Με τον δικό του άκομψο τρόπο, ο επί κεφαλής τού Γιούρογκρουπ Γερούν Ντάισελμπλουμ κατάφερε προ ημερών να ξαναφέρει στο προσκήνιο την κουβέντα για την κόντρα ανάμεσα στον "πλούσιο Βορρά" και τον "φτωχό Νότο" τής Ευρώπης. Κι είναι αλήθεια πως (ξανα)χύθηκε πολύ μελάνι γύρω απ' αυτό το θέμα, μόνο που οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ δεν δυσκολευτήκαμε να καταλάβουμε τι προσπαθούσε να κρύψει η σουπιά τού ορθολογισμού με όλο τούτο το μελάνι.
Το πρώτο και κύριο που, παρά τα πολλά και πομπώδη λόγια, δεν ειπώθηκε όσο έντονα θα έπρεπε, είναι ότι το πρόβλημα της Ευρώπης δεν είναι τα ποτά και οι γυναίκες τού Νότου αλλά η σοβαρή κρίση τής Ευρωπαϊκής Ένωσης στο σύνολό της, δηλαδή μια δομική κρίση που προκαλεί έντονα προβλήματα στατικότητας σ' ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα από Βορρά μέχρι Νότο κι από Δύση μέχρι Ανατολή ενώ ταυτόχρονα απειλεί την ευρωζώνη με κατάρρευση. Το δεύτερο, πλην καθόλου δευτερεύον, είναι ότι η φτώχεια δεν υπακούει σε γεωγραφικούς περιορισμούς και αγγίζει τους πάντες, από τους "πεινασμένους" έλληνες της μνημονιακής εξαθλίωσης ως τους "χορτάτους" γερμανούς που, χάρη στις "βέλτιστες πρακτικές" τής εργασιακής αποδόμησης μέσω mini jobs κλπ, βλέπουν να αυξάνεται εντυπωσιακά το ποσοστό όσων ζουν σε συνθήκες φτώχειας.
Σε λίγες μέρες συμπληρώνονται εφτά χρόνια από τότε που οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, σε συνεργασία με το ΔΝΤ, άρχισαν την προσπάθειά τους να σώσουν την Ελλάδα. Εφτά χρόνια παλεύουν να βάλουν τον τόπο μας στην σωστή ρότα, διορθώνοντας όλα τα κακώς κείμενα που λειτουργούσαν ανασχετικά στην επίτευξη του μεγάλου στόχου, ο οποίος είναι μια μεγαλειώδης ευρωπαϊκή αναπτυξιακή πορεία. Κι εμείς, "δειλοί, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα", επί εφτά χρόνια παρακολουθούμε την αξιοθαύμαστη -αν μη τι άλλο- συνύπαρξη εκσυγχρονιστικών λόγων και νεοφιλελεύθερων πρακτικών, δίχως να καταλαβαίνουμε ότι αυτή η συνύπαρξη δεν συνιστά παρά την κορωνίδα των προσπαθειών τής κεφαλαιοκρατικής ελίτ (σε Βορρά και Νότο) να προσελκύσει συμμάχους από τα μεσαία ή και -γιατί όχι;- από τα μικρά στρώματα, ώστε να κάνει καλύτερα και γρηγορώτερα την δουλειά της.
Εκείνο που δεν τολμάει να παραδεχτεί αυτή η ετερόκλητη συμμαχία είναι ότι η κύρια και -σχεδόν- αποκλειστική ευθύνη για την κρίση βαραίνει αυτούς τους ίδιους τους "θεσμούς". Αυτοί είναι που εδώ και τριάντα-τόσα χρόνια προσπαθούν συστηματικά να εδραιώσουν έναν ολότελα αντιπαραγωγικό καπιταλισμό, βασισμένο σε έναν χρηματοπιστωτικό τομέα, ο οποίος τρέφεται με κάθε είδους τοξικό ή παράγωγο προϊόν και μεγαλουργεί υπό την αιγίδα ενός πολυπλόκαμου συστήματος παράνομων ή νόμιμων (αλλά, πάντως, όχι ηθικών) σχέσεων κράτους και κεφαλαίου. Αυτοί είναι που απροκάλυπτα στήριξαν και στηρίζουν την ενίσχυση ανακεφαλαιοποιημένων τραπεζιτών, κρατικοδίαιτων εργολάβων, επιδοτούμενων βιομηχάνων, ευρωθρεμμένων αεριτζήδων και κάθε λογής μπαταχτσήδων. Και, βεβαίως, αυτοί οι ίδιοι είναι που, καθώς βλέπουν το έργο τους να στέφεται με αποτυχία, δεν διστάζουν να ρίξουν τα αίτια της καταστροφής στα ποτά και τις γυναίκες.
Παρά την αποδεδειγμένη αποτυχία της, η πολυπλόκαμη αυτή συμμαχία εξακολουθεί όχι απλώς να επιμένει στην ίδια στρατηγική αλλά και να επιδιώκει την εμβάθυνση και επέκτασή της. Σε όλες τις χώρες τής Ευρώπης (και όχι μόνο του Νότου, όπως νομίζουν πολλοί) προπαγανδίζεται η ανάγκη "μεταρρυθμίσεων", οι οποίες πάντοτε συνιστώνται από "κάποιους (κατά κανόνα από το εξωτερικό) που ξέρουν" (τι πρωτότυπο!) και πάντοτε έχουν ως κοινό κρυφό στόχο να απομειώσουν μέχρις εξαλείψεως τις εσωτερικές αντιστάσεις, αδιαφορώντας για τα καταστροφικά -κοινωνικά και οικονομικά- αποτελέσματα. Είναι σχεδόν απίστευτη η ευκολία με την οποία αυτή η καπιταλιστική ελίτ με τους συμμάχους της καταλύουν ως και τους δικούς τους νόμους και αποδομούν ως και την δική τους δημοκρατία, προκειμένου να εξουδετερώσουν κάθε εστία λαϊκής αντίστασης.
Τα χαΐρια μας αλλά κι εκείνα της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας είναι γνωστά. Είτε φταίνε τα ποτά και οι γυναίκες είτε όχι, εμάς τους "νότιους" μας έχει πάρει όλους ο κατήφορος και δεν φαίνεται πώς θα καταφέρουμε να ορθοποδήσουμε ξανά. Με τους "βόρειους", όμως, τί συμβαίνει;
- Στο Βέλγιο, ο ευρωπαίος επίτροπος Πιερ Μοσκοβισί παρατηρεί ότι το δημόσιο χρέος παραμέει υπέρογκο, το έλλειμμα ξεπέρασε το 3% του ΑΕΠ και οι απαραίτητες για την δημοσιονομική εξυγίανση μεταρρυθμίσεις δεν προχωρούν. Οι βέλγοι επιμένουν ότι το παλεύουν αλλά οι Βρυξέλλες θεωρούν ότι τα αποτελέσματα του εξαμήνου θα είναι αποκαρδιωτικά.
- Στην Ολλανδία των 17 εκατομμυρίων κατοίκων, υπολογίζεται ότι κατά το 2016 προστέθηκαν 417.000 άνθρωποι σε όσους ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Σημειωτέον ότι για να μετρηθεί κάποιος ως "φτωχός", πρέπει να έχει μόνιμη και σταθερή κατοικία. Παρεμπιπτόντως, στην χώρα άνοιξε πρόσφατα κουβέντα για περαιτέρω "φορολογικά κίνητρα", προκειμένου να αυξηθούν οι επενδύσεις από το εξωτερικό. Όσο για το ιδιωτικό χρέος... ας μη το συζητάμε καλύτερα.
- Στην Γερμανία των 80 εκατομμυρίων υπολογίζεται ότι στα τέλη τού 2016 βρίσκονταν κάτω από το όριο της φτώχειας 13,4 εκατομμύρια άνθρωποι (ένας στους έξι!), εκ των οποίων 2 εκατομμύρια παιδιά. Με δεδομένο ότι οι άνεργοι υπολογίζονται επισήμως σε 2.638.000, στην χώρα υπάρχουν τουλάχιστον δέκα εκατομμύρια "φτωχοί εργαζόμενοι". Κι όλα αυτά παρ' ότι το όριο της φτώχειας έπεσε στα 719 ευρώ τον μήνα από 1.033 που ήταν το 2015!
- Στην Δανία και τις σκανδιναβικές χώρες, η στατιστική καταγράφει μερικά από τα χαμηλότερα δημόσια χρέη της Ευρώπης αλλά η κατάλυση του -περίφημου πριν 30 χρόνια- κοινωνικού κράτους έχει εξακοντίσει το ιδιωτικό χρέος στα ύψη (*). Με απλά λόγια: εκεί ο πολίτης πληρώνει σχεδόν για τα πάντα και, επειδή το εισόδημά του δεν επαρκεί, αναγκάζεται να δανείζεται και να χρωστάει. Έτσι, το ιδιωτικό χρέος των δανών έχει εκτιναχθεί στο 292% του καθαρού διαθέσιμου εισοδήματος, των νορβηγών στο 222%, των σουηδών στο 178% και των φινλανδών στο 130%.
Απορία εν παρενθέσει: Οι "κακομαθημένοι" έλληνες, που έχουν μάθει να "καταναλώνουν περισσότερα από όσα παράγουν", χρωστάνε μόνο 118% του διαθέσιμου εισοδήματός τους αλλά κινδυνεύουν να χάσουν τα σπίτια τους ενώ οι δεσμεύσεις και οι κατασχέσεις των περιουσιακών στοιχείων και των καταθέσεών τους πέφτουν βροχή. Αν χρωστούσαν 292% ή 222%, τί θα γινόταν; Θα καταδικάζονταν σε καταναγκαστικά έργα;
Είναι προφανές ότι ούτε υπάρχει ούτε μπορεί να γίνει γεωγραφικός προσδιορισμός "προκομμένων" και ανεπρόκοπων. Άλλωστε, ως γνωστόν, το κεφάλαιο δεν έχει ούτε θεό ούτε πατρίδα. Η επίθεσή του γίνεται με την ίδια ορμή και ωμότητα τόσο στον Βορρά όσο και στον Νότο, τόσο στην Δύση όσο και στην Ανατολή.
Πάντως, χρειαζόμαστε όντως έναν μπούσουλα. Όχι, βεβαίως, για να εντοπίσουμε αυτούς που τα τρώνε σε ποτά και σε γυναίκες. Τον χρειαζόμαστε για να βρούμε επί τέλους την χαμένη ταξική συνείδησή μας. Αυτή που θα μας ενώσει ώστε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά την επίθεση και θα μας επιτρέψει να συσπειρωθούμε για την δόμηση νέων θεσμών, που θα αποτελέσουν την βάση για την ανατροπή των εκμεταλλευτικών σχέσεων και των κάθε μορφής καταστροφικών επιπτώσεων του καπιταλισμού.
-----------------------------------------------------
(*) Βεβαίως, στο ιδιωτικό χρέος περιλαμβάνεται και το χρέος των επιχειρήσεων. Αλλά, αν δεχτούμε ότι ο καπιταλισμός δουλεύει σωστά, το επιχειρηματικό χρέος πρέπει να εξυπηρετείται από τα κέρδη, άρα νοείται ως αποδεκτό μόνο σε συνθήκες ανάπτυξης, αλλιώς βαραίνει τον επιχειρηματία. Αν το σύστημα δεν δουλεύει σωστά, το χρέος καταλήγει στον πολίτη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι "ανακεφαλαιοποιήσεις" των τραπεζών και οι "αποζημιώσεις" προς τους εργολάβους των εθνικών οδών (με αιτιολογία την μειωμένη διέλευση οχημάτων από τα διόδια!).
