό θα καταργήσει τους περιορισμούς της ΕΕ για τους ΓΤΟ, τα φυτοφάρμακα και το βοδινό κρέας από ζώα μεγαλωμένα με ορμόνες.
4. Η ΤΤΙΡ συνιστά απειλή για το περιβάλλον.
Η ΤΤΙΡ θα οδηγούσε τους (αυστηρούς) ευρωπαϊκούς κανονισμούς για το περιβάλλον στην εναρμόνιση και υποβάθμισή τους στα (χαλαρά) πρότυπα των ΗΠΑ, ευνοώντας μια ανάπτυξη όπως το πολιτειακού τύπου fracking(*) στο Ηνωμένο Βασίλειο και οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη.
5. Η ΤΤΙΡ συνιστά απειλή για το κλίμα.
Με την ισχυροποίηση των δικαιωμάτων των επενδυτών, η ΤΤΙΡ θα επιτρέπει στις επιχειρήσεις να μηνύουν κυβερνήσεις που θα προωθούν πολιτικές κατά των ορυκτών καυσίμων.
6. Η ΤΤΙΡ συνιστά απειλή για τα δικαιώματα των εργαζομένων.
Τα δικαιώματα των εργαζομένων θα μπορούν να υποβαθμιστούν στα επίπεδα των ΗΠΑ και οι επιχειρήσεις θα μπορούν να μετεγκαθίστανται σε πολιτείες των ΗΠΑ ή σε χώρες της ΕΕ με χαμηλότερο εργατικό κόστος.
7. Η ΤΤΙΡ συνιστά απειλή για τα προσωπικά δεδομένα.
Διαρρεύσαντα έγγραφα πιστοποιούν ότι η ΤΤΙΡ θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να επαναφέρει βασικά στοιχεία τής Εμπορικής Συμφωνίας Κατά της Παραποίησης (Anti-Counterfeiting Trade Agreement - ACTA), η οποία απορρίφθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μετά από λαϊκή διαμαρτυρία. Αυτό θα μπορούσε να αναγκάσει τους παρόχους διαδικτύου να κατασκοπεύουν τους πελάτες τους.
8. Η ΤΤΙΡ συνιστά απειλή για τον οικονομικό έλεγχο.
Η ΤΤΙΡ είναι φτιαγμένη για να καταργήσει πολλούς από τους νέους δημοσιονομικούς κανονισμούς (όπως οι τραπεζικές εγγυήσεις), οι οποίοι υιοθετήθηκαν μετά το 2008 για να εμποδίσουν μια ακόμη μελλοντική οικονομική κρίση.
9. Οι διαπραγματεύσεις για την ΤΤΙΡ γίνονται με απόλυτη μυστικότητα.
Ενώ τα εταιρικά λόμπυ παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις, στους πολίτες έχει επιβληθεί σιωπή. Όλοι οι διαπραγματευτές πρέπει να υπογράφουν συμφωνίες εμπιστευτικότητας. Δεν υπάρχει πρόσβαση στο κείμενο της συμφωνίας -ούτε καν για τους βουλευτές- κι έτσι τα περισσότερα από αυτά που γνωρίζουμε, προέρχονται από έγγραφα που διέρρευσαν.
10. Η ΤΤΙΡ συνιστά ένα επικίνδυνο προσχέδιο για όλον τον υπόλοιπο κόσμο.
Αν η ΤΤΙΡ υπογραφεί, οι χώρες τού νότιου ημισφαίριου θα δεχτούν τεράστια πίεση για την εφαρμογή προτύπων τύπου ΤΤΙΡ ώστε να αποφύγουν την πτώση τής εμπορικής τους δραστηριότητας. Τα εταιρικά λόμπι επιβεβαιώνουν τον στόχο τους για δημιουργία μιας "παγκόσμιας σύγκλισης προς τα Ευρω-Πολιτειακά πρότυπα". Έτσι, θα δούμε να επιβάλλονται πολιτικές ελεύθερου εμπορίου στις φτωχότερες χώρες, οι οποίες δεν είχαν καμία συμμετοχή στις διαπραγματεύσεις.
Αν μετά από όλα αυτά σας έχει ήδη δημιουργηθεί η εντύπωση πως η ΤΤΙΡ δεν είναι παρά άλλη μια προσπάθεια προώθησης νεοφιλελεύθερων επιλογών που στοχεύουν στην αναζωογόνηση του χειμαζόμενου από την κρίση καπιταλισμού, σας συγχαίρω για την διορατικότητά σας.
-------------------------------------
(*) Fracking: Νέα, πολιτειακής επινόησης φτηνή μέθοδος εξόρυξης πετρελαίου, με ιδιαίτερα επιβλαβείς συνέπειες στο περιβάλλον. Διαβάστε σχετικά το εξαιρετικό άρθρο "Fracking: Ο νέος εφιάλτης", από το πολύ καλό -και, δυστυχώς, ανενεργό εδώ κι έναν χρόνο- ιστολόγιο Cynical.
teddygr.blogspot.gr
Η απειλή της CETA
Πιθανώς να διαβάσατε κάπου ότι αύριο το πρωί θα πραγματοποιηθεί στο ευρωκοινοβούλιο μια εκδήλωση, η οποία διοργανώνεται από τις τρεις πολιτικές ομάδες που αποτελούν την Προοδευτική Συμμαχία (αριστερά, σοσιαλιστές και πράσινοι) και έχει ως θέμα "CETA και ΤΤΙΡ: δυο όψεις του ίδιου νομίσματος". Για την ΤΤΙΡ (Transatlantic Trade and Investment Partnership), δηλαδή την Συνεργασία για το Διατλαντικό Εμπόριο και τις Επενδύσεις, η οποία συζητείται ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ε.Ε., έχουμε μιλήσει κατ' επανάληψη σε τούτο το ιστολόγιο. Ας δούμε σήμερα, λοιπόν, τι πράγμα είναι αυτή η CETA (Comprehensive Economic and Trade Agreement), δηλαδή η Ολοκληρωμένη Οικονομική και Εμπορική Συμφωνία, η οποία συζητιέται ανάμεσα σε Καναδά και Ε.Ε. αλλά παρακολουθείται με ξεχωριστό ενδιαφέρον και από τις ΗΠΑ.
"H TTIP και η CETA προστατεύουν τους επενδυτές! Τι προστατεύει εμάς;"
Αν γνωρίζετε ήδη λεπτομέρειες για την TTIP, μπορώ να σας πω επιγραμματικά (και με ελάχιστο ποσοστό αυθαιρεσίας) πως ό,τι μεταξύ ΗΠΑ και Ε.Ε. λέγεται ΤΤΙΡ, μεταξύ Καναδά και Ε.Ε. λέγεται CETA. Πρόκειται για δυο συμφωνίες με πανομοιότυπο περιεχόμενο και -σχεδόν- ταυτόσημους σκοπούς. Άλλωστε, παρουσιάστηκαν και οι δυο από τις αμερικανικές χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως συμφωνίες που θα ωφελούσαν τα μέγιστα τις εκατέρωθεν εξαγωγές και επενδύσεις.
Όσα έχουμε πει για τις επιπτώσεις τής ΤΤΙΡ στο περιβάλλον και την ποιότητα ζωής, ισχύουν και για την CETA. Σε περίπτωση που επικυρωθεί η συμφωνία, οι χαλαρές διατάξεις του Καναδά (π.χ. για τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα ή για την περιβαλλοντική επιβάρυνση) θα αρχίσουν να ισχύουν αυτόματα και στην Ευρώπη. Και, βεβαίως, όπως και με την ΤΤΙΡ, η συμφωνία προβλέπει την λειτουργία συστήματος Επίλυσης Διαφορών Επενδυτή-Κράτους (Investor-State Dispute Settlement - ISDS). Δηλαδή, αν μια καναδική εταιρεία θεωρήσει ότι κάποια εθνική ρύθμιση ευρωπαϊκού κράτους θίγει τα συμφέροντά της (π.χ. επιβάλλοντας ακριβές διαδικασίες επεξεργασίας βιομηχανικών αποβλήτων), θα μπορεί να προσφεύγει σε ιδιωτικό διαιτητικό δικαστήριο, καταθέτοντας αγωγή κατά του συγκεκριμένου κράτους και διεκδικώντας αποζημίωση για τα διαφυγόντα κέρδη της. Από την κρίση αυτού του ιδιωτικού δικαστηρίου δεν θα ξεφεύγουν ούτε οι κεντρικές νομοθετικές ρυθμίσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Να σταθούμε λίγο σ' αυτό το τελευταίο και να θυμηθούμε ότι η "Ελληνικός Χρυσός" είναι θυγατρική τής καναδικής Eldorado. Αν, λοιπόν, η εταιρεία θεωρήσει ότι η ελληνική περιβαλλοντική νομοθεσία περιορίζει τα δικαιώματά της και της δημιουργεί προβλήματα κερδοφορίας, μπορεί να προσφύγει σειδιωτικό δικαστήριο και να δικεδικήσει από το ελληνικό κράτος δυσθεώρητα ποσά αποζημιώσεων.
Παρένθεση. Το επίθετο "δυσθεώρητα" στην προηγούμενη πρόταση δεν είναι σχήμα λόγου, με δεδομένη την "περίεργη" αίσθηση περί δικαιωμάτων που έχουν τα μονοπώλια. Ιδού μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις:
- (α) Η Airlines for America - A4A, o μεγαλύτερος σύνδεσμος των πολιτειακών εταιρειών αερομεταφορών, έχει ήδη ζητήσει να προβλεφθεί στην ΤΤΙΡ η κατάργηση του τέλους εκπομπής καυσαερίων που ισχύει στην Ε.Ε. αλλά όχι στις ΗΠΑ.
- (β) Ο σύνδεσμος των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων στην Αίγυπτο διεκδικεί αποζημιώσεις από το αιγυπτιακό κράτος επειδή αυξήθηκε ο κατώτατος μισθός (!).
- (γ) Η Ρένκο ζητάει αποζημίωση από την περουβιανή κυβέρνηση επειδή η αντιρρυπαντική νομοθεσία αυξάνει το κόστος τής εταιρείας για την διαχείριση των τοξικών της αποβλήτων.
- (δ) Ο Ισημερινός υποχρεώθηκε να καταβάλει στην Occidental Petroleum αποζημίωση 1,77 δισ. δολλαρίων επειδή τερμάτισε σύμβαση με την πετρελαϊκή εταιρεία όταν αυτή παραβίασε τους νόμους της χώρας.
- (ε) Η Philip Morris άσκησε αγωγή εναντίον της Ουρουγουάης για τα μέτρα κατά του καπνίσματος, σύμφωνα με τα οποία το 80% της επιφάνειας ενός πακέτου τσιγάρων πρέπει να καλύπτεται από φωτογραφίες που απεικονίζουν τις επιπτώσεις του καπνίσματος. Η αποζημίωση θα μπορούσε να φτάσει τα δύο δισ. δολλαρίων (δηλαδή το 1/6 του ΑΕΠ της χώρας) αλλά πριν δυο μήνες το δικαστήριο δικαίωσε την κυβέρνηση της χώρας. Για παρόμοιο λόγο η ίδια εταιρεία έχει ασκήσει αγωγή πολλών δισ. δολλαρίων και κατά της αυστραλιανής κυβέρνησης.
- (στ) Η Αργεντινή έχει υποχρεωθεί να καταβάλει πάνω από μισό δισ. δολλαρίων σε πέντε εταιρείες οι οποίες ζημιώθηκαν όταν η χώρα αποσύνδεσε το πέσο της από το πολιτειακό δολλάριο.Κλείνει η ογκώδης παρένθεση και συνεχίζουμε.
Τα πακέττα που εξόργισαν την Philip Morris με 80% κάλυψη από φωτογραφίες. Αριστερά της Ουρουγουάης
και δεξιά της Αυστραλίας (με την μάρκα γραμμένη με απλή γραμματοσειρά, δίχως λογότυπο)
Το σημαντικό σε όλη αυτή την ιστορία με την CETA είναι ότι η εν λόγω συμφωνία αποτελεί την κερκόπορτα που θα εκμεταλλευτούν οι ΗΠΑ σε περίπτωση που δεν εγκριθεί η ΤΤΙΡ. Για παράδειγμα, η Kellogg's επιζητεί διακαώς την ΤΤΙΡ ώστε να μπορεί πλέον να διαθέτει ελεύθερα στην ευρωπαϊκή αγορά τις νιφάδες της από γενετικά τροποποιημένα δημητριακά. Αν εγκριθεί η CETA, το πρόβλημά της λύνεται και δεν χρειάζεται να περιμένει την ΤΤΙΡ. Απλώς, ιδρύει μια θυγατρική κάπου στον Καναδά και στέλνει από εκεί τα προϊόντα της στην Ευρώπη.
Θα μπορούσε, μάλιστα, να ισχυριστεί κάποιος ότι τα πολιτειακά μονοπώλια έχουν μεγαλύτερο συμφέρον να ψηφιστεί η CETA και όχι η ΤΤΙΡ! Σας φαίνεται παράδοξο αυτό; Και όμως, δεν είναι! Με το τρυκ τής καναδικής θυγατρικής, τα μονοπώλια των ΗΠΑ θα έχουν όλα τα πλεονεκτήματα της ΤΤΙΡ χωρίς όμως τα μειονεκτήματά της. Με απλά λόγια: η Kellogg's θα μπορεί ανταγωνίζεται ανέλεγκτα την Νεστλέ επί ευρωπαϊκού εδάφους χωρίς η Νεστλέ να μπορεί να ανταποδώσει κατά τον ίδιο τρόπο στις ΗΠΑ. Κατ' αυτή την έννοια, ίσως δεν έχουν πολύ άδικο όσοι υποστηρίζουν πως οι ΗΠΑ ανακίνησαν το θέμα τής ΤΤΙΡ προκειμένου να αποσπάσουν την προσοχή των ευρωπαίων πολιτών ώστε να περάσει τελικά η CETA.
Θα κλείσω το σημερινό κείμενο εφιστώντας την προσοχή σας στους -φερόμενους ως- πολέμιους της CETA, επειδή δεν είναι αυτονόητο ότι τα κίνητρά τους είναι φιλολαϊκά. Σύμφωνα με κάποιους εξ αυτών και σε επίρρωση όσων αναφέραμε στην προηγούμενη παράγραφο, "η υπογραφή της CETA από την ΕΕ και τον Καναδά χωρίς την ΤΤΙΡ της ΕΕ με τις Η.Π.Α. θα ήταν καταστροφική". Γι' αυτούς, η CETA είναι καλή, αρκεί να συνδυαστεί με την ΤΤΙΡ. Με απλά λόγια: φοβού τους καπιταλιστάς και δώρα φέροντας.
teddygr.blogspot.gr
