Πρόσφατα κυκλοφόρησε ένα δελτίο Τύπου για το σχέδιο νόμου για τα ζώα συντροφιάς. Οπως ήταν φυσικό, τα ΜΜΕ και το Διαδίκτυο κατακλύστηκαν από ενθουσιώδη άρθρα και απόψεις.
Προσπάθησα κι εγώ να μελετήσω το εν λόγω σχέδιο νόμου, αλλά… ανακάλυψα ότι δεν έχει κυκλοφορήσει. Κανείς δεν ξέρει, κανείς δεν το έχει διαβάσει και όμως όλοι έχουν άποψη.
Το αρχικό ενδιαφέρον έδωσε θέση σε μια ανησυχία που μεγάλωνε, καθώς, στα 21 χρόνια που συμπλήρωσα στον χώρο της οργανωμένης φιλοζωίας, έχω διαπιστώσει ότι κάθε νέα νομοθετική προσπάθεια καταλήγει σε αποτέλεσμα χειρότερο από της προηγούμενης. Η αιτία είναι ότι ξεκινά πάντα από ένα σαθρό υπόβαθρο, χωρίς στόχο και ιδεολογία.
Η τωρινή αφετηρία, ο νόμος 4039/2012, ταλαιπώρησε όσο κανένας άλλος το φιλοζωικό έργο, ως κοινωνική δράση και ως προσωπική στάση ζωής. Ανεφάρμοστος, επί οκτώ έτη, με εξουσιοδοτικές διατάξεις ακόμη ανεκτέλεστες και με τις υπηρεσίες να «νομοθετούν» με εγκυκλίους, αποδυόμενες σε ένα αδιανόητο κυνήγι μαγισσών, εις βάρος των φιλοζωικών οργανώσεων και αγνοώντας κακοποιούς και κακοποιητικές συμπεριφορές.
Σε θολό τοπίο…
Το νέο σχέδιο νόμου, που τελικά βρήκα και διάβασα, αντί να αποτελεί ένα θεσμικό πλαίσιο προστασίας, με γενικές αρχές και κατευθύνσεις, ασχολείται με πρακτικές διαδικασίες διαχείρισης. Το βαραίνει η ίδια –και μεγαλύτερη– έλλειψη βασικών ορισμών, η ίδια –και μεγαλύτερη– έλλειψη φιλοσοφίας και ηθικής προσέγγισης της σχέσης που συνδέει τον άνθρωπο με το ζώο.Αντί πλαισίου για την ευζωία, έχουμε «εθνικά μητρώα». Ο νομοθέτης δεν ασχολείται με τη σχέση εξουσίασης του ανθρώπου προς το ζώο, η οποία γεννάει και τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις του, αλλά μόνο με το τεχνικό δεδομένο της εγγραφής στο μητρώο. Ετσι έρχεται σε ρήξη με τις βασικές έννοιες ανθρωπισμού και ηθικής και επιδίδεται σε απαγορεύσεις μεσαιωνικής σκληρότητας:
– Απαγορεύει στον κτηνίατρο, που έχει σπουδάσει για να μπορεί να απαλλάξει το ζώο από τον πόνο, να περιθάλψει άρρωστο ζώο συντροφιάς εάν το ζώο δεν έχει μικροτσίπ.
– Απαγορεύει να καταστεί κανείς ιδιοκτήτης ζώου που περισυνέλεξε.
Η ίδια λογική των «μητρώων» αφήνει και τα ζητήματα ευθύνης ακάλυπτα: και για τον τρίτο που θα τον δαγκώσει μη σημασμένο ζώο, αλλά και για το ζώο που, αν δεν είναι σημασμένο, δεν υπάρχει, άρα δεν αποτελεί αντικείμενο προστασίας.
Το ίδιο συμβαίνει με όλες τις κρίσιμες έννοιες του νέου νομοσχεδίου, δηλαδή ορίζονται στη βάση τεχνικών δεδομένων και όχι στη βάση νομικών εννοιών.
Κι επειδή διαφημίστηκε ως νόμος που θα κάνει «τομές»: Δεν μπορεί να σερβίρονται ως «τομή» οι «πέντε ελευθερίες», που θεσπίστηκαν στην Αγγλία το 1965 και διαμορφώθηκαν στη σημερινή μορφή τους από το 1979, κυρίως όταν αυτές δεν εξυπηρετούνται από τα άρθρα του σχεδίου νόμου. Το ζητούμενο είναι η εξασφάλιση της εφαρμογής τους, μέσα από στέρεο νομικό πλαίσιο. Και αυτό σίγουρα δεν υπάρχει.
Δεν βλέπω πώς από τον νόμο αυτό θα προκύψουν οι συνθήκες ευζωίας και καλής μεταχείρισης των ζώων. Με ποιον τρόπο το άσκοπο, ασύλληπτο σε όγκο και έκταση φακέλωμα των πολιτών συνδέεται με την προστασία των ζώων;
– Επαναλαμβάνει το λάθος του ισχύοντος νόμου, που ορίζει την ευζωία ως «σύνολο κανόνων», ενώ πρόκειται για τη σωματική και ψυχική ευεξία του ζώου, όσο ζει και κατά τον θάνατό του.
– Δεν πιάνει τους ασυνείδητους που ουδέποτε πήγαν τον ζώο τους σε κτηνίατρο και που διατηρούν ζώα δεμένα σε ένα βαρέλι. Αντιθέτως, προκαλεί δυσφορία στους ευσυνείδητους κηδεμόνες και επιβαρύνει σημαντικά τους κτηνιάτρους με γραφειοκρατικές διαδικασίες, παρεμποδίζοντας το κτηνιατρικό λειτούργημα. Αν θέλει το κράτος να ελέγξει και να τιμωρήσει τους πολίτες του, θα πρέπει να αναλάβει την ευθύνη αυτής της πολιτικής και όχι να τη μετακυλίει ως ευθύνη ελέγχου και αστυνόμευσης σε έναν κλάδο που υπάρχει για να σώζει ζωές.
– Εχει αξεπέραστα προβλήματα εφαρμοσιμότητας, αντισυνταγματικότητας και προσωπικών δεδομένων. Στην επόμενη εκδοχή του, ελπίζω η ελεγκτική και τιμωρητική διάθεση του νομοθέτη να αντικατασταθεί από μια διάθεση επιμόρφωσης, δημιουργίας κινήτρων και προτάσεων για υπεύθυνη φροντίδα, υιοθεσία και κηδεμονία ζώων συντροφιάς.
– Τελικά, μόνο στη θεωρία αφορά τα ζώα συντροφιάς, αφού στην πραγματικότητα αφορά αποκλειστικά και μόνο τους σκύλους – και μόνο διαχειριστικά. Στην επόμενη εκδοχή του, ελπίζω αφενός να δημιουργεί ένα αληθινό πλαίσιο προστασίας και αφετέρου να συμπεριλαμβάνει όλα τα ζώα συντροφιάς και όχι μόνο τους «πιο πιστούς μας φίλους».
Μια πρόταση
Ελεγχος, φακέλωμα, γραφειοκρατία, μητρώα, περιορισμοί, υποχρεώσεις, απαγορεύσεις, τιμωρίες και μετατροπή των κτηνιάτρων σε όργανα αστυνόμευσης και καταγραφής. Γιατί; Και πού είναι τα ζώα σε όλο αυτό;Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν, πλέον, δοκιμασμένους και επιτυχημένους νόμους, με υγιείς βάσεις, πάνω στις οποίες συνεχίζουν και χτίζουν την πολιτική για την προστασία των ζώων.
Εμείς γιατί δεν μεταφράζουμε έναν από αυτούς; Ποιες είναι οι δικές τους βασικές «τομές», που δεν χρειάζονται διαφήμιση αλλά κάνουν την αλλαγή; Και πάνω εκεί να κάνουμε τις τροποποιήσεις που χρειάζονται, ώστε να μπορέσει να λειτουργήσει στην ελληνική πραγματικότητα.
Η κ. Κλέα Μοριανού είναι δημιουργός της ιστοσελίδας trihes.gr.
