«Γράφω, λυπημένος, στο ήσυχο δωμάτιό μου, μόνος όπως υπήρξα πάντα, μόνος όπως θα υπάρχω πάντα. Κι αναρωτιέμαι αν η φωνή μου, φαινομενικά τόσο ασήμαντη, δεν ενσαρκώνει την ουσία χιλιάδων φωνών, τη δίψα να μιλήσουν χιλιάδων ζωών, την υπομονή εκατομμυρίων ψυχών υποταγμένων σαν την δική μου στο καθημερινό πεπρωμένο, στο ανώφελο όνειρο, στην ελπίδα που δεν αφήνει ίχνη. Αυτές τις στιγμές η καρδιά μου χτυπά πιο δυνατά γιατί έχω συνείδηση πως υπάρχει.»
Αποτελούμενο από 520 αποσπάσματα, Το Βιβλίο της Ανησυχίας είναι το κορυφαίο έργο, του Πορτογάλου Φερνάντο Πεσσόα . Σχεδόν όλη την ενήλικη ζωή του και μέχρι το θάνατό του, από το 1913 έως το 1935, ο Φερνάντο Πεσσόα γράφει, με κάποιες διακοπές αλλά χωρίς να το εγκαταλείψει ποτέ. Δημοσιεύτηκε πολλά χρόνια μετά το θάνατό του. Το βιβλίο της ανησυχίας είναι ο απολογισμός της καθημερινότητας, η καταγραφή των αισθήσεων, η οξύτητα της ειρωνικής σκέψης, η ανεπανάληπτη γραφή ενός από τους σημαντικότερους συγγραφείς του 20ου αιώνα.
« Να ταξιδέψω; Για να ταξιδέψω φτάνει να υπάρχω: πηγαίνω από μέρα σε μέρα, σαν από σταθμό σε σταθμό στο σιδηρόδρομο του κορμιού μου ή του πεπρωμένου μου, σκυμμένος πάνω από τους δρόμους και τις πλατείες, πάνω από τα πρόσωπα και τις χειρονομίες, πάντα ίδια και πάντα διαφορετικά, όπως τελικά είναι και τα τοπία. »
« Η ζωή είναι αυτό που εμείς την κάνουμε να είναι. Τα ταξίδια είναι οι ταξιδιώτες. Αυτό που βλέπουμε δεν είναι αυτό που βλέπουμε, είναι αυτό που είμαστε. »
«Υπάρχει μια κούραση της αφηρημένης ευφυΐας, και είναι η πιο φρικτή κούραση που υπάρχει. Δεν βαραίνει όπως η σωματική κούραση, ούτε ανησυχεί όπως η κούραση της γνώσης που αποκτάται μέσω της συγκίνησης. Είναι το βάρος από τη συνείδηση του κόσμου, σαν να μη μπορείς να αναπνέεις από την ψυχή.»
«Για τον κοινό άνθρωπο, αισθάνομαι είναι ζω και σκέφτομαι είναι ξέρω να ζω. Για μένα, σκέφτομαι είναι ζω, και αισθάνομαι δεν είναι τίποτε άλλο πέρα από την τροφή της σκέψης.»
«Όσο πιο διαφορετικός είναι ο
κάποιος από μένα, τόσο πιο πνευματικός μου φαίνεται, γιατί εξαρτάται
λιγότερο από την υποκειμενικότητα μου. Και γι᾽ αυτό ακριβώς η επιμελής
και διαρκής μου μελέτη είναι αυτή η κοινή ανθρωπότητα που απεχθάνομαι
και από την οποία απέχω. Την αγαπώ γιατί τη μισώ. Μου αρέσει να τη βλέπω
γιατί απεχθάνομαι να την αισθάνομαι.
«Όσο περισσότερο βυθίζομαι μέσα μου, όλα τα μονοπάτια του ονείρου με οδηγούν στα ξέφωτα της αγωνίας.»
«Η ζωή μου είναι σαν να με χτυπούσαν με αυτήν….»
«Για μένα η ποίηση δεν είναι φιλοδοξία, αλλά τρόπος για να μένω πάντα μόνος.
Είτε υπάρχουν είτε δεν υπάρχουν θεοί, είμαστε σκλάβοι τους.Το πιο χυδαίο στα όνειρα είναι πως όλοι ονειρεύονται.»
« Είναι ανθρώπινο να θέλουμε αυτό
που μας είναι απαραίτητο, και είναι ανθρώπινο να επιθυμούμε αυτό που δεν
μας είναι απαραίτητο, αλλά που μας είναι επιθυμητό. Αυτό που είναι
αρρωστημένο είναι να επιθυμούμε με την ίδια ένταση αυτό που είναι
απαραίτητο και αυτό που είναι επιθυμητό, και να υποφέρουμε από την
έλλειψη τελειότητας σαν να υποφέραμε από την έλλειψη ψωμιού. Η ασθένεια
του ρομαντισμού είναι ακριβώς αυτή: να θέλουμε το φεγγάρι σαν να υπήρχε η
δυνατότητα να το αποκτήσουμε. Ζω πάντα στο παρόν. Το
μέλλον δεν το γνωρίζω. Το παρελθόν δεν το έχω πια. Το ένα με βαραίνει
σαν τη δυνατότητα των πάντων, το άλλο σαν την πραγματικότητα του τίποτα.
»
Ποτέ δεν αγαπάμε κάποιον. Αγαπάμε απλώς την
ιδέα που σχηματίζουμε για κάποιον. Τελικά αυτό που αγαπάμε είναι μια
δική μας έννοια και ο εαυτός μας.« Μη φοβάστε, δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος να καταρρεύσει η κοινωνία από υπερβολικό αλτρουισμό. »
Φερνάντο Πεσσόα, Το Βιβλίο της Ανησυχίας
Εκδόσεις : Αλεξάνδρεια
